Hoger instituut voor Godsdienstwetenschappen, BISDOM Hasselt Wereldreligies 5 april 2011 Hoger instituut voor Godsdienstwetenschappen, BISDOM Hasselt

KIJKVRAGEN BIJ HET LESFRAGMENT Welke gedachten roept dit fragment bij je op? Welk beeld heeft Sheila van de islam? Hoe reageert de godsdienstleraar? Sluit dit aan bij je eigen ervaringen als godsdienstleraar? Waarom wel/niet?

KIJKVRAAG Welk beeld van het hindoeïsme komt naar voren in het fragment?

LEERWEG STAP OPZET/INHOUD WERKWIJZE MATERIAAL EVALUATIE   1. Uitgangspunt 5 april 2011 Tien vooroordelen en misvattingen over de islam en het hindoeïsme en boeddhisme Analyse van filmfragmenten Overzicht van vooroordelen 2. Counteren: kennis en ervaring opdoen  - Naar een beter begrip van de islam - Naar een beter begrip van het hindoeïsme en boeddhisme -Achtergrondinformatie  Onderzoeksopdracht Activerend hoorcollege Zelfstandige studie Zelf samen te stellen PPT slides, beschikbaar op Thomas (communities) Artikels 30 %    40 %: Schriftelijk examen in mei 3. Transfer naar de praktijk 26 april 2011 - Didactische aandachtspunten en valkuilen bij het lesgeven over wereldreligies - Didactisch carrousel Didactische oefeningen Fiches, lesmateriaal,… 30 %: Schriftelijk examen in mei

NAAR EEN BETER BEGRIP VAN DE ISLAM: ONDERZOEKSOpdracht 1 Moslims zijn gewelddadig, terroristisch en/of extremistisch. 2 De islam onderdrukt vrouwen. 3 Moslims aanbidden een andere god. 4 De islam werd verspreid door het zwaard en was onverdraagzaam tegenover andere religies. 5 De meeste moslims zijn Arabieren. 6 Een imam is een islamitische priester. 7 Moslims zijn polygaam. 8 Moslims zijn een barbaars, primitief volk. 9 Mohammed was de stichter van de islam en moslims aanbidden hem. 10 Moslims aanvaarden Jezus niet, noch andere profeten dan Mohammed.

NAAR EEN BETER BEGRIP VAN HET HINDOEÏSME EN BOEDDHISME TIEN VOOROORDELEN EN MISVATTINGEN ALS UITGANGSPUNT 1 De rijke spiritualiteit van Azië is bevrijdend voor de westerse mens. 2 Tibet was een ideaal boeddhistisch rijk, in harmonie met de natuur, vreedzaam, met respect voor alle leven. China heeft daar niets te zoeken. 3 Centraal in het hindoeïsme en boeddhisme staan meditatietechnieken, als weg naar je diepere zelf. 4 Verlichting kan je zelf, op eigen kracht bereiken. 5 Hindoes geloven in veel goden. 6 Boeddha was geen God, maar een mens. Het boeddhisme is geen godsdienst maar een atheïstische levensfilosofie. 7 In tegenstelling tot het christendom kennen de Indische religies geen ´dogma´s´ en ´regels´. Hindoes en boeddhisten kennen een grote vrijheid in de invulling en beleving van hun geloof. 8 Hindoes en boeddhisten kennen geen zondebesef. Het zijn positieve religies, want er is geen God die oordeelt over je daden. Na dit leven kan je zelf voor een nieuwe reïncarnatie kiezen en zo geestelijk verder evolueren. 9 Hindoes en boeddhisten zijn zachtaardig en geweldloos. 10 In Indische religies hebben vrouwen gelijke rechten.

1 De rijke spiritualiteit van Azië is bevrijdend voor de westerse mens.

Het mystieke India Orientalisme ´Incredible India´

Edel Maex over het boeddhisme: Wat is de betekenis van volgende boeddhistische begrippen: boeddha; dharma; sangha? Welke aspecten van het boeddhisme spreken Edel Maex aan? Herken je dit bij jezelf of bij mensen in je omgeving? Welke visie hebben Edel en Patricia op religieuze opvoeding? Welke kritiek kan je hierop geven vanuit het katholiek opvoedingsproject?

Boeddhisme is ´in´. ´Navayana´ of westers boeddhisme klopt niet met de realiteit in Azië. ´Selfmade religion´

2 Tibet was een ideaal boeddhistisch rijk, in harmonie met de natuur, vreedzaam, met respect voor alle leven. China heeft daar niets te zoeken.

Vooral de Tibetaanse versie van het boeddhisme werkt fascinerend. De Tibetaan als spiritueel supermens. Geïdealiseerd beeld in Hollywoodfilms Rivaliserende boeddhistische groeperingen Kloosterorden waren feodale grootgrondbezitters. De dalai lama veroorzaakte een scheuring nadat hij de verering van de godheid Dorje Shudgen had verboden.

3 meditatietechnieken staan Centraal in het hindoeïsme en boeddhisme.

- Een minderheid van de Aziaten mediteert - Een minderheid van de Aziaten mediteert. - Zelfs veel monniken laten het mediteren graag aan collega´s over. - Essentieel onderdeel van het westers boeddhisme: behoefte aan psychotherapie en methoden om de onrustige geest onder controle te houden.

MINDFULNESS Aandachtig een rozijn eten: een eerste oefening in mindfulness vasthouden – zien – ruiken – plaatsen – proeven – doorslikken – volgen

4 Verlichting kan je zelf, op eigen kracht bereiken.

Verlichting is een ervaring die pas na vele duizenden levens plaatsvindt, nadat je in al die levens de deugdzaamheid hebt geperfectioneerd. Verlichting komt niet vanzelf, ook niet via meditatie, maar vereist discipline en een strikte moraal: geduld, nederigheid en vrijgevigheid Boeddhisten hopen op de ´genade´ van een bodhisattva. Hindoes zoeken hun heil bij een goeroe.

Boddhisattva van het mededogen Avalokiteshvara/Chenrezig Guan Yin Kannon (India/Tibet) (China) (Japan)    

HET REINE LAND BOEDDHISME EN AMITABHA

BUDAI Symbool voor voorspoed en genot

GOEROES IN HET HINDOEÏSME Amma Ravi Shankar

5 Hindoes geloven in veel goden.

Eenheid en veelheid De wijzen noemen de Ene Werkelijkheid bij vele namen. Rig Veda I, 164, 64 Ik woon in het hart van alle wezens. - Bhagavad Gita, XV, 15

PUJA

BRAHMA, VISHNU, SHIVA

Shiva

asceEt MET JATA (LANG HAAR ZOALS SHIVA), Kathmandu

SHIVA IN BENARES

Wat roept het fragment bij je op? - Gedachten: - Gevoelens: - Vragen:

Shiva aLs Nat-raj (KONING VAN DE DANS)

Ganesh, ‘ZoOn VAN Shiva'

LIGGENDE Vishnu OP Shesha-nag, Deogarh, India

Vishnu aLs Jagannatha MET ZUS Subhadra and broER Balbhadra

Lakshmi

INCARNATIES VAN VISHNU

VISHNU ALS VARAH (EVER), BELUR, INDIA

VISHNU ALS MATSYA (VIS)

Vishnu aLs KURMA (SCHILDPAD)

Vishnu aLs Nara-Singha, Hampi, India

KRISHNA

Krishna aLs baby

Krishna EN ZIJN BROER BALRAM ALS ONDEUGENDE KLEUTERS

MYSTIEKE DANS VAN KRISHNA MET DE GOPAS (rÀs-lÂlÀ)

KRISHNA STEELT DE KLEREN VAN DE GOPAS

KRISHNA IN Vrindaban

6. Boeddha was geen God, maar een mens 6 Boeddha was geen God, maar een mens. Het boeddhisme is geen godsdienst maar een atheïstische levensfilosofie.

´De Boeddha is misschien geen god, maar hij is zo dicht bij het goddelijke als maar mogelijk is. Hij was een volkomen, volmaakt wezen, dat alleen oppervlakkig op een aardse mens leek, maar in feite volkomen van hem verschilde.´ - Paul Van der Velde, hoogleraar Aziatische godsdiensten aan de universiteit van Nijmegen

Tot welke nieuwe inzichten m. b. t. de historische boeddha kom je Tot welke nieuwe inzichten m.b.t. de historische boeddha kom je? ´Is het boeddhisme een religie of een filosofie?´ Welk antwoord geeft prof. Hans Küng op deze vraag?

- Het vermeend rationeel, atheïstisch en wetenschappelijk karakter van het boeddhisme. - Wijdverspreid geloof in goddelijke schepselen, goden en geesten - Verering van Boeddha: ´do ut des´ - Reliekencultus in Azië

7 In tegenstelling tot het christendom kennen de Indische religies geen ´dogma´s´ en ´regels´. Hindoes en boeddhisten kennen een grote vrijheid in de invulling en beleving van hun geloof.

HINDOEÏSME Geen centraal religieus gezag Geen algemene ´geloofsbelijdenis´ Veel wegen naar ´het Ene´ Basisvrijheid om een god naar keuze te bepalen Maar ook… Bepaalde grondwaarheden Het belang van orthopraxie BOEDDHISME Monniken moeten zich aan honderden regels houden.

8. Hindoes en boeddhisten kennen geen zondebesef 8 Hindoes en boeddhisten kennen geen zondebesef. Het zijn positieve religies, want er is geen God die oordeelt over je daden. Na dit leven kan je zelf voor een nieuwe reïncarnatie kiezen en zo geestelijk verder evolueren.

DE WESTERSE INVULLING VAN OOSTERSE RELIGIEUZE BEGRIPPEN BEGRIPSVERHELDERING: ´MOKSHA/NIRWANA´: bevrijding, verlossing, verlichting ´SAMSARA´: kringloop van dood en wedergeboorte ´KARMA/KAMA´: handeling, actie, daad

De vier edele waarheden 1. De edele waarheid van het lijden 2 De vier edele waarheden 1. De edele waarheid van het lijden 2. De edele waarheid van de oorzaak van het lijden: verlangen 3. De edele waarheid van de opheffing van het lijden 4. De edele waarheid van het pad naar de opheffing van het lijden: het achtvoudig pad

Het achtvoudig pad Het juiste inzicht De juiste intentie De juiste spraak Het juiste handelen De juiste wijze van levensonderhoud De juiste inzet De juiste aandacht De juiste concentratie

9 In Indische religies hebben vrouwen gelijke rechten.

Welke visies m.b.t. de vrouw komen naar voren in de fragmenten? Fragment uit Samsara Interview met Nico Tydeman Trailer van ´Water´

10 Hindoes en boeddhisten zijn zachtaardig en geweldloos.

HINDOEÏSME AHIMSA: geweldloosheid, eerbied voor alle leven ´Een oog voor een oog maakt de hele wereld blind.´ Mahatma Ghandi BOEDDHISME METTA: liefdevolle vriendelijkheid - Imee Ooi: Metta Song

´Hindutva´: fundamentalisme in het hindoeïsme Japanse zen-meesters steunden het beleid van de keizer tijdens de Tweede Wereldoorlog