Gezinsomstandigheden, opvoedingsfactoren en sociale en cognitieve competenties van jonge kinderen   Dr. Geert Driessen   Universiteit van Nijmegen, Postbus.

Presentatie over: "Gezinsomstandigheden, opvoedingsfactoren en sociale en cognitieve competenties van jonge kinderen   Dr. Geert Driessen   Universiteit van Nijmegen, Postbus."— Transcript van de presentatie:

1 Gezinsomstandigheden, opvoedingsfactoren en sociale en cognitieve competenties van jonge kinderen
Dr. Geert Driessen Universiteit van Nijmegen, Postbus 9048, 6500 KJ Nijmegen Paper Onderwijs Research Dagen ORD 2004 9 – 11 juni 2004, Universiteit Utrecht wetenschap voor beleid en samenleving

2 1. Probleemstelling Welke verschillen zijn er in opvoedingskenmerken tussen gezinnen, onderscheiden naar het opleidingsniveau en de etnische herkomst van de ouders? Zijn er samenhangen tussen deze gezins- en opvoedingskenmerken aan de ene kant en de sociale en cognitieve vaardigheden van de kinderen aan de andere kant? wetenschap voor beleid en samenleving

3 2. Steekproef Cohortonderzoek Primair Onderwijs (‘PRIMA’)
Cohortonderzoek Primair Onderwijs (‘PRIMA’) Vierde meting: 2000/2001  Landelijke steekproef: 563 basisscholen, leerlingen uit groep 2 en hun ouders wetenschap voor beleid en samenleving

4 3. Instrumenten  Oudervragenlijsten: gezinsomstandigheden, opvoedingsfactoren en sociale competentie kind  Toetsen: voorbereidend lezen, voorbereidend rekenen wetenschap voor beleid en samenleving

5 4. Analyses Variantie-analyse Structureel model analyse (LISREL)
wetenschap voor beleid en samenleving

6 5. Theoretisch model Figuur 1 – Schematisch model voor de relaties tussen de kind-, gezins- en opvoedingskenmerken Gezinsstructurele kenmerken: - opleiding - etniciteit Kindkenmerken: - geslacht - oudste kind Gezinsculturele kenmerken: - leesgedrag - thuistaal - taalbeheersing - cultuurparticipatie Gezinssituatie: - gezinsstress - samenstelling Opvoedingsgedrag ouders: - informatief gedrag - vijandig gedrag - autonomie verlenen Ouder-kind interacties: - gezamenlijke activiteiten buitenshuis - gezamenlijke activiteiten binnenshuis Opvoedingscompetentie ouders Sociale competenties kind: - labiel, negatief gedrag - positief sociaal gedrag - aantal vriendjes Cognitieve competenties kind: - taalvaardigheid - rekenvaardigheid wetenschap voor beleid en samenleving

7 6. Enkele saillante verschillen
Figuur 2 – Spreektaal Nederlands naar etnische herkomst (in %) 100 90 83 80 68 70 60 50 40 34 30 20 7 10 Ned. Sur./Ant. Trk./Mar. overig wetenschap voor beleid en samenleving

8 Figuur 3 – Bezoek musea, concerten en films naar etnische herkomst (gemiddelden)
30 25 20 15 10 10 10 8 4 5 Ned. Sur./Ant. Trk./Mar. overig wetenschap voor beleid en samenleving

9 Figuur 4 – Opvoeden tot autonomie naar etnische herkomst (in %)
60 50 42 40 36 29 28 30 20 10 Ned. Sur./Ant. Trk./Mar. overig wetenschap voor beleid en samenleving

10 Figuur 5 – Zwaarte opvoeden naar etnische herkomst (in %)
100 90 80 71 69 67 70 65 60 50 40 31 26 28 30 30 20 10 3 3 3 3 Ned. Sur./Ant. Trk./Mar. overig moeilijk gewoon makkelijk wetenschap voor beleid en samenleving

11 7. Samenvatting verschillen naar milieu en opleiding: gezinsniveau
Milieu Etniciteit Gezinscultuur  Leesgedrag ++ +  Thuistaal +++  Taalbeheersing  Cultuurparticipatie Gezinssituatie  Gezinssamenstelling  Gezinsstress wetenschap voor beleid en samenleving

12 7. Samenvatting verschillen naar milieu en opleiding: gezinsniveau
Milieu Etniciteit Opvoedingsgedrag ouders  Informatief  Vijandig  Autonomie + Ouder-kind interacties  Buitenshuis ++   Binnenshuis Opvoedingscompetentie wetenschap voor beleid en samenleving

13 8. Samenvatting verschillen naar milieu en opleiding: kindniveau
Milieu Etniciteit Sociale competentie kind  Labiel, negatief ++ +  Positief, sociaal  Aantal vrienden Cognitieve competentie kind  Taalvaardigheid +++  Rekenvaardigheid wetenschap voor beleid en samenleving

14 9. Empirisch model Figuur 6 – Padcoëfficiënten van het model voor de relaties tussen de kind-, gezins- en opvoedingskenmerken; ‘zuinig’ model (alleen ’s > .20) .30 leesgedrag leesgedrag opleiding opleiding Fries / dialect Fries / dialect 2 .38 .26 allochtone taal 2 informatief gedrag informatief gedrag Surinaams / Antilliaans 1 .77 .21 vijandig gedrag vijandig gedrag - .20 Turks / Marokkaans 1 - .44 taalbeheersing .29 .42 .25 autonomie verlenen autonomie verlenen - .23 overig allochtoon 1 - .36 labiel, negatief gedrag labiel, negatief gedrag cultuur cultuur - - participatie participatie taalvaardigheid taalvaardigheid .26 .25 positief, sociaal gedrag positief, sociaal gedrag gezamenlijke gezamenlijke .23 geslacht geslacht activiteiten buitenhuis activiteiten buitenhuis rekenvaardigheid rekenvaardigheid aantal vriendjes aantal vriendjes gehuwd, niet ouder 3 gezamenlijke gezamenlijke activiteiten binnenhuis activiteiten binnenhuis oudste / enig kind oudste / enig kind alleen, gescheiden 3 opvoedingscompetentie opvoedingscompetentie alleen, overleden, niet gehuwd geweest 3 gezinsstress gezinsstress wetenschap voor beleid en samenleving Referentiecategorie: 1 Nederlands; 2 Nederlandse taal; 3 gehuwd, twee ouders

15 10. Conclusies en discussie
geen effecten van plaats kinder-rij, gezinsstructuur, gezinsstress (sociale ondersteuning allochtone families?) geen effecten van sociale op cognitieve competenties centrale positie gezinsstructurele en –culturele kenmerken thuistaal, taalbeheersing, talige interactie: linguïstisch kapitaal effecten gelden niet alleen voor de totale steekproef, maar ook binnen elk van de etnische groepen wetenschap voor beleid en samenleving