S.M. Goorhuis - A.M. Schaerlaekens Vansteenkiste Jolien 1BaTP cc Handboek taalontwikkeling, taalpathologie & taaltherapie bij Nederlandssprekende kinderen S.M. Goorhuis - A.M. Schaerlaekens De Tijdstroom

Inhoudstafel Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen Signaleren ≠ screenen Verschillende instrumenten Diagnostiek Uitgangspunten multidisciplinaire diagnostiek Medisch Pedagogisch-psychologisch Spraak-taalevaluatie

1. Signaleren ≠ screenen Gestructureerde vragen aan ouders Follow-up bij het Ewing-onderzoek Signaleringsinstrumenten Eenvoudige tot uitgebreide observatie van het kind Bewuster Spraak- & taalgebruik binnen totale ontwikkelingsbeeld tgo sociale situatie kind Verwijzingsonderzoek mogelijk ‘Signaleren’ veiliger dan ‘screenen’ Screeningsinstrumenten Observatie van kind in interactie met omgeving Normale verloop van taalverwervingsproces !!! Gevolgd door uitgebreidere taaldiagnostiek !!! Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen Diagnostiek

2. Verschillende instrumenten (1) Follow-up bij het Ewing-onderzoek 1 tot 10-jarigen Aan ouders vragen stellen Van Wiechen-schema Verschillende leeftijden Groninger minimum spreeknormen (GMS) Taalproductie kind Objectieve, betrouwbare info: Ouders ~ onderzoek  taalproductie: 97% taalbegrip: 26% communicatieve ontwikkeling: 40% Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen Diagnostiek

2. Verschillende instrumenten (2) VTO- Taalsignaleringsinstrument 0- tot 3-jarigen Vragen ouders Observatie kind Opdrachten kind Aandachtspunten van dit instrument 3- tot 6-jarigen Meest uitgebreide Verschillende taalfuncties Verschillende taalcategorieën Signaallijst voor kleuters Observatie dagelijkse (klas)situatie Problemen op meerdere domeinen Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen Diagnostiek

Inhoudstafel Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen Signaleren ≠ screenen Verschillende instrumenten Diagnostiek Uitgangspunten multidisciplinaire diagnostiek Medisch Pedagogisch-psychologisch Spraak-taalevaluatie

1. Uitgangspunten multidisciplinaire diagnostiek Talig functioneren -> niveau onderzoeken -> plaatsen binnen totaal ontwikkelingsbeeld Medisch & pedagogisch-psychologische factoren hebben negatieve invloed op spraakontwikkelingsverloop Voorbeelden: minder goed horen, minder dan gemiddeld intelligent, hersenbeschadiging, spraakorganen niet goed kunnen bewegen/ afwijking, weinig stimulerende omgeving, geen psychisch basisvertrouwen  Noodzaak van multidisciplinaire diagnostiek= medisch- + pedagogisch-psychologisch- + logopedisch  Tegen brede achtergrond plaatsen Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen Diagnostiek

2. Medische diagnostiek Essentieel KNO-kliniek Aandachtspunten Meer: gehoorscherpte, werking/ beheersing linguale & velopharyngeale musculatuur Minder: neurologische/ psychiatrische problematiek Aandachtspunten Algehele indruk Medische anamnese & directe observatie Gehoor Inspectie neus- en keelholte + trommelvliezen + interpretatie audiologische onderzoeksgegevens (drempelaudiogram) Anatomische aspecten & functionele mogelijkheden van spraakorganen Lippen, tong, verhemelte & gebits- en kaakstand + motoriek + slik- en andere voedingsproblemen + neusluchtverlies tijdens spreken + nasaliteit Screening neurologische ontwikkeling (Willemse) Klinische praktijk Algemene indruk + vormanomalieën + lengte, gewicht, schedelomtrek + houding, spontane beweging + kracht, vaardigheid + tonus + horen, zien, spraak Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen Diagnostiek

3. Pedagogisch-psychologische diagnostiek Algehele indruk Pedagogische anamnese + directe observatie van kind Cognitieve ontwikkeling Verbale tests: talige ontwikkeling Non-verbale tests: ontwikkeling excl. talige ontwikkeling Overeenkomst: onderdeel bredere ontwikkelingsvertraging Niet-cognitieve ontwikkeling  follow-up onderzoek Emotionele ontwikkeling Emotionele ontwikkeling ~ taalontwikkeling Kind ouder  oorzaak & gevolg moeilijk onderscheiden Kinderlijke ontwikkelingsschalen (interpretatie) Taalstimulatie thuis Observatie interactie ouders-kind Gerichte interviewvragen Achtergrondinfo = belangrijk Spelontwikkeling & motoriek Verbale & niet-verbale tests Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen Diagnostiek

4. Spraak-taalevaluatie Logopedist/ klinisch linguïst 3 onderdelen Taalbegrip Tot 5jaar: Reynelltest -> RTOS Semantiek + syntaxis Grote betrouwbaarheid & validiteit Vanaf 5jaar: onderdelen Taaltest voor Kinderen, onderdelen Afasietest van SAN, psychologisch onderzoek Luistervaardigheden + auditieve vaardigheden Taalproductie Taaluitingen beluisteren & optekenen, representatief voor spontane taalgebruik Klinische praktijk: 50 uitingen laten noteren door ouders Algehele communicatieve ontwikkeling Dualiteit (Chomsky): competentie (taalbeheersing) <-> performantie (taalgebruik) Halliday: instrumentele -, regulerende -, interactionele -, persoonlijke -, informatieve -, verbeeldende – en heuristische taalfunctie Ideeën gevormd obv gedragsobservaties & interpretaties van spontane taal Dungen & Verboog: observatielijst communicatieve functies Verschillende taaltests Signaleren & screenen van mogelijke taalontwikkelingsstoornissen Diagnostiek

Extra bron: www.google.be , 21/12/2009 Bedankt ! Extra bron: www.google.be , 21/12/2009