Nieuwe erf- en schenkbelasting FB Studiekring Utrecht 13 april 2010 J.P. Guichelaar

Wijziging Successiewet 1956 Successiewet 1956 ingrijpend gewijzigd per 1 januari 2010 Doel: vereenvoudiging, modernisering, bestrijding constructies Nieuwe tariefstructuur en vrijstellingen Wijziging partnerbegrip Wijziging bedrijfsopvolgingsfaciliteiten Alleen reële bedrijfsoverdrachten faciliteren Meer rechtsvorm neutraal Leven en overlijden meer gelijk Waarde van de (achterliggende) objectieve onderneming waarop de verkrijging betrekking heeft. De grens moet worden beoordeeld vanuit de waarde van de betrokken onderneming waarop de verkrijging betrekking heeft en niet vanuit de omvang van verkrijging. Waarde moet worden beoordeeld vanuit de positie van de schenker of erflater Vermogensbestanddelen (aandelen (of certificaten van aandelen), winstbewijzen, koopopties) die bij de schenker of de erflater tot een aanmerkelijk belang behoorden, mits het lichaam waarin het ab wordt gehouden een materiële onderneming in de zin van de IB drijft.

Wijziging Successiewet 1956 Bestrijding “constructies” Aandachtspunten direct opeisbare geldleningen; schenking-schuldigerkenningen; fictiebepalingen (andere) renteproblemen 50 tips voor estateplanning (mr. J.F.H. van den Belt) Vragen?

Wijziging Successiewet 1956 Terminologie: successie- en schenkingsrecht wordt erf- en schenkbelasting Vereenvoudiging schrappen recht van overgang vermindering aantal tariefgroepen en aanpassing tarieven Partner en kinderen => 10% tot € 118.000 en 20% over het meerdere; kleinkinderen betalen 80% meer (= 18% en 36%); Anderen => 30% tot € 118.000 en 40% over het meerdere

Wijziging Successiewet 1956 Aanpassing vrijstellingen Erfbelasting Partner => € 600.000 (min. € 155.000) (klein)kinderen => € 19.000 zieke of gehandicapte kinderen die grotendeels op kosten van de overledene werden onderhouden => € 57.000 Ouders => € 45.000 Anderen => € 2.000

Wijziging Successiewet 1956 Schenkbelasting kinderen => € 5.000/€ 24.000 Kinderen => € 50.000 (voor studie of aankoop woning); Splitsen mag, mits het gedeelte dat voor iets anders dan de aanschaf van een woning of betaling studiekosten wordt gebruikt niet groter is dan € 24.000. Geldt niet voor aflossing eigenwoningschuld of studieschuld! Bestemming schenking moet in een notariële akte worden vastgelegd. Overgangsregeling voor kinderen die vóór 1 januari 2010 al gebruik hebben gemaakt van de verhoogde schenkingsvrijstelling => € 26.000 Minimaal 20.000 per jaar Bestemming in notariële akte vastleggen; bij aankoop woning in de akte van levering; Overgangsregeling tot 35 jaar aanvullende schenking van 26.000 mogelijk tot 2027

Wijziging Successiewet 1956 Schenkbelasting (vervolg) Anderen => € 2.000 Drempelvrijstelling wordt voetvrijstelling ‘Stiefkinderen’ en onder gezamenlijke voogdij gestelde kinderen worden gelijkgesteld met ‘eigen kinderen’ Minimaal 20.000 per jaar Bestemming in notariële akte vastleggen; bij aankoop woning in de akte van levering; Overgangsregeling tot 35 jaar aanvullende schenking van 26.000 mogelijk tot 2027

Wijziging Successiewet 1956 Aanpassing partnerbegrip Meerrelaties Samenwoners Van tafel en bed gescheiden echtgenoten Partner na 2010 (tip 42) (Niet van tafel en bed gescheiden!) echtgenoten en geregistreerde partners

Wijziging Successiewet 1956 Partner na 2010 (vervolg) Ongehuwde samenwoners die < vijf jaar samenwonen en die: meerderjarig zijn; volgens het GBA op hetzelfde adres staan ingeschreven; een notariële samenlevingsovereenkomst met wederzijdse zorgplicht zijn aangegaan

Wijziging Successiewet 1956 Partner na 2010 (vervolg) geen afstammelingen in de rechte lijn (ouders en (klein)kinderen) zijn van elkaar, uitzondering: voor bloedverwanten in de eerste graad en er sprake is van mantelzorg; op het moment van de schenking minimaal 2 jaar en in geval van overlijden minimaal 6 maanden hebben samengewoond; met geen ander aan de hiervoor genoemde eisen voldoet. Indien de bloedverwant-erflater in het jaar voorafgaand aan diens overlijden de andere bloedverwant heeft aangewezen als een begunstigde voor een zogenaamd mantelzorgcompliment (uitkering voor mantelzorg als bedoeld in artikel 19a van de wet maatschappelijke ondersteuning en die andere bloedverwant die uitkering ook heeft genoten.

Wijziging Successiewet 1956 Partner na 2010 (vervolg) Ongehuwde samenwoners die > vijf jaar samenwonen en die: meerderjarig zijn; volgens het GBA op hetzelfde adres staan ingeschreven; geen afstammelingen in de rechte lijn (ouders en (klein)kinderen) zijn van elkaar; uitzondering: voor bloedverwanten in de eerste graad en er sprake is van mantelzorg(compliment) met geen ander aan de hiervoor genoemde eisen voldoet. ... of vergelijkbare buitenlandse administratie

Wijziging Successiewet 1956 Bedrijfsopvolgingsfaciliteit (BOF) (1) Ondernemingsvermogen (IB + artikel 7 Uitv. Reg.): IB ondernemingen (eenmanszaken, maatschaps- en firma-aandelen) ab-aandelen ook fictief ab niet meetrek ab ter beschikking gestelde onroerende zaken buitenvennootschappelijk gehouden onroerende zaken andere vennoten commanditaire participaties en preferente aandelen (in geval van omzetting) kwalificeren alleen wanneer er sprake is van een gefaseerde bedrijfsoverdracht anti-misbruikbepaling: indien 1 jaar / 5 jaar holding er tussenuit is => één onderneming Waarde van de (achterliggende) objectieve onderneming waarop de verkrijging betrekking heeft. De grens moet worden beoordeeld vanuit de waarde van de betrokken onderneming waarop de verkrijging betrekking heeft en niet vanuit de omvang van verkrijging. Waarde moet worden beoordeeld vanuit de positie van de schenker of erflater Vermogensbestanddelen (aandelen (of certificaten van aandelen), winstbewijzen, koopopties) die bij de schenker of de erflater tot een aanmerkelijk belang behoorden, mits het lichaam waarin het ab wordt gehouden een materiële onderneming in de zin van de IB drijft.

Wijziging Successiewet 1956 Bedrijfsopvolgingsfaciliteit (BOF) (2) Vrijstelling: Afhankelijk van de waarde van de objectieve onderneming tot € 1.000.000 is 100% vrijgesteld, en 83% van het meerdere Bezitstermijn Geen leeftijdsgrens of arbeidsongeschiktheidseis meer bij schenking Beleggingen 15% => 5% Toerekening latentie => evenredig Waarde van de (achterliggende) objectieve onderneming waarop de verkrijging betrekking heeft. De grens moet worden beoordeeld vanuit de waarde van de betrokken onderneming waarop de verkrijging betrekking heeft en niet vanuit de omvang van verkrijging. Waarde moet worden beoordeeld vanuit de positie van de schenker of erflater Vermogensbestanddelen (aandelen (of certificaten van aandelen), winstbewijzen, koopopties) die bij de schenker of de erflater tot een aanmerkelijk belang behoorden, mits het lichaam waarin het ab wordt gehouden een materiële onderneming in de zin van de IB drijft.

Wijziging Successiewet 1956 Toerekening in holdingstructuren Toerekening bij indirect ab; ook toerekening bij verkrijging indirect belang: die kleiner zijn dan 5%; oorspronkelijk wel ten minste 5% groot waren; en waarvan de vermindering is ontstaan als gevolg van een overgang krachtens schenking, erfrecht of huwelijksvermogensrecht van het directe belang geen toerekening meer wanneer het indirecte belang kleiner is dan 0,5% Waarde van de (achterliggende) objectieve onderneming waarop de verkrijging betrekking heeft. De grens moet worden beoordeeld vanuit de waarde van de betrokken onderneming waarop de verkrijging betrekking heeft en niet vanuit de omvang van verkrijging. Waarde moet worden beoordeeld vanuit de positie van de schenker of erflater Vermogensbestanddelen (aandelen (of certificaten van aandelen), winstbewijzen, koopopties) die bij de schenker of de erflater tot een aanmerkelijk belang behoorden, mits het lichaam waarin het ab wordt gehouden een materiële onderneming in de zin van de IB drijft.

Wijziging Successiewet 1956 Waarde objectieve onderneming < € 1.000.000 => 100% vrijstelling Waarde objectieve onderneming > € 1.000.000 Verschil liquidatie - going concern => 100% vrijstelling Going concern tot € 1.000.0000 objectieve onderneming => 100% vrijstelling Let op! Niet per verkrijger, maar per onderneming! Meerdere => 83% vrijstelling

Wijziging Successiewet 1956 Waarde woning aansluiten bij WOZ waarde, tenzij de woning is verhuurd Overlijden kort na elkaar (tip 29) Overlijden binnen 30 dagen=> erfbelasting nihil Let op! Geldt niet voor het erfrecht WOZ waarde die is vastgesteld voor het jaar van de verkrijging. Geen tegenbewijs mogelijk. Alleen uitzondering wanneer de woning is verhuurd en de verkrijger niet de huurder is. WOZ waarderegeling geldt ook voor woningen die in erfpacht worden verkregen. Gekapitaliseerde waarde van de erfpachtcanon mag hierop in mindering worden gebracht.

Wijziging Successiewet 1956 Vrijstelling SBBI en aanscherping ANBI-regeling Introductie SBBI => instelling die een particulier belang behartigt, met activiteiten die in het sociaal belang zijn Vrijstelling schenk- en erfbelasting Géén “reguliere” giftenaftrek Wel periodieke giftenaftrek mogelijk Vereniging Niet vpb plichtig Tenminste 25 leden Schenkingen door een SBBI zijn niet vrijgesteld

Wijziging Successiewet 1956 Aanvullende voorwaarden ANBI: de instelling moet zich voor minimaal 90% inzetten voor het algemeen belang (is nu 50%); de instelling of de direct betrokkenen mogen niet aanzetten tot haat of geweld gebruiken; bestuurders, leidinggevenden en gezichtsbepalende personen mogen hiervoor in de afgelopen 4 jaar niet zijn veroordeeld (integriteitseis).

Wijziging Successiewet 1956 Bestrijding “constructies” fictiebepalingen soms beperkt toepassingsbereik weerlegbaar of onweerlegbaar? direct opeisbare, renteloze leningen (art. 15 Sw) (tip 50) tussen natuurlijke personen niet verstrekt in de uitoefening van zijn beroep of bedrijf herroepelijke schenkingen (tip 34) aanschaf van gefaciliteerd vermogen in zicht van overlijden => bezitstermijn

Wijziging Successiewet 1956 Bestrijding “constructies” (vervolg) verkoop met uitgestelde levering (HR 6 juni 2008, NTFR 2008, 1233) (art. 11 Sw) levensverzekeringsconstructies binnen de familie (HR 11 juli 2008, BNB/252) (art. 13 Sw) het turbotestament en het ik-opa-testament (art. 10 Sw) afgezonderde particuliere vermogens fiscaal transparant overname-, verblijvings- en toedelingsbedingen in vennootschapsovereenkomsten (art. 11 Sw)

Wijziging Successiewet 1956 Schenking-schuldigerkenning Jaarlijks tenminste 6% rente betalen => anders art. 10 Sw van toepassing Overgangsrecht voor (zakelijke) renteafspraken die zijn gemaakt voor de inwerkingtreding Erfrechtelijke vorderingen (tip 25) Samengestelde rente maximaal 6% => bij hogere rente is art. 9 Sw van toepassing Geldt ook voor een enkelvoudige rente die is gebaseerd op een rente van 6% samengesteld Herrekening bij eerder overlijden van de schuldenaar!

Wijziging Successiewet 1956 M overlijdt Nalatenschap € 900.000 Testament: erfgenamen: echtgenoot en twee kinderen wettelijke verdeling enkelvoudige rente die gelijk is aan 6% samengesteld M overlijdt, V is 40 jaar enkelvoudige rente is 23,2% V overlijdt na 10 jaar Rente over onderbedelingsvordering = 2 x € 300.000 x 23,2% = € 1.392.000 Toepassing art. 9 Sw => rente 6% samengesteld = € 474.000. Bovenmatig is € 1.392.000 – € 474.000 = € 918.000 (oftewel € 459.000 per kind) Bovenmatig deel van de rente wordt bij de verkrijging opgeteld

Wijziging Successiewet 1956 Aandachtspunten Wijziging partnerbegrip Van tafel en bed gescheiden echtgenoten => tegemoetkoming: echtgenoten tarief Meerrelaties => vrijstelling vervalt! Samenwoners Ouder(s) met inwonend meerderjarig kind is er sprake van mantelzorg? => mantelzorgcompliment (art. 19a WMO)

Wijziging Successiewet 1956 Wijziging partnerbegrip (vervolg) Vermogensoverdracht (schenkingsplan)? Testament aanpassen? Samenlevingscontract!

Wijziging Successiewet 1956 Testamenten (tip 30) Aanpassing “op maat gemaakte” testamenten => naar notaris Tweetrapsmaking? (tip 21) Vruchtgebruiktestament? (tip 15) Renteloze of laagrentende direct opeisbare geldleningen binnen de familie (tip 50) direct opeisbaar => 6% rente; niet direct opeisbaar => zakelijke rente overgangsrecht? huwelijkse voorwaarden

Wijziging Successiewet 1956 Schenking-schuldigerkenningen In het verleden gedane schenkingen op papier waarover geen rente of een rente lager dan 6% is betaald => alsnog rente (plus rente) betalen; tenzij de rente op het moment van de schenking als zakelijk mocht worden gezien Meerwaardeclausule (tip 46)

Wijziging Successiewet 1956 Vragen?