Ger Essers v/h FNV Brussel & IVR Rijn-IJssel FNV Europaconferentie 29 januari 2010

Geen harmonisatie & alleen coördinatie Verdrag van Lissabon: recht op vrij verkeer van personen en werknemers (art. 45 VwEU) Europa heeft géén bevoegdheid op het terrein van de inrichting van de socialezekerheidstelsels van de lidstaten Het Hof oordeelde dat lidstaten in beginsel vrij zijn wat betreft de wijze waarop zij hun stelsel van sociale zekerheid inrichten, maar dat zij daarbij wel rekening moeten houden met de bepalingen uit het EG-verdrag. Lidstaten mogen hun stelsels niet zodanig inrichten dat deze een directe of indirecte belemmering vormen voor het vrij verkeer van personen, goederen en diensten. FNV Europaconferentie 29 januari 2010

Geen harmonisatie & alleen coördinatie Om het vrij verkeer van personen/ werknemers mogelijk te maken worden de wettelijke sociale zekerheid gecoördineerd door een Europese verordening (Vo 883/2004) en de belasting gecoördineerd door 340 verschillende belasting verdragen. Artikel 48 VwEU: Beginselen: samentellen en wederzijds erkennen van verzekeringstijdvakken & export van uitkeringen. FNV Europaconferentie 29 januari 2010

Opzet van deze workshop: Voorbeeld van een grensoverschrijdend probleem Hoe lossen we dit probleem op? Toegepast op 5 takken van de sociale zekerheid: waar sociaal verzekerd, werkeloosheid, ziekteverzekering, WIA/Wajong en gezinsbijslagen Na elk item mag een vraag gesteld worden over dit item

Probleem: niet of dubbel sociaal verzekerd Inwoner van Duitsland/België/Polen werkt in Nederland. Onze volksverzekeringen (AOW t/m Zvw) zijn inwonersverzekeringen Duitsland /België/ Polen kennen geen inwonersverzekeringen doch werknemers-verzekeringen: Gevolg: werknemer zou nergens verzekerd zijn. als gevolg van een negatief rechtsconflict

Oplossing: Europese aanwijsregels Coördinatieverordening 883/2004 bepaalt dwingend waar een persoon dwingend verzekerd is Één lidstaat is bevoegd (exclusiviteitsbeginsel) Welke lidstaat: werkland (lex loci laboris)=> gelijkheid op de werkvloer Uitzonderingen: Woonland (als ook in het woonland gewerkt wordt) Kortdurende detachering

Probleem: toch verzekerd en geen uitkering Inwoner van Nederland werkt als grensarbeider in Duitsland/België/Luxemburg alwaar hij ook sociaal verzekerd is. Hij wordt werkloos Nederland: géén WW omdat hij niet Nederland sociaal verzekerd is geweest. Werkland: géén WW omdat hij niet in het woonland woont. WW-uitkeringen worden niet geëxporteerd

Oplossing: gelijkstellen van verzekeringstijdvakken Coördinatieverordening 883/2004 bepaalt dat een volledige werkloos geworden grensarbeider recht heeft op een werkloosheidsuitkering uit het woonland alsof hij in het woonland verzekerd zou zijn. Migrerend werknemer: een Poolse werknemer, die in Nederland woont én werkt en na 1 maand werkloos wordt heeft recht op een Nederland alsof hij altijd in Nederland verzekerd zou zijn geweest.

Probleem: hoge zorgpremie  lage verstrekkingen Nederlandse pensionado verhuist naar Spanje/ Portugal/Frankrijk. Aldaar heeft hij aanspraak op de wettelijke zorg. Hij betaalt zijn zorgbijdragen in Nederland Spanje/Portugal/Frankrijk willen de oudere dure pensionado’s liever niet hun zorgstelsel Pensionado’s klagen over hoge bijdragen in Nederland in relatie tot het lage zorgniveau in hun nieuwe woonland

Oplossing: woonlandfactor & keuzerecht Coördinatieverordening 883/2004 bepaalt dat een pensionado recht heeft op medische zorg in zijn woonland alsof hij verzekerd zou zijn Pensionalnd (Nederland) heeft ZVW/AWBZ-bijdragen, die gerelateerd zijn aan het zorgniveau in het woonland: % Zvw/AWBZ x 0,32 plus € 30 nominaal (Portugal) Pensionado’s mogen zonder toestemming naar Nederland komen om een medische behandeling te ondergaan FNV Europaconferentie 29 januari 2010

Probleem: arbeidsongeschikt & geen uitkering Nederlandse kok verhuist naar Oostenrijk. Hij heeft 13 jaar in Nederland gewerkt. Na 2 jaar werken in Oostenrijk wordt hij arbeidsongeschikt Oostenrijk: u hebt geen recht op een AO-uitkering (opbouwverzekering) omdat u niet minstens 3 jaar verzekerd bent geweest in Oostenrijk Nederland: u hebt geen recht op een WIA-uitkering, omdat u niet meer verzekerd bent in Nederland en u hebt ook geen recht op een opgebouwd WIA-uitkering (WIA = riscoverzekering)

Oplossing: arbeidsongeschikt & geen uitkering Nederlandse kok verhuist naar Oostenrijk. Hij heeft 13 jaar in Nederland gewerkt. Na 2 jaar werken in Oostenrijk wordt hij arbeidsongeschikt Oostenrijk moet de Nederlandse verzekeringstijd-vakken erkennen. De kok heeft recht op 3/15 van de Oostenrijkse AO-uitkering (pro-rata-deel van theoretisch Oostenrijks pensioen voor 15 jaar) Nederlandse WIA wordt getransformeerd tot een opbouwverzekering. De kok heeft recht op 13/15 van de volledige WIA-uitkering. Probleem: verschil in AO-graad!

Probleem: samenloop van rechten Nederlandse werknemer wordt voor 5 jaar gedetacheerd naar Luxemburg. Hij woont samen met een Luxemburgse vrouw die in Duitsland werkt. Er wordt een baby geboren. Welk land betaalt de gezinsbijlagen (kinderbijslag, kindgebondenbudget, kinderopvang-toeslag): het woonland, (een van) de beide werklanden of bestaat er recht op Nederlandse, Duitse en Luxemburgse gezinsbijslagen?

Oplossing: samenloop van rechten De Europese Verordening 883/2004 coördineert de gezinsbijslagen => prioritair recht uit lidstaat A + aanvullend recht uit lidstaat B Er geldt het werklandbeginsel: geen recht op Luxemburgse gezinsbijslagen. Het gezin heeft recht op de hoogste gezinbijslag uit een van beide werklanden. Stel dit is Nederland: € 80 AKW + € 480 kinderopvangtoeslag = € 560. Duitsland: € 160 kinderbijslag. Duits vergoedt aan Nederland de helft van € 560 (€ 280) doch beperkt tot de hoogte van de Duitse kinderbijslag (€ 160)

Coördineren is loopbruggen bouwen

Bedankt voor uw aandacht Verzorgingsstaten zijn nationale instituties Harmonisatie is een (onwenselijke) utopie Coördinatie is een absolute noodzaak Grensoverschrijdend wonen & werken is mogelijk dankzij de Europa Unie Coördinatie is ingewikkeld: het kan altijd beter De FNV moet beter informeren en adviseren