Faculteit Psychologie & Educatiewetenschappen   Structuur van de opleiding Inhoud profielen  

studieduurverkorting BA Psychologie   1ste BA 61 SP   2de BA 60 SP   3de BA 59 SP 3de VBA 69 SP Klin.Psy: Levenslooppsychologie Klin.Psy: Cognitieve en Biologische Psychol.   2de BA met studieduurverkorting 60 SP Klin.Psy: Orthopsychologie   Arbeids- en Organisatiepsychologie

3de BA Psychologie 3de VBA Psychologie Verplichte opleidingsonderdelen 24 SP Persoonlijkheids- & gedragsstoornissen, Cognitieve psychologie II, Persoonlijkheids- psychologie II, Basisv. interview & observatie, multivariate data-analyse 2 profielen te kiezen 2 x 15 SP 30 SP Keuzevakken 5 (6) SP =59 SP 3de VBA Psychologie Verplichte opleidingsonderdelen 39 SP Persoonlijkheids- & gedragsstoornissen, Cognitieve psychologie II, Persoonlijkheidspsychologie I, Basisv. interview & observatie, multivariate data-analyse + klinische psychiatrie, inl. pedagogische wetenschappen, orthopsychologie Geen keuzevakken =69 SP

3de BA Psychologie Profielen LEVENSL: Ontwikkelingspsych. II COBI: Funct. Neuroanatomie m.i.v. hersendiss. Pychogerontologie Onderzoekspracticum cognitieve psychol. Basisvaardigh. psychol. begel.&interv. Neuropsychologie & neurodiagnostiek Schoolpsychol. begeleiding ORTHO: Leerstoornissen & Orthodidactiek A&O: Arbeids- & Personeelspsychologie Basisvaardigh. psychol. begel.&interv. Praktijkonderz. Arbeids- & Personeelsps. Opvoeding & opvoedingsproblemen Marketing

Master in de psychologie 2 afstudeerrichtingen   Klinische psychologie Arbeids- & Organisatiepsychologie  

Master Psychologie (120 SP) Klinische Psychologie 1MA: 1 profiel te kiezen: 12 SP 6 SP Keuzevakken Profiel Levenslooppsychologie Profiel Biologische Psychologie Profiel Orthopsychologie Arbeids- & Organisatiepsychologie 1MA: 12 SP Keuzevakken Optionele pakketten - Human resources management - Consumentengedrag - Kwantitatieve methoden

1MA Klinische Psychologie Verplicht Gedragstherapie Systeemgeroriënteerde therapie Psychodynamische therapie Kind- & gezinsdiagnostiek Psyhopathologie kinderen & adolescenten Experimenteel-klinische psychologie Gedrags- & persoonlijkheidsdiagnostiek volwassenen Practische psychofarmacologie Masterproef psychologie I 1 profiel 6 SP keuzevakken

1ste MA Psychologie profielen LEVENSL: Ontwikkelingsneuropsychologie Capita selecta persoonlijkheidspsychologie Seksuologie ORTHO: Handelend diagnosticeren Kinderen & jongeren in problematische opvoedingssituaties Inclusieve educatie – practicum BIOL: Methoden in de klinische gedragsneurowetenschappen Biologische psychologie III profielen

Uiterlijk 1 november: aanvraag afstuderen in januari 2de MASTERJAAR Stage Dead-lines: - 15 december van je 1ste Masterjaar ! (PSY en ONKU): indienen onderwerp en promotor - 31 maart: exacte titel - 15 oktober van het Masterjaar AGOG Uiterlijk 1 november: aanvraag afstuderen in januari KL: 2 vd 3 gevalstudies te kiezen + 1 gevalstudie vh profiel AO: 1 opleidingsonderdeel Masterproef Opleidingsonderdelen

Klinisch psycholoog Houdt zich bezig met psychosociale en gezondheidsproblemen: diagnostiek, therapie, preventie hoe ga ik om met mijn huilbaby? heeft mijn peuter een ontwikkelingsachterstand? mijn kind wil niet naar school, wat te doen? hoe kom ik van mijn verslaving af? heeft deze dader psychische stoornissen? ik zit in de put, heb ik een depressie? hoe kan ik omgaan met mijn ziekte? Psychologie en educatiewetenschappen aan de VUB 4/04/2017 | pag. 10 10

Werkveld Klinische Psychologie (Psychiatrische) ziekenhuizen Centra voor Geestelijke GezondheidsZorg (CGGZ) Centra voor algemeen welzijnswerk (CAW): deelwerkingen zoals Centra voor levens- en gezinsvragen, crisisopvang, begeleid wonen,… Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB) Scholen (voor buitengewoon onderwijs) Onderzoekscentra, universiteiten, … Zelfstandige (groeps)praktijk Politie: daderhulp, slachtofferhulp, stressteam, … Gevangenissen - Voorzieningen bijzondere jeugdbijstand (Agentschap Jongerenwelzijn) Voorzieningen voor kinderen en volwassenen met een handicap (Agentschap voor Personen met een Handicap) …… Psychologie en educatiewetenschappen aan de VUB 4/04/2017 | pag. 11 11

Klinisch-pschologische problemen seksueel geweld en afwijkend seksueel gedrag psychologische begeleiding bij lichamelijke ziekte, (bv. hartlijden, CVS, kanker, etc.) revalidatie bij kinderen en volwassenen met ontwikkelingsstoornissen, neurologische stoornissen, etc. jongvolwassenen met een (eerste) psychische decompensatie schizofrenie angst- en stemmingsstoornissen kinderen en volwassenen met brandwonden Adolescenten en kinderen met pervasieve ontwikkelingsstoornissen, autisme, ADHD, ticks, OCD eetstoornissen: anorexia en boulimia internaliserende en externaliserende problematieken kinderen met hechtingsstoornissen …… Psychologie en educatiewetenschappen aan de VUB 4/04/2017 | pag. 12 12

Profiel Levenslooppsychologie Gaat dieper in op de aspecten van: Ontwikkelingsneuropsychologie Persoonlijkheid Seksualiteit

Levensloop- of ontwikkelingspsychologie Bestudeert de psychologische ontwikkeling van geboorte, via kleutertijd, lagere schooltijd, puberteit, adolescentie tot volwassenheid en uiteindelijk de dood. Hoe verloopt de ontwikkeling als er iets fout loopt of anders verloopt?

Profiel Orthopsychologie Studie van en hulpverlening aan kinderen en jongeren die zich bevinden in speciale en problematische opvoedings- en onderwijsleersituaties. Studie van handicap en diversiteit. Psychologisch en (orthoped)agogisch onderzoek naar kinderen en volwassenen die zich bevinden in maatschappelijke handicap- of uitzonderingssituaties.

Profiel Orthopsychologie Wetenschappelijke studie van en hulpverlening aan kinderen en jongeren in problematische opvoedings- en onderwijsleersituaties Master Handelend diagnosticeren Inclusieve Educatie Kinderen en jongeren in POS keuzelijst o.a.: Verstandelijke beperkingen Auditieve en visuele beperkingen Fysieke beperkingen en zieke kdn Ontwikkelingsneuropsychologie Bachelor Basisvaardigheden psychol begel Opvoeding en opvoedingsproblemen Leerstoornissen & orthodidactiek

Profiel Orthopsychologie Handelings- en hulpverleningsgericht Contextgericht (kinderen en ouders) Maakt gebruik van een veelheid aan onderzoeksmethoden: kwantitatief maar ook kwalitatief en actieonderzoek.

Profiel Orthopsychologie Samenwerking met vakgroep Orthopedagogiek van de Universiteit Gent en Leuven (bv. Van Hove (UGent) en Grietens (KULeuven)). Internationale samenwerking in Bolivië, Colombia, Congo, Oeganda, Palestina, Mexico en andere derde wereldlanden. Europese samenwerking met de universiteit van La Coruña (Spanje), Leiden en Groningen (Nederland).

Profiel Orthopsychologie Twee onderzoeksspeerpunten met betrekking tot opvoeding en opvoedingsondersteuning van zieke kinderen, kinderen in handicapsituaties en kinderen in problematische opvoedingssituaties: Onderzoek naar (bijzondere) jeugdzorg met de nadruk op pleegzorg Onderzoeksgroep IDNS

Vroegtijdige opvoeding en ouder-kind interactie Psychologische hulpverlening en psychotherapie Kinderen in kwetsbare situaties CCVS Onderzoeksgroep Interpersoonlijke, Discursieve & Narratieve Studies In Psychologie en Educatiewetenschappen IDNS-PE

Intersubjectieve constructie en reconstructie van subjectiviteit Vroegtijdige opvoeding en ouder-kind interactie Psychologische hulpverlening en psychotherapie Kinderen in kwetsbare situaties CCVS Intersubjectieve constructie en reconstructie van subjectiviteit Onderzoeksgroep Interpersoonlijke, Discursieve & Narratieve Studies In Psychologie en Educatiewetenschappen IDNS-PE

muzikanten, die de spraak van de moeders niet uitschreven in toonhoogtevormen en patronen, maar in notenbalken en muzieknoten.

Resettlement of war-affected communities in Northern Uganda and a longitudinal follow-up of the reintegration process of former child soldiers Kathleen Coppens

Living among armed groups and the construction of the self in Colombia Julia Villanueva

Leaving the streets: Participatory action research with street children and their families. Improving family reunification programmes in poor urban communities in Bolivia Isabel Berckmans

MA Arbeids- & Organisatiepsychologie Verplichte opleidingsonderdelen Organisatiepsychologie Praktijkonderzoek organisatiepsychologie Managementpsychologie Ergonomie Gezondheid in Organisaties: omgeving, medisch & psychologisch Economie & Bedrijfsleven Surveyonderzoek Basisvaardigh. Psychologische Begeleiding & Interventie Groepsdynamica Sociale Wetgeving Gevalstudies Human Resources Management Stage (30 SP – 800u) Masterproef (24 SP)

MA Arbeids- & Organisatiepsychologie Keuzeopleidingsonderdelen (min 12 SP) Levensloopeducatie Arbeidsverhoudingen Management for educational change Consumentengedrag Kwalitatieve methoden voor de psychologie Kwantitatieve methoden voor personeelsbeleid managementseminarie Organisatie en Begeleiden van groepen Teambuilding (Oostduinkerke) Outward-bound (Durbuy)

Werkveld Arbeids- & Organisatiepsychologie Organisaties Jobs Private ondernemingen Consultingbedrijven KMO’s & Multinationals Reclamebureaus Marketing Non-profit organisaties Preventiediensten Ziekenhuizen VDAB Universiteiten Overheid Overheidsdiensten Federale politie & Leger Selor Werving en selectieconsulent Carrièrebegeleider Opleidingsverantwoordelijke Organisatiedeskundige Kwaliteitsverantwoordelijke Human Resources Manager Outplacementbegeleider Testontwikkelaar - assessor Interimconsultant/Arbeidsbemiddelaar Preventieadviseur Teambuilding begeleider Marktonderzoeker Reclameadviseur Productmanager Wetenschappelijk onderzoeker

Onderzoek Arbeids- & Organisatiepsychologie Arbeidspsychologie in profit/non-profit Psychologische beloningen Motivatie (zelfdeterminatietheorie) Persoon/organisatie-fit Psychologisch contract Non-profit: scholen, ziekenhuizen, NGO, cult.centra,... Vrijwilligerswerk Managers en carrières Carrièresucces Talent, high potentials, experts

Vakgroepen Faculteit PE EDucatieWEtenschappen (EDWE) Agogiek Onderwijskunde EXperimentele en TOegepaste psychologie (EXTO) Biologische Psychologie (BIPs) Cognitieve Psychologie (COPs) Methoden in Psychologie (MEPs) Sociale Psychologie (SOPs) Work and Organizational Psychology (WOPs) Klinische en LEvensloopPsychologie (KLEP) Ontwikkelingspsychologie Orthopsychologie Persoonlijkheidspsychologie

Profiel Biologische psychologie Functionele neuro-anatomie, met hersendissectie Biologische, neurofysiologische en neurochemische benadering van menselijk functioneren

Neuropsychologie en -Diagnostiek Omvat de studie van de gedragsmatige gevolgen van hersenschade de diagnostiek, revalidatie en counseling patiënt en omgeving Met toepassingen binnen neurologie, psychiatrie, en neuropsychologie Cursus: Sterk ‘case’ gericht. Studie van zo’n 15 frekwent voorkomende aandoeningen: hersenbloeding, tumoren, milde en ernstige hersentrauma, dementie, Parkinson, MS, waarbij telkens de theoretische achtergrond wordt uiteengezet en een casus wordt besproken.

Onderzoekspracticum cognitieve psychologie Aan de hand van EyeLink II oogbewegingsregistratie-apparatuur worden snelheid en nauwkeurigheid van oogbewegingen meten. We maken gebruik van een visuele Simon taak met een locatie-precue. Invloed van amfetamine op het consolidatieproces verschillend voor impliciet en expliciet geleerde kennis? En is er invloed van de diepte van verwerking? Visuele aandacht: automatisch vs gecontroleerd Bv. optimalisering van de huisstijl van de Vlaamse openbare vervoermaatschappij 'De Lijn'. Binnen dit project trachten we o.a. de zichtbaarheid en duidelijkheid van nieuwe stijlelementen (nieuwe iconen, pijlen, kleuren, plaatsing van borden, …) experimenteel te testen.

Psycholinguistiek (keuzevak) De normale spraak- en taalontwikkeling Taalontwikkelingsstoornissen (o.a. dysfasie, dyslexie & dysorthografie) De verworven emotionele, cognitieve, spraak- en taalstoornissen na hersenletsels bij zowel kinderen als volwassenen Onderzoeksinstrumentarium met de belangrijkste tests

Profiel Biologische psychologie Eerste Master: Biologische psychologie III Methoden in de klinische gedragsneurowet. Tweede Master: Selected chapters in clinical neuroscience

Centraal Zenuwstelsel Biologische III Centraal Zenuwstelsel -Sympathisch/parasympathisch functioneren -Slaap-waakregulatie -Functioneren in extreme omstandigheden zoals in Antartica, in de ruimte.. Neurofysiologie -Bewustzijn: -Affectief bewustzijn -A-noetisch en auto-noetisch bewustzijn -Pijn -Neuroendocrinologie- -Stress en immuunfunctioneren -Gevolgen van vroegkinderlijke stres en de hersenontwikkeling In addition to the ongoing cooperation with CLEP on assessment and personality (Prof. G. Rossi and Prof. Chr. Schotte), there is the cooperation with the research group for Social Neuroscience of Prof. Fr. van Overwalle on social cognition (GOA; Van Overwalle, Vandekerckhove, & Cluydts) and future projects on emotion and understanding the other person, which builds already a unique collaboration of the Biological research group and the research group of ‘Social Neuroscience.’

Selected chapters in clinical neuroscience: een functionele benadering Bespreking van geselecteerde topics vanuit het perspectief van de neurofysiologie, van het gezond functioneren en de psychopathologie. Hoe worden de functies die we besproken hebben in BIO-II, beïnvloed bij psychopathologie? Emotie Perceptie Wil Motivatie Cognitief leren…. In psychose, angst, etc. Deze cursus vertrekt vanuit een geïntegreerde neurofysiologische functionele benadering van het menselijk functioneren en de ontwikkeling van psychopathologie. Onderliggende functies en dysfuncties zoals stemming, stemmingswisselingen, psychotische fenomenen, angst, motivatie, motivationele deficieten, impulsiviteit en gedragsstoornissen, worden hierbij gelinkt aan de geassocieerde processen in specifieke hersencircuits. Zowel de neurofysiologische processen en mechanismen, de neurogenetica en de neurobiochemie van mentale stoornissen gedurende de levensloop, alsook de mechanismen van preventie, verandering en neuronale plasticiteit zullen aan bod komen. Inzicht in deze functionele benadering van cognitieve, affectieve en sociale processen, laat de student toe een gedifferentieerd transdiagnostisch inzicht te ontwikkelen in dysfuncties en psychopathologie.  

Een functionele en neurofysiologische benadering Emotieregulatie Slaap Welbevinden Psychopathologie Affectieve motivatie Emotie en geheugen

Methoden in de klinische gedragsneurowetenschappen Opname activiteit van de lichaamssystemen: Link fysiologische responsen en menselijk gedrag: bloeddruk, Galvanische huidrespons, ECG, EEG, EMG, EOG, ERP, fMRI, TMS,… Demonstraties: opname, analyse, interpretatie Toepassingsgebieden: Motoriek Geheugen en aandacht Conditionering Slaap Hemisferische asymmetrie Emotie Motivatie Stress Prestatie Essentieel voor zowel wetenschappelijk onderzoek als de klinische praktijk

Vb: Polysomnografie Volgend aan een adaptatienacht werd er in een gecounterbalanceerde orde: referentie naht (REF) Nacht met een negatieve gebeurtenis Hierna volgde de inductie van ofwel de neutrale conditie, waarbij de ppn een vrij eenvoudige intelligentietest dienden op te lossen, en de feedback ook vrij neutral was, als vergelijkende conditie voor de emotionele faalervaring: De proefleider kwam de taak voorstellen op een korte, formele wijze waarbij de proefpersonen een cognitieve intelligentietaak dienden te doen als validatie van een intelligentietaak ontwikkeld door de vakgroep met internationale verspreiding, uit te voeren teneinde hun intelligentie en toekomstige professionele prestaties te voorspellen. In feite was de intelligentietest veel te moeilijk zodanig dat de prestaties zeker laag zouden liggen. Op het einde van de test gaf het computerprogramma als feedback dat de score gemiddeld zwak is, waarbij de pl geirriteerd aangeeft dat de fysiologische data onbruikbaar zijn en de test daarom vermoedelijk de volgende morgen opnieuw gedaan zal moeten worden. Vooraf aan de inductie wordt Hierna worden de stemming en het ruminatieniveau gemeten en diende de ppn te gaan slapen. S nachts werd de slaapfysiologie gemeten. Ook de volgende morgen wordt de stemming en het piekerniveau gemeten waarna de de debriefing volgde en de ppn in een andere kamer gevraagd wordt hoe hij de testing ervaren heeft. De proefpersoon werd uitvoerig gedebriefed en gerustgesteld, waarbij ze ook mijn telefoonnummer meekregen om eventueel nog vragen te stellen of een gesprek te hebben achteraf. Ook werd hen aangeboden de resultaten mee te delen later,

Vb: fMRI van de REM-slaap

Vb: DTI : Klinische syndromen en persoonlijkheidspathologie 3 Vb: DTI : Klinische syndromen en persoonlijkheidspathologie 3. fMRI en DTI vd emotieregulatie Despite the large amount of research on processing affective pictures and different forms of cognitive emotion regulation modes such as reappraisal (for a discussion see; Ochsner et al., 2004), little is known yet about the underlying psychological and neural mechanisms, especially of more experiential emotion-regulation modes within the processing of (negative) emotional material and its adaptive influences. Resilience can be characterised as adaptive responding to stressful or traumatic circumstances or events. Stress and trauma are major precipitants of mental health problems in vulnerable individuals and therefore understanding why resilient people are protected from these effects is important for mental health research. Resilience has been studied invpsychosocial research for some time. However, the neurobiology of resilience is a more recentband less developed research area. Important reviews have emphasised the importance of multiple interacting factors, with clear roles for both biological and environmental influences. This review considers briefly how specific biological factors impact on resilience, with reference to post-traumatic stress disorder (PTSD) and depression. We consider cognitive factors, particularly the coping strategies that resilient individuals employ. Neurochemical factors are also important, and we discuss evidence implicating neuropeptide Y and dehydroepiandrosterone in the mediation of stress and resilience. Brain imaging provides a tool for assessing in vivo brain structure and function, with several studies suggesting that regions of the extended limbic system are likely to play key roles in determining resilience. Finally, genetic research is showing how genetic markers underpin personality traits including resilience to stress and trauma. These biological factors interact with each another as well as environmental triggers to determine how an individual responds to stressful or traumatic events. Understanding these interactions may offer clues to help us strengthen resilience in individuals vulnerable to stress-induced mental health problems In another study of depression, Erickson et al. (2005) used an affective ‘Go/No-go’ task. Subjects were presented with blocks of emotional words, some happy and some sad. In some blocks, subjects had to respond to the happy words and ignore the sad, while in others the reverse pattern of responding was required. Depressed patients responded more slowly and made more errors for happy words. Healthy subjects were slower and less accurate for sad words, suggesting a positive affective bias that may be associated with resilience. The functional neural basis of these effects has also been studied (see below). De betekenis van a, b, c, d etc! A Voxel Based Diffusion Tensor Analysis (DTI) demonstreert witte stof paden in emotieregulatie (2011) Although gray matter components of the limbic system have been studied by using MR imaging, the connecting white matter bundles have only rarely been analyzed, and persons with dispositional experiential or more cognitive analytical processing patterns have to date not been included in these studies. In order to attain a deeper understanding of emotional functioning and the brain, it is also important to use the most advanced techniques such as DTI (diffusion tensor tractography) where large white-matter tracts such as the fornix and cingulum are studied. DTI of Limbic Tracts in cases of Borderline Personality Disorder (2011-2012). The connecting white matter bundles of the limbic system in persons with borderline personality disorder (BPD) compared with healthy persons have never been analyzed. This study will further help to highlight the functional differences in emotional processing, important in understanding BPD and its treatment.  

Vb: Lesie-studies Lesie-studies: patiënten met ventromediale, orbitofrontale of cerebellaire schade Transcraniale stimulatie: TMS

Onderzoek: Multi-methodisch en functioneel Affectieve motivatie Emotie en geheugen Emotieregulatie Slaap Experimentele gedragsstudies Beeldvorming Cross-sectionele studies Experiencing sample studies

Conclusie: Biologische Psychologie: een noodzakelijke én interessante basis voor voor het onderzoek als de klinische praktijk.