Fryske Akademy1 Onderwijseffectiviteit in Fryslân Onderzoek naar het Friese onderwijs Bernie van Ruijven 15 juni 2005

Fryske Akademy2 Conclusie Mindere kwaliteit van het Friese basisonderwijs oorzaak rekenachterstanden –Didactisch handelen –Tijdsbesteding aan rekenen –Leerlingenzorg

Fryske Akademy3 Korte introductie Fryske Akademy (KNAW) –Wetenschappelijk instituut van Fryslân –Friese taal, Friese geschiedenis en Friese (meertalige) samenleving Taalkunde Geschiedenis Sociale Wetenschappen –Onderwijsonderzoek

Fryske Akademy4 Aanleiding van het onderzoek Basisonderwijs Post (1951) Boersma (1958) Wijnstra (1976) Van Langen en Vierke (1992) De Jong en Riemersma (1994) Driessen en Withagen (1998; 1999) Voortgezet onderwijs Duipmans (1984) Jansen Heijtmajer en Cremers (1993) Jansen Heijtmajer (1994) Boves en Vousten (1996) Willemsen (1999) Veenstra (1999; niet gepubliceerd)

Fryske Akademy5 Doelstelling Vaststellen van het onderwijsniveau Vaststellen van oorzakelijke factoren Beleidsvoorstellen ter verbetering van de kwaliteit van het Friese onderwijs

Fryske Akademy6 Onderzoeksvragen  Zijn de onderwijsresultaten van de leerlingen in het Friese onderwijs lager  leerlingen in de rest van Nederland?  leerlingen in vergelijkbare provincies? Zo ja, welke factoren kunnen de Friese onderwijsachterstanden verklaren?

Fryske Akademy7 Onderzoeksopzet Welke onderwijsresultaten? Taal- en rekenvaardigheid of breder definiëren? Welke provincies zijn vergelijkbaar met de provincie Fryslân? Welke selectie-criteria?

Fryske Akademy8 Onderwijsresultaten Functies van het onderwijs Kwalificatie en vorming (Peschar en Wesselingh, 1995) Onderwijskundige modellen Walberg (1984) Publicaties Westerbeek (1999); Hoogeveen (1999) Cognitieve en sociale onderwijsdoelen

Fryske Akademy9 Sociale competentie Ten Dam et al. (2003) –Sociale kennis, attitude en vaardigheden Basisschoolperiode –Sociale en relationele vaardigheden Adolescentie –Zelfstandigheid, autonoom kiezen, eigen identiteit

Fryske Akademy10 Afhankelijke variabelen BasisonderwijsTaalvaardigheidCITO E7 RekenvaardigheidCITO E7 ZelfbeeldCBSK Voortgezet onderwijs (HAVO en VWO) NederlandsCentraal examen Engels Wiskunde ZelfbeeldRuG

Fryske Akademy11 Vergelijkbare provincies Sociaal-economische structuur –Beroepenstructuur en verstedelijking Gekwadrateerde euclidische afstand –(Verweij en Latuheru, 2000) Waarde 0 = perfecte overeenkomst

Fryske Akademy12 Beroepenstructuur Aantal werkenden in vier bedrijfstakken alle werknemers, zelfstandigen en meewerkende gezinsleden van 15 t/m 64 jaar die tenminste 12 uur p/w. werken Aantal werklozen alle mensen 15 t/m 64 die tenminste 12 uur p/w. willen werken

Fryske Akademy13 Aantal werkenden/werklozen (in percentages) Landbouw en visserij Industrie en bouw Comm. dienstver- lening Niet comm. dienstver- lening WW Fryslân6,427,034,131,27,3 Groningen4,127,332,634,89,8 Drenthe5,328,932,731,85,5 Utrecht1,516,145,535,33,5

Fryske Akademy14 Overeenkomst qua beroepenstructuur Fryslân0Flevoland6,98 Drenthe2,13Groningen8,22 Overijssel4,42Noord Brabant9,80 Zeeland5,93Zuid Holland13,72 Gelderland6,32Noord Holland18,33 Limburg6,43Utrecht30,74

Fryske Akademy15 Klasse naar stedelijkheid Omgevings- adressendichtheid KlasseType < 500Niet stedelijkI Weinig stedelijkII Matig stedelijkIII Sterk stedelijkIV > 2500Zeer sterk stedelijkV

Fryske Akademy16 Gemeenten naar stedelijkheid (in percentages) IIIIIIIVV Fryslân Groningen Drenthe Utrecht

Fryske Akademy17 Overeenkomst qua verstedelijking Fryslân0Gelderland6,67 Zeeland0,51Noord Brabant8,83 Limburg1,26Noord Holland11,06 Drenthe1,45Utrecht16,98 Overijssel2,72Zuid Holland25,74 Groningen3,06Flevoland31,46

Fryske Akademy18 Sociaal-economische structuur Beroepen- structuur Verstede- lijking Overeen- komst Drenthe2,131,453,58 Zeeland5,930,516,44 Overijssel4,422,727,41 Limburg6,431,267,69 Groningen8,223,0611,28

Fryske Akademy19 Onderzoeksgroep BaOVO (HAVO en VWO) N scholen N leerlingen N scholen N leerlingen Fryslân Drenthe Limburg Totaal

Fryske Akademy20 Onderzoeksresultaten VoortgezetNederlands onderwijsEngels (HAVO en VWO) Wiskunde Zelfbeeld BasisonderwijsZelfbeeld TaalvaardigheidX RekenvaardigheidX

Fryske Akademy21 Taalvaardigheid

Fryske Akademy22 Rekenvaardigheid

Fryske Akademy23 Kenmerken op schoolniveau (Ordening volgens Veenstra, 1999) Contextuele kenmerkenDenominatie, pedagogisch beginsel, schoolgrootte, leerlingenpopulatie en stedelijkheid SchoolkenmerkenOpbrengsten, onderwijsleerproces, didactisch handelen, leerlingenzorg, verwijspercentage speciaal onderwijs, teamstabiliteit en team-oriëntatie LeerkrachtkenmerkenSekse, onderwijservaring, leertijd taal en rekenen, leerkrachtoriëntatie en nascholing

Fryske Akademy24 Kenmerken op individueel niveau (Ordening volgens Veenstra, 1999) Structurele kenmerkenSekse, leeftijd, gezinssamenstelling, positie kinderrij, sociaal-economische achtergrond, etniciteit en taalachtergrond Algemene gezinskenmerkenCultureel kapitaal, sociaal kapitaal en opvoedingsstijl Schoolse gezinskenmerkenPedagogisch gezinsklimaat en onderwijsondersteunend gedrag Algemene leerlingkenmerkenVrijetijdsbesteding, culturele participatie en ingrijpende gebeurtenissen Schoolse leerlingkenmerkenSchoolbeleving, prestatiemotivatie en aanleg/potentie

Fryske Akademy25 Verschillen tussen Fryslân en Limburg (afzonderlijke analyses) Sekse, onderwijservaring, leertijd taal, leertijd rekenen, leerkrachtoriëntatie en nascholing Leerkrachtkenmerken Opbrengsten, onderwijsleerproces, didactisch handelen, leerlingenzorg, verwijspercentage speciaal onderwijs, teamstabiliteit en team-oriëntatie Schoolkenmerken Denominatie, pedagogisch beginsel, schoolgrootte, leerlingenpopulatie en stedelijkheid Contextuele kenmerken

Fryske Akademy26 Analyse-opzet Interprovinciale verschillen Twee dummy’s als contextvariabelen –Drenthe en Limburg Lege startmodel ---> C model Volgens ordening categorie kenmerken Niet significante effecten verwijderd uit het model

Fryske Akademy27 Kenmerken op schoolniveau Contextuele kenmerken Pedagogisch beginsel, schoolgrootte, leerlingenpopulatie en stedelijkheid Schoolkenmerken Opbrengsten, onderwijsleerproces, didactisch handelen, leerlingenzorg, verwijspercentage speciaal onderwijs, teamstabiliteit en team-oriëntatie Leerkrachtkenmerken Sekse, onderwijservaring, leertijd taal, leertijd rekenen, leerkrachtoriëntatie en nascholing

Fryske Akademy28 Verdeling naar zeven clusters FryslânDrentheLimburgTotaal

Fryske Akademy29 Interprovinciale verschillen op schoolniveau

Fryske Akademy30 Absolute verschillen

Fryske Akademy31 Beleidsinterventies Effectieve leertijd verruimen Didactisch handelen verbeteren Leerlingenzorg professionaliseren