LES 4: BURGERLIJK PROCESRECHT Vandaag: eerste aanleg, rechtsmiddelen en bijzondere procedures

SCHIKKINGEN VERSUS PROCESSEN Wat is een schikking? Voordeel? Percentage schikkingen? Schikken in de schaduw van het recht. Vb. P S

EERSTE AANLEG Vijf grote fasen: in grote lijnen: 1. De inleiding van de zaak 2. De inleidende zitting 3. De mededeling van de stukken en conclusie 4. De pleidooien 5. Het vonnis

1. DE INLEIDING VAN DE ZAAK Hoe kan een zaak gestart worden? DAGVAARDING VERZOEKSCHRIFT Geschrift van GDW, inhoud van de eis wordt afgegeven aan de verweerder (“betekend”) Kostprijs Algemene wijze Partij legt verzoekschrift neer op griffie bevoegde RB, griffier nodigt tegenpartij uit per aangetekende gerechtsbrief (met gewone pot) Indien wet het voorschrijft of toelaat. Voorbeelden: huurgeschillen, staking oneerlijke handelspraktijken, bepaalde vorderingen van echtgenoten…

1. DE INLEIDING VAN DE ZAAK De dagvaardingsakte: Deze akte wordt door de deurwaarder aan de verweerder betekend: - deurwaarder overhandigt de akte persoonlijk aan de verweerder, die tekent voor ontvangst (of aan de persoon die in zijn woonplaats wordt aangetroffen) - bij weigering: deurwaarder tekent zelf akte  verweerder wordt geacht de dagvaarding te hebben ontvangen Termijn: tussen betekening dagvaarding en datum verschijning voor de rechtbank moeten minstens 8 dagen liggen. Sanctie: nietigheid van de dagvaarding. Uitzondering termijn: slechts 2 dagen bij spoedprocedures in kort geding

1. DE INLEIDING VAN DE ZAAK Inhoud dagvaarding: - identiteit van de eiser (naam, woonplaats, beroep) - persoonlijke gegevens verweerder -plaats, dag en uur verschijning voor een bepaalde rechtbank. -het voorwerp van de vordering en een korte verantwoording van de eis (niet welke rechtsregel !!!)

1. DE INLEIDING VAN DE ZAAK Algemeen principe: recht op verdediging Kan partij zich tot rechter wenden en bepaalde maatregel vragen tegen iemand anders zonder dat die persoon op de hoogte wordt gebracht van deze vraag? M.a.w., zonder dat die persoon de kans krijgt haar argumenten aan de rechter mee te delen?

2. De inleidende zitting (eerste verschijning van de partijen) Principe: partijen (advocaten) aanwezig op inleidende zitting: behandeling van de zaak op tegenspraak (anders: eiser kan verstek vorderen  behandeling bij verstek, zie verder) Mogelijkheid 1: onmiddellijke behandeling, of verdaging op vaste datum om te worden gepleit. In volgende gevallen: - beide partijen akkoord dat korte debatten volstaan - op vraag van één partij (meestal eiser), rechtbank van oordeel dat korte debatten voldoende zijn: * uit stukken blijkt duidelijk dat eiser gelijk heeft * verweerder erkent vordering gedeeltelijk (bvb. Eiser duidelijk gelijk: Huur niet betaalt, enkel bvb. betalingsfaciliteiten) In dat geval worden geen conclusies opgemaakt.

2. De inleidende zitting Mogelijkheid 2: zaak wordt voor onbepaalde tijd uitgesteld. Zaak wordt op een wachtlijst geplaatst. Onder volgende voorwaarden: - ernstige betwisting - of rechtbank acht ernstige betwisting mogelijk - én geen partij vraagt onmiddellijke behandeling (lijdelijkheid van de rechter!) Doel: verweerder tijd geven om argumenten te ontwikkelen, bewijsstukken voor te leggen en de eiser hierop te laten antwoorden Argumenten zullen schriftelijk uiteengezet worden in conclusies.

3. Mededeling stukken en conclusie Tegenspraak: partijen moeten alle gegevens die ze voor de rechter willen gebruiken vooraf aan elkaar kenbaar maken. 1. De conclusies: - processtuk gericht tot de rechter waarin de partijen hun argumenten goed onderbouwd weergeven. - rechter kan alleen uitspraak doen indien de partijen een conclusie hebben genomen. Rechter moet de neergelegde conclusies beantwoorden (in vonnis). - de partijen zenden het origineel van de conclusie aan de griffie en een kopie aan de tegenpartij (of diens advocaat). - Verweerder stelt eerste besluiten op (want argumentatie eiser reeds in dagvaarding). Meestal antwoordt de eiser dan op deze besluiten via eigen besluiten. Soms nog verdere besluiten (tot een partij verdere besluiten niet meer nodig acht) - Termijnen? OUDE REGELING: Verweerder: één maand na overlegging stukken, eiser 1 maand om te antwoorden, verweerder 15 dagen voor wederantwoord. Termijnen vaak overschreden, want geen sanctie. Men kon vragen aan rechter om termijnen op te leggen. Leidde vaak tot proces binnen het proces. - NIEUWE REGELING: partijen kunnen minnelijk een kalenderregeling overeenkomen. Anders stelt rechter ambthalve de conclusietermijnen vast (binnen 6 weken na inleidingszitting). Partijen kunnen wel later nog overeenkomen om af te wijken.

3. Mededeling stukken en conclusie DOORLOOPTIJDEN PROCESSEN: Inleidende Inleidings- Pleitdag Vonnis akte zitting

3. Mededeling stukken en conclusie DOORLOOPTIJDEN PROCESSEN: België: 1 à 1,5 jaar. Sterk verbeterd laatste decennium Duitsland: 6 maanden Verschillen: - aantal rechters - andere betalingswijze advocaten (uurloon/vast bedrag) - actievere rol rechter

3. Mededeling stukken en conclusie DOORLOOPTIJDEN PROCESSEN: Principe: binnen 1 maand Niet na 6 maand: rechtsweigering Nieuwe wet: mogelijkheid loonverlies

3. Mededeling stukken en conclusie 2. De (bewijs)stukken: De bewijsstukken waarnaar de conclusies verwijzen, moeten op voorhand aan de tegenpartij worden voorgelegd (origineel of fotokopie). Advocaten zenden het elkaar toe. Geen gebruik van stukken die niet werden voorgelegd Termijnen: eiser deelt stukken mee binnen 8 dagen na inleiding zaak; verweerder wanneer hij zijn conclusie bezorgt

SOORTEN VERWEER Verweer ten gronde: - de stelling die ten grondslag ligt van de vordering faalt naar recht (onjuiste uitlegging rechtsregel, ontbreken van een toepassingsvoorwaarde) - de feitelijke gegevens die de vordering moeten staven zijn niet bewezen Voorbeelden Indien rechter akkoord  vordering is ONGEGROND Verweerder kan ook tegenvordering instellen: denkt zelf een materieelrechtelijke aanspraak te hebben tegen de eiser; wil zelf een veroordeling krijgen van de eiser. Voorbeeld.

SOORTEN VERWEER 2. Middelen van ontoelaatbaarheid: =betwisting van de uitoefeningsvoorwaarden van het vorderingsrecht Voorbeelden: - geen hoedanigheid - geen belang - verjaring. Bvb. Hotelhouders: 6 m Rechter akkoord: verklaart de vordering ONONTVANKELIJK

SOORTEN VERWEER 3. Excepties: Betreft niet de zaak ten gronde, noch de vorderingsbevoegdheid. Wel procedurele onregelmatigheden Voorbeeld: exceptie van onbevoegdheid: - rechter niet materieel bevoegd (voorbeeld: vrederechter: huurgeschil, rechtbank van koophandel: geschillen tussen handelaren) - rechter niet territoriaal bevoegd: - woonplaats verweerder - woonplaats gekozen voor uitvoering van de akte - plaats waar verbintenis is ontstaan, wordt of moet worden uitgevoerd Onontvankelijkheid Verschil met middelen van ontoelaatbaarheid: vordering kan nog opnieuw, bvb. voor de bevoegde rechtbank, worden ingesteld Bevoegdheid: regels inzake materiële bevoegdheid zijn van openbare orde, die van territoriale bevoegdheid niet. Verweerder werpt exceptie van onbevoegdheid op: 3 mogelijkheden: eiser aanvaardt stelling verweerder, eiser vraagt verwijzing naar arrondissementsrechtbank, eiser laat beslissing over aan de rechtbank

4. De pleidooien Alle besluiten gemaakt  er kan een rechtsdag worden aangevraagd om de zaak te pleiten. Principe: op gezamenlijk verzoek van de partijen. Anders: op verzoek van één van de partijen. Griffier onder leiding van voorzitter van het gerecht. Na verzoek tot rechtsdag: in principe geen nieuwe besluiten of stukken

4. De pleidooien Belang debatten groot? Veel minder belangrijk dan in strafzaken Vaak uitsluitend schriftelijk, Zonder pleidooi Indien toch: samenvatting van Conclusies. Rechter soms bijko- mende vragen

5. Het vonnis In principe geen vonnis direct na de pleidooien. Zaak wordt meestal “in beraad” gehouden. Uitspraak in principe binnen de maand na de sluiting van de debatten. Sanctie? Eerst: is de eis ontvankelijk? Kan de rechtbank deze vordering behandelen zoals deze is ingesteld door de specifieke persoon(personen)? Excepties? Voorbeelden: - geen belang of hoedanigheid - dagvaarding nietig Indien ontvankelijk, dan pas: welke partij heeft gelijk? Is de vordering gegrond? Indien ja  eiser wint het proces. Indien vordering geheel of gedeeltelijk ongegrond  verweerder wordt geheel of gedeeltelijk in het gelijk gesteld. Bevat antwoord van de rechter(s) op de besluiten van de partijen= de motivering van het vonnis. Geen motivering of tegenstrijdige motivering  grond voor cassatie (indien laatste aanleg)

5. Het vonnis Verschil eindvonnis – tussenvonnis: Eindvonnis: rechter heeft over ALLE aspecten van het geschil een beslissing genomen. Er valt niets meer te beslissen. Gevolg eindvonnis: rechtsmacht van de rechter over het geschil is uitgeput. Tussenvonnis: - rechter neemt een ONDERZOEKSMAATREGEL (voorbeeld: stelt deskundige aan) - rechter regelt toestand van de partijen VOORLOPIG - rechter neemt GEDEELTELIJKE BESLISSING (voorbeeld: aansprakelijkheid)

5. Het vonnis Kosten: (in eindvonnis) 1. De verliezer moet een deel van de proceskosten van de winnaar betalen. Nieuw sinds 2007. Verlagen, verhogen

5. Het vonnis Kostenveroordeling: voorbeeld effect: Twee effecten: Sterke vordering: vaker instellen: kans dat je wint is groot, kans dat je proceskosten gaat betalen is klein Zwakke vordering: minder vaak instellen: kans dat je verliest is groot, kans dat je proceskosten moet betalen is groot  gemiddelde kwaliteit van vorderingen zou moeten toenemen

5. Het vonnis Kosten: 2. Indien vordering tergend en roekeloos is  je kan volledige schadeloosstelling eisen. - Dierenpark Terdonk versus GAIA: zie vorige les Andere voorbeelden (U.S.): - Gevangene eist 5 miljoen $ van de persoon die zijn leven verwoestte. - Striptentbezoeker eist $15.000

UITVOEREN VONNIS Vonnis in jouw voordeel en andere partij weigert nog steeds zijn schulden te voldoen. Wat moet je doen? Vonnis op zich is niet voldoende! Je hebt een “uitvoerbare uitgifte” van het vonnis nodig. Dit is een kopie van het vonnis, voorzien van een formule van tenuitvoerlegging. Dit geef je af aan de gerechtsdeurwaarder, en die aan de verliezende partij. Vanaf dat moment beginnen de termijnen voor verzet/hoger beroep te lopen. Wachten tot die termijnen verstreken zijn. Verzet en hoger beroep schorsen de tenuitvoerlegging.

UITVOEREN VONNIS Daarna, wanneer vonnis definitief is: deurwaarder betekent bevel tot betaling aan de verweerder indien die nog altijd niet wil betalen. Indien hij weer niet betaalt kan deurwaarder uitvoerend beslag leggen op de goederen van verweerder. (roerende goederen) DW stelt lijst op van alles in woning en verbod om die zaken te vervreemden. Niet respecteren  strafrechtelijke vervolging mogelijk Andere vormen van beslag: beslag op loon, beslag op onroerende goederen, … Goederen worden openbaar verkocht. Procedure kan op elk ogenblik worden stopgezet indien schuldenaar vrijwillig betaalt (inclusief kosten tenuitvoerlegging)

UITVOEREN VONNIS Verzet en hoger beroep hebben schorsende werking: Lang wachten  vonnissen kunnen soms ten uitvoer worden gelegd voor ze definitief zijn = VOORLOPIGE TENUITVOERLEGGING. Enkel op vraag van de betrokken partij. Ook eerst betekening. Gebeurt op risico van de uitvoerende partij. Indien ze later in het ongelijk wordt gesteld  teruggave + veroordeling tot schadevergoeding is mogelijk. Geen fout of kwade trouw vereist. Schuldenaar kan uitvoerend beslag bij voorlopige tenuitvoerlegging tegenhouden via kantonnement: gelden blokkeren bij een derde volgens vastgelegde procedure. Na definitieve beslissing worden gelden vrijgemaakt volgens eindbeslissing.

UITVOEREN VONNIS Niet alle goederen zijn vatbaar voor beslag: - goederen die strikt noodzakelijk zijn om menswaardig bestaan te verzekeren aan beslagene en gezin. Niet luxegoederen. - levensmiddelen/brandstof voor een maand - boeken en andere voorwerpen voor studie/beroepsopleiding beslagene/kinderen onder zelfde dak - goederen die de beslagene volstrekt nodig heeft voor zijn beroep (naar keuze beslagene en tot waarde van 2.500 Euro) - Loon en vervangingsinkomens: niet volledig beslagbaar. Voorbeeld: < 923 Euro: niets, > 923 en < 992: 20%, …, > 1.197 Euro: volledig beslagbaar Kinderen ten laste: verminderingen - gezinsbijslagen - tegemoetkomingen mindervaliden UITZONDERING: bepaalde onderhoudsverplichtingen, zoals onderhoudsgelden tussen echtgenoten (tijdens huwelijk of na echtscheiding) Huisdieren?

RECHTSMIDDELEN 1. Algemene principes 2. Verzet 3. Hoger beroep 4. Cassatie Rechtsmiddel = - een procedure - die wordt aangewend tegen een rechterlijke beslissing - met als doel die beslissing te wijzigen of ongedaan te maken - in het voordeel van degene die het rechtsmiddel aanwendt.

1. Algemene principes Eerste vonnis is NOOIT onherroepelijk. Verliezende partij kan ALTIJD één of meer rechtsmiddelen aanwenden. Binnen bepaalde grenzen. Er kan geen rechtsmiddel (meer) worden aangewend wanneer: A. Wanneer je de zaak volledig hebt gewonnen. Verliezen = niet voor 100 % gelijk krijgen. Voorbeeld: alles gekregen, behalve deel van de interest: rechtsmiddel om de rest van de interest te eisen. B. De wettelijke termijn is verstreken: 1 maand (V/HB) of 3 maand (Cass) na de betekening. Geen betekening  termijn begint niet te lopen. C. Na dading (akkoord tussen partijen) *** D. Na berusting door de partijen: je doet afstand van de rechtsmiddelen. Uitdrukkelijk (ondertekend geschrift) of stilzwijgend (blijkt uit houding berustende partij). E. Sommige puur procedurele beslissingen: bepalen rechtsdag, uitstellen zaak etc.

1. Algemene principes Belangrijkste rechtsmiddelen: VERZET HOGER BEROEP CASSATIE Andere, hogere rechtbank Zelfde rechtbank Kan volledig opnieuw behandelen Enkel controle wet

2. Verzet Verwerende partij niet op inleidende zitting  eiser kan verstekvonnis vragen. Uitspraak rechter zonder verweerder gehoord te hebben.

2. Verzet Verzet is steeds mogelijk, ongeacht de reden van verstek. Na verzet komt zaak voor dezelfde rechter. Moet binnen één jaar aan de tegenpartij worden betekend. Anders geen rechtskracht meer. Na betekening: verweerder heeft 1 maand om verzet aan te tekenen. Geen tweede maal Ook mogelijk in HB, niet Cassatie

3. Hoger beroep Gevolgen hoger beroep: Brengt de zaak voor de onmiddellijk hogere rechtsmacht. Daar wordt de zaak volledig opnieuw behandeld, onderzocht en beoordeeld. Schorsende werking.

3. Hoger beroep Is hoger beroep altijd mogelijk? In principe: tegen elke beslissing in eerste aanleg gewezen, is hoger beroep mogelijk (art. 616 Ger. W.) Belangrijkste uitzonderingen: 1. Vonnissen vrederechter < 1.240Euro 2. Vonnissen rechtbank van eerste aanleg en rechtbank van koophandel < 1.860 Euro. Vonnissen arbeidsrechtbank en fiscale kamers van rechtbank eerste aanleg: ALTIJD MOGELIJK

3. Hoger beroep Vanaf wanneer kan men hoger beroep instellen? Vanaf uitspraak vonnis lagere rechtbank (vonnissen op tegenspraak, verstekvonnissen en tussenvonnissen) Termijn voor instellen van hoger beroep: Eén maand na de betekening. Andere procedure dan eerste aanleg? Nee, grotendeels dezelfde: eenheid van procedure. Termijn van verschijning minstens 15 dagen. De rest grotendeels hetzelfde: verstek, verzet, uitwisseling besluiten, aanvragen rechtsdagen, pleidooien etc.

4. Cassatie Ziet toe op de wettigheid van rechterlijke beslissingen. Is geen derde feitenrechter: kan nooit vordering gegrond of ongegrond verklaren. Is ook niet bevoegd om feitelijke gegevens vast te stellen. Kan enkel rekening houden met de feiten zoals ze door de feitenrechter zijn vastgesteld of zoals ze blijken uit de gedingstukken. Gevolgen afwijzing/inwilliging cassatieberoep? Bij afwijzing: bestreden beslissing is definitief (uitz.: buitengewone rechtsmiddelen) Bij inwilliging: Cassatie verwijst zaak naar een zelfde rechtscollege in een ander rechtsgebied. Zaak wordt opnieuw VOLLEDIG behandeld (door rechter in hoger beroep of rechter in eerste en laatste aanleg) Kan daarna opnieuw Cassatie worden ingesteld? Ja. Indien de bestreden beslissing wordt verbroken omwille van dezelfde gronden, dan is de rechter waarnaar de zaak wordt verwezen, gebonden door het arrest van Cassatie. Geen schorsende werking (tenzij wet uitzondering voorziet)

4. Cassatie Tegen welke beslissingen? Enkel tegen beslissingen in laatste aanleg: 1. In eerste én laatste aanleg 2. In hoger beroep Tegen AL die beslissingen. Uitzondering: vrijspraak door assisenhof. LET OP: indien hoger beroep mogelijk was en termijn is verstreken  geen cassatie WEL: cassatie tegen verstekvonnissen in laatste aanleg, na termijn verzet Termijn voor cassatieberoep? Drie maanden na de betekening van de omstreden beslissing Cassatieberoep en tussenvonnissen Wachten tot eindvonnis is geveld Procedure voor Hof van Cassatie dezelfde als eerste aanleg en hoger beroep? Nee: uitzondering op eenheid van rechtspleging: Procedure is volledig schriftelijk

4. Cassatie Op welke gronden Cassatie instellen? Verschil HB (ongelijk): -Overtreding van de wet in het bestreden vonnis. Voorbeeld ** -Verkeerde interpretatie wet. Voorbeeld: niet met 2 op fiets. Vrijspraak bij met drie op fiets - Schending van een substantiële of op straffe van nietigheid voorgeschreven vormvereiste. Voorbeeld ***

BIJZONDERE PROCEDURES 1. Kort geding 2. Samenloop strafvordering en burgerlijke vordering 3. Collectieve schuldenregeling

1. Kort geding Voorbeelden: Gewone procedure niet geschikt: - 8 dagen - termijnen conclusies en pleitdag - niet steeds onmiddellijk uitvoerbaar (verzet, hoger beroep) Voorlopige maatregelen, geen definitieve uitspraak van rechter gevraagd Gescheiden man wil kind meenemen naar buitenland. In kort geding kan dit verhinderd worden, zonder te moeten onderzoeken of de man het recht had het kind mee te nemen.

1. Kort geding Verschilpunten: - voorzitter van de normaal bevoegde rechtbank zetelt alleen (RBEA, RBKH, ARBRB) - dagvaardingstermijn: 2 dagen. Zéér dringende zaken (indien toelating van de voorzitter): geen termijn en ten huize van de voorzitter - geen uitspraak over de betwisting zelf, maar bewarende maatregelen nodig om de beweerde rechten van de eiser te vrijwaren. Eigenlijke betwisting voor gewone rechtbank, die niet gebonden is aan beslissing rechter kort geding. Maatregel ten onrechte  schadevergoeding is mogelijk (doel= reis verpesten) - De beslissingen van de kort geding rechter worden “beschikkingen genoemd” en die zijn onmiddellijk uitvoerbaar, zelfs wanneer verzet of hoger beroep wordt aangetekend. Wanneer zeer dringend  zelfs geen betekeningen.

2. Samenloop strafvordering en burgerlijke vordering Soms kan eenzelfde gedraging aanleiding vormen tot én een strafvordering én een burgerlijke vordering. Elk misdrijf is een onrechtmatige daad (in de zin van 1382 B.W). Twee mogelijkheden om schadevergoeding te bekomen. Voorbeeld: verkeersongevallen (parket wegens overtreding wegcode, slachtoffer wil via burgerlijke vordering schadevergoeding krijgen). Ander voorbeeld: moord (Dutroux, US: OJ Simpson). In principe: strafvordering voor strafrechtscollege, burgerlijke vordering voor andere rechtscolleges MAAR: Indien voor andere rechtbanken: mogelijkheid op tegenstrijdigheden. Voorbeeld: strafrechter zou aansprakelijk stellen, burgerlijke vordering wordt afgewezen. Strafrechter kan ook uitspraak doen over burgerlijke vordering, maar burgerlijke rechter kan NOOIT uitspraak doen over strafvordering.

2. Samenloop strafvordering en burgerlijke vordering Slachtoffer heeft verschillende mogelijkheden: Parket stelt strafvordering in: KEUZE:  Strafrechtscolleges kunnen uitspraak doen over de burgerlijke vordering in het kader van een strafproces (kan onmiddellijk na oordeel uitspraak doen over vergoeding/ niet bij vrijspraak ). Hoe wordt burgerlijke vordering voor de strafrechter aanhangig gemaakt? Door burgerlijke partijstelling: het slachtoffer verschijnt op de inleidende zitting en stelt mondeling de burgerlijke vordering in. Wat zijn de voordelen voor het slachtoffer? 1.Procedure is goedkoper (bvb. Geen kosten van dagvaarding). 2.Bewijslast m.b.t. de aansprakelijkheid van de beklaagde wordt voor een groot deel door het parket voor zijn rekening genomen  OF: Je gaat naar de burgerlijke rechtbank. Je hoeft niet te wachten tot strafrechter uitspraak heeft gedaan om vordering in te stellen (verjaring). Maar die rechter kan wel geen schadevergoeding toekennen vooraleer strafrechter beslist heeft. Indien het toekennen van de schadevergoeding afhangt van de uitspraak over het bestaan van een misdrijf, dan kan de beschuldigde vragen dat het burgerlijk proces zou wachten totdat de strafrechter over het misdrijf heeft uitspraak gedaan BR mag nooit in twijfel trekken waarover duidelijk een beslissing werd genomen door de strafrechter. >< OJ Simpson. Wat bij vrijspraak door strafrechter? Schadevergoeding nog mogelijk?  strafrechter besliste dat de verdachte geen fout heeft begaan (zelfs bij gebrek aan bewijzen): geen vergoeding mogelijk  Andere reden: niet opzettelijk gehandeld, niet goed bij zinnen, verjaard: kan wel SV toekennen

2. Samenloop strafvordering en burgerlijke vordering B. Parket stelt geen strafvordering in: Je gaat naar de burgerlijke rechtbank. Feit dat zaak geseponeerd werd betekent niet dat je geen burgerlijke vordering kan instellen. Slachtoffer kan eventueel zelf de strafprocedure in gang zetten door zich burgerlijke partij te stellen BIJ DE ONDERZOEKSRECHTER. Nadeel: waarborg betalen.

3. Collectieve schuldenregeling Je hebt schulden en je kan ze moeilijk betalen (niet in staat om op duurzame wijze de opeisbare of nog te vervallen schulden te betalen) en je bent geen handelaar (dus regeling ivm faillissement niet van toepassing)  collectieve schuldenregeling aan rechter vragen (arbeidsrechtbank) Doel: de schuldenaar in staat stellen zijn schulden te betalen en dus zijn financiële toestand herstellen + de schuldenaar en zijn gezin een menswaardig leven waarborgen Indien de rechter dit toestaat, duidt hij een schuldbemiddelaar aan. Die onderhandelt met de schuldeisers over een minnelijke aanzuiveringsregel. Gevolgen: - de schuldenaar kan niet meer beschikken over zijn vermogen. - toestand van samenloop tussen de schuldeisers: schorsing van de middelen van tenuitvoerlegging tot betaling van een geldsom, schorsing van de loop van de intrest Indien akkoord  wordt door rechter bekrachtigd. Indien geen akkoord (schuldbemiddelaar heeft zes maanden tijd)  rechter kan zelf een gerechtelijke aanzuiveringsregel opleggen

3. Collectieve schuldenregeling Rechter kan TOTALE kwijtschelding van de schuld toestaan: voor mensen met aanzienlijke schulden en een echt uitzichtloze situatie  “persoonlijk faillissement” is mogelijk Totale kwijtschelding kan enkel als geen enkele minnelijke of gerechtelijke aanzuiveringsregeling kans op slagen heeft omdat de verzoeker over onvoldoende middelen beschikt Kwijtschelding blijft verworven indien men niet binnen 5 jaar ‘terugkeert tot beter fortuin’ Geen beroep op de procedure indien je jezelf bedrieglijk moedwillig onvermogend hebt gemaakt!