Conceptvoorstel TenneT TSO B.V. Congestie Management Conceptvoorstel TenneT TSO B.V.

Programma 1. Welkomstwoord Algemene inleiding congestiemanagement Codewijzigingsvoorstel Impact op PV processen

Aanleiding Liberalisering van de energiemarkt: Vrijheid van aansluiting Vrijheid van transactie Vrijheid van dispatch En het stimuleringsbeleid voor duurzame opwekking Explosieve groei van aanvragen voor aansluiting van: Grote conventionele centrales Windturbines Wkk-centrales Er is een (dringend) tekort aan transportcapaciteit Hiermee komt de (n-1) netveiligheid in het geding In sommige gebieden is de situatie kritiek Hebben geleid tot Met als resultaat

Voorbeeld: Productieontwikkeling in het Westland 433 640 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 550 600 650 700 jan-03 jan-04 jan-05 jan-06 jan-07 jan-08 jan-09 Teruglevering [MW] Opgesteld vermogen [MW]

Vermogensontwikkeling Westland Onvoorziene groei Meerjarige procedures tot uitbreiding

Beleidsopties Niets doen Aansluitverbod Uitkopen Runback Veilen Market splitting Locational Marginal Pricing Centrale Dispatch Reallocatie congestiekosten

Gestelde criteria Transparant Non-discriminatoir Marktconform Robuust De veroorzaker betaalt Stimuleert duurzaam Bestendigd investeringsklimaat

Beoogde oplossingen voor de transport problemen Structurele oplossing • Uitbreiding landelijk hoogspanningsnet (doorlooptijd circa 10 jaar) Twee tussentijdse oplossingen Fortificatie van het regionale net (beoogde oplevering in 2010) Congestie management Directe aansluiting van alle nieuwe verbruikers en aanbieders. Congestie management systeem ter voorkoming weigering van aansluiting. Congestie management om te: Voorkomen dat er teveel partijen simultaan het net belasten. Voorkomen dat elektriciteitsproducenten lokaal teveel elektriciteit op het net zullen zetten. Voorkomen dat een aansluitverbod in het leven geroepen dient te worden.

Wat is Congestie management? Congestie: overbelasting van gedeelten in het netwerk met gevaar van uitval. Congestiemanagement: Congestie management is een manier om schaars geworden transportcapaciteit te verdelen over de aanvragers van die capaciteit (aansluitverbod is ook een vorm van congestie management). TenneT TSO B.V. definieert: Gebied waarvoor de status ‘congested’ geldt. Grenswaarden waarbinnen transport veilig wordt geacht. Periode waarvoor status ‘congested’ geldt.

Waar en Wanneer TenneT TSO BV verwacht binnen afzienbare tijd congestieproblemen op de volgende plekken in Nederland: Vanaf tweede helft 2008: • Het Westland Toekomst verwachting (2009 - 2011) bij opening nieuwe centrales: • Gehele HS-net in Zuid Holland • Gehele HS-net in Noord-Nederland • 110 kV-net in de omgeving van Coevorden • 150 kV-net ten noorden van Alkmaar • 110 kV-net in Noord-West Friesland • 150 kV-net op Schouwen-Duiveland

Hoe lost TenneT congesties op? Congestie Criterium Overschreden Geen Congestie A B Congestie Management Gebied Producent Afname MWh € Afregelen Opregelen TenneT PV MWh Producent Afname € TenneT PV €

Verloop handel in CMG

Verloop handel in CMG na redispatch • Hoogste biedingen worden als eerste afgeroepen. TenneT TSO B.V. stelt het energie- en het transportprogramma van deze PV-partijen bij. • Balans herstel buiten congestie gebied waardoor de landelijke balans gewaarborgd blijft. • Voor alle PV-partijen in het congestiegebied geldt dat de door hen ingediende transportprogramma's moeten worden nageleefd. Overschrijding van de gestelde transportgrenzen leidt tot redispatch en gesplitste verrekening van de onbalans. • Programmawijzigingen die leiden tot verzwaren van congestie worden niet toegestaan door TenneT TSO B.V.. • Aanname: congestiekosten worden door TenneT TSO B.V. gedragen en gesocialiseerd in het transporttarief.

Transportgrenswaarden in CMG Zolang er geen sprake is van overschrijding van de transportgrenzen binnen het CMG mogen de PV-partijen hun nominaties en biedingen voor in het congestiemanagementgebied volgens de bovenstaande regels aanpassen tot aan vijf PTE’s voor de PTE van uitvoering.

Gesplitste onbalansverrekening Wanneer het door TenneT TSO B.V. gestelde veiligheids criterium overschreden wordt zal er binnen CMG gesplitste verrekking van onbalans plaatsvinden. Afwijkende prijzen voor onbalans binnen het CMG (onbalans in congestiegebied is onaantrekkelijk t.o.v. onbalans in de rest van het land) Geen saldering van de onbalans binnen congestiegebied en rest van het land. Bij tekorten invoeding en overschotten onttrekking -> reguliere onbalansprijs Geen vergoeding overschotten invoeding en tekorten onttrekking als de reguliere onbalansprijs nul Euro bedraagt . Bij positieve reguliere onbalans prijs -> APX-prijs in de gesplitste onbalansverrekening. Transportgrenzen niet overschreden -> Normale Verrekening:

Tijdspad congestiemanagement TenneT TSO B.V. Operationele Planning 14h00 (sluiten markt) inleveren: E-programma’s Nominatie programma’s voor congestiegebied Blokbiedingen voor op- en afregelacties Indienen T-Prognoses 15h00: Toetsing congestiecriterium op basis van programma’s voor congestiegebied Redispatch op basis van blokbiedingen Overige netveiligheidsanalyses Uitvoering Uitvoeren van overeengekomen programma’s en afgeroepen blokbiedingen Afhandeling Verrekening afgeroepen biedingen Verrekening onbalans (evt. gesplitst)

Planning congestie management (I) Communicatie CM concept, 25 april 2008 Verstrekking reader Highlights voorstel code aanpassingen Organisatie van workshops Besluitvorming, 1 mei 2008 Beslissing over CM concept (EZ) Casestudies/Pilot fase, juni tot augustus 2008 Uitwerken operationele oplossingen In samenspraak met betrokken partijen Organisatie van workshops , eerst volgende 16 mei 2008 Pilots / Tests

Planning congestie management (II) CM “light” live in Westland, 1 oktober 2008 Ter voorkoming van meest urgente problemen Tussenvorm zonder EDINE berichten Pragmatische oplossing in samenspraak met marktpartijen Wetmatige onderbouwing in code aanpassingen CM “full version” ontwikkeling 1 juli 2009 gereed en live in Q4-2009 Geldig voor alle congestie management gebieden Ondersteund door EDINE berichtenverkeer

Einde Vragen?