Presentatie Axel Liégeois Samenwerking tussen geestelijk verzorger en psycholoog in het licht van de transformatie van religie Nicolette Hijweege Presentatie Axel Liégeois

Deel 1: Legitimering van aanbod van geestelijke verzorging Wettelijke legitimering In Nederland: kwaliteitswet zorginstellingen Verplichting om aan mensen die meer dan 24 uur verblijven in een zorgvoorziening geestelijke verzorging aan te bieden die zo dicht mogelijk aansluit bij hun eigen levensbeschouwing Stelling Kunneman, 2006 Noodzaak aan andere legitimering van geestelijke verzorging dan louter wettelijke legitimering Aanvulling In België: Omzendbrief De Saeger over morele, godsdienstige en filosofische bijstand aan gehospitaliseerde patiënten Noot GV = geestelijke verzorging; GV’er = geestelijk verzorger

Deel 1: Ontwikkeling en consequentie (Kunneman) Transformatie van levensbeschouwelijk landschap In Nederland: slechts 28% gebonden aan levensbeschouwelijk genootschap, waarvan 25% christelijk en 3% moslim Onderscheid Verticale transcendentie: levensbeschouwing als voor iedereen geldig normatief kader Horizontale transcendentie: ‘wrijving’ tussen verschillende vormen van levensbeschouwelijke betrokkenheid Consequentie Verticale vormen van transcendentie zijn niet meer gelegitimeerd gezien transformatie van het levensbeschouwelijk landschap Enkel horizontale vormen van transcendentie zijn nog gelegitimeerd

Deel 1: Argumenten voor andere legitimering (Kunneman) Horizontale in plaats van verticale transcendentie 1. Handelingsmodel Verschuiving van verticale naar horizontale transcendentie met betrokkenheid op pluraliteit en dialoog Ook verschuiving van kerygmatische naar hermeneutische benadering waarbij cliënt centraal staat in proces van zingeving en GV’er eigen inzichten inbrengt in dienst van cliënt 2. Profiel Territoriale werkwijze: aantal zorgeenheden voor één GV’er Profiel van algemeen GV’er als zingevingsdeskundige, met professionele vorming in zingeving en, ten dienste daarvan, verdieping in eigen levensbeschouwelijke overtuiging Verstrengeling van existentiële en morele vragen in gezondheidszorg Noodzaak van GV’er om professioneel om te gaan met waarden en normen: cognitief, empirisch, ervaringsgericht, moreel en existentieel Taak van GV’er om andere professionals daarin te begeleiden

Deel 1: Conclusies (Kunneman & Hijweege) Conclusie van Kunneman Ontwikkeling van levensbeschouwelijke legitimatie naar professionele legitimatie Bijkomende argumenten: Verstrengeling van vragen in GV en kenmerken van voorzieningen Onvoldoende helderheid van GV indien kerkelijk ingevuld Afbakening met psycholoog moeilijker indien GV’er kerkelijk gebonden Conclusie van Hijweege Inderdaad onduidelijkheid over afbakening tussen en samenwerking van GV en psycholoog

Deel 2: Geestelijke verzorging en psychotherapie (Mooren) Mooren, 1989, heruitgave 2008: afbakening van beroepsgroepen vanuit levensbeschouwelijk neutraal standpunt GV en psychologie Geen afzonderlijke gebieden van menselijk functioneren Maar onderscheiden perspectieven vanuit verschillende referentiekaders Geestelijke en psychische Niet te scheiden, maar te onderscheiden, Waarbij geestelijke een activiteit van het psychische in zijn geheel is Onderscheid tussen primaire en secundaire referentiekader Primair: professionele identiteit Secundair: noodzakelijk voor beroepsuitoefening, maar variabel gegeven GV’er: levensbeschouwing primair en psycho(patho)logie secundair Psycholoog: omgekeerd

Deel 2: Geestelijke verzorging en psychotherapie (Hijweege) Onderscheid van Mooren verhelderend Maar psychologische kennis is véél belangrijker voor GV’er dan levensbeschouwelijke kennis voor psycholoog Meer dan alleen methodiek Ook keuzes levensbeschouwelijke interventies op psychologische basis Transformatie van religieuze landschap Ontstaan van ongebonden niet-religieuze spiritualiteit als leefstijl In kader van ‘leefstijl maatschappij’: mentaliteitsgroepen die eigen zingeving in de maatschappij ontwikkelen, met differentiatie van zingevingstijlen Beweging van centrale positie religie naar welzijn cliënt Stelling Hijweege Voor GV’er volstaat levensbeschouwelijke kennis niet meer Psychologische kennis is zo fundamenteel dat het primair referentiekader wordt voor GV’er !

Deel 2: Geestelijke verzorging en psychotherapie (Hijweege) Psychologie evolueert voor GV’er van ‘secundair’ naar primair referentiekader Maar voor psycholoog blijft primair referentiekader voldoende Verwijzing naar definitie van GV en psychotherapie bij Mooren Verschillen tussen beide beroepsgroepen: Perspectief – Gerichtheid – Taal – Inhoud – Methode Consequenties van deze verschillen voor samenwerking GV’er en psycholoog?