Inverdien- en welvaartseffecten van onderwijsinvesteringen Schooling Labor Market Economic Development S C H O L A R Prof. Dr. Henriëtte Maassen van den Brink 7e DAIR seminar 6/7 november 2003 Research Institute U N I V E R S I T E I T V A N A M S T E R D A M Faculteit der Economische Wetenschappen en Econometrie

S C H O L A R 2 INVESTEREN EN TERUGVERDIENEN WAT VOORAF GING………………………

S C H O L A R 3 INHOUD VAN DE PRESENTATIE 1.Aanpak van het onderzoek 2. Databestanden 3. Deelonderzoeken: Gezondheid Criminaliteit Maatschappelijke participatie Sociale zekerheid 4.Conclusies: Som der delen (voorbehoud: uitkomsten in grote lijnen)

S C H O L A R 4 AANPAK VAN HET ONDERZOEK Berekenen van de maatschappelijke baten van onderwijs voor Nederland Invloed van onderwijs op gezondheid, criminaliteit, maatschappelijke participatie en sociale zekerheid Verwachting: onderwijs leidt op elk van deze terreinen tot lagere maatschappelijke kosten en hogere belastingopbrengsten Uitgangspunten onderzoek: Bij bepalen van effecten van onderwijs gekeken naar opbrengsten van een jaar extra onderwijs Ceteris Paribus veronderstellingen: al het andere blijft gelijk (sociale zekerheid: conjuncturele situatie en overheidsbeleid blijven gelijk)

S C H O L A R 5 AANPAK ANALYSE VAN ONDERZOEK ANALYSE AANPAK: Stap 1: Eerst wordt het effect van onderwijs bepaald (onderwijs leidt tot x% betere gezondheid of tot y% geringe kans op criminaliteit) Stap 2: Maatschappelijke kosten en besparingen van effect gekwantificeerd door: 1. Compenserende inkomensvariatie (de hoeveelheid geld of inkomen die een gelijk effect teweeg brengt als een jaar onderwijs) 2. Aanvullende informatie over maatschappelijke kosten 3. Totale maatschappelijke effect van onderwijs: welvaartseffect van een jaar onderwijs voor individu en voor samenleving en inverdieneffect van een jaar onderwijs voor samenleving

S C H O L A R 6 GEBRUIKTE GEGEVENS het Aanvullend Voorzieningengebruik Onderzoek 1999 (AVO99) van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP); de enquête ‘ De Staat van het Land 2002 ’ die is georganiseerd door de bladen van de Geassocieerde Persdienst (GPD) in samenwerking met ‘ SCHOLAR ’ (GPD02) ; het ‘ Netherlands Survey on Criminality and Law Enforcement 1996 ’

S C H O L A R 7 UITKOMSTEN GEZONDHEID Hoger opgeleiden verkeren vaker in een goede gezondheid 1 jaar onderwijs verbetert de gezondheidstoestand van mannen met 0.6 procentpunt, voor vrouwen met 0,3 procentpunt Effect opleidingsniveau van moeder op gezondheid van dochter Effect op zorggebruik: hoger opgeleiden gezonder en minder gebruik, als zij ziek zijn evenveel gebruik (uitzondering fysiotherapie)

S C H O L A R 8 UITKOMSTEN GEZONDHEID Welvaartseffect: 1 jaar onderwijs euro (individu) 1 jaar onderwijs 5.4 –12. 4 miljard euro (samenleving)

S C H O L A R 9 Uitkomsten gezondheid Tabel 2.10 Welvaartseffecten onderwijs middels effect op gezondheid MannenVrouwen QALY-gewicht van een jaar onderwijs 0,0060,003 waarde gezondheidswinst door één jaar extra onderwijs bij QALY- waarde van euro per jaar en individu 600 euro300 euro waarde gezondheidswinst door één jaar extra onderwijs bij QALY- waarde van euro per jaar en individu euro690 euro waarde gezondheidswinst als percentage van het BNP per hoofd 2,5% - 5,8%1,3% - 2,8% waarde gezondheidswinst bevolking per jaar 3,6 - 8,3 miljard euro1,8 - 4,1 miljard euro

S C H O L A R 10 Inverdieneffecten op zorggebruik Tabel 2.11 De inverdieneffecten van onderwijs op zorggebruik Huisarts Specialist FysiotherapeutZiekenhuis Uitgaven1,4 miljard euro 1,3 miljard euro 676 miljoen euro 10,9 miljard euro Gemiddelde kans op gebruik0,510,210,140,05 Marginaal effect jaar onderwijs-0,0040,0010,000-0,003 Besparing van één jaar extra onderwijs bevolking3,7 miljoen euro 2,2 miljoen euro 0654 miljoen euro Totale inverdieneffect van één jaar extra onderwijs bevolking 660 miljoen euro

S C H O L A R 11 UITKOMSTEN CRIMINALITEIT Hoger opgeleiden vaker overtredingen en lichte delicten (fraude, dronken achter het stuur) Lager opgeleiden: vaker zwaardere delicten (mishandeling, verwonding en bedreiging) 1 jaar onderwijs verkleint de kans op winkeldiefstal: 0,3 procentpunt vandalisme: 0,2 procentpunt geweld0,2 procentpunt

S C H O L A R 12 UITKOMSTEN CRIMINALITEIT Maar: hoger opleidingsniveau vergroot kans op belastingfraude met 0,4 procentpunt Opleidingsniveau ouders: kans op geweld neemt af als moeder hoger is opgeleid en neemt toe als vader hoger is opgeleid Normovertredend gedrag vaker afgekeurd door lageropgeleiden

S C H O L A R 13 UITKOMSTEN CRIMINALITEIT Totale maatschappelijke kosten normovertreding en criminaliteit 9,3 miljard euro Gederfde belastinginkomsten als gevolg van fraude: 227 miljoen euro per jaar Inverdieneffect: 1 jaar onderwijs 578 miljoen euro per jaar ( 623 miljoen euro – 45 miljoen euro belastingfraude)

S C H O L A R 14 UITKOMSTEN MAATSCHAPPELIJKE PARTICIPATIE Hoger opgeleiden hebben een grotere tevredenheid met het leven Hoger opgeleiden beschikken over een groter sociaal netwerk Hoger opgeleiden zijn vaker lid van een belangenvereniging

S C H O L A R 15 UITKOMSTEN MAATSCHAPPELIJKE PARTICIPATIE Welvaartseffect: 1 jaar onderwijs 3432 euro (individu) 1 jaar onderwijs 41.2 miljard euro (samenleving)

S C H O L A R 16 UITKOMSTEN SOCIALE ZEKERHEID Uitgangspunt: 56 miljard euro totale uitgaven aan sociale zekerheid (21,3 miljard WAO,bijstand, etcetera) Vraag: heeft opleidingsniveau effect op het ontvangen van een sociale zekerheidsuitkering Toetsen op wederzijds causaal verband: geen wederzijds causaal verband (de kans op het gebruik van sociale zekerheid heeft geen invloed op het gebruikte opleidingsniveau

S C H O L A R 17 UITKOMSTEN SOCIALE ZEKERHEID Hoger opgeleiden zijn minder vaak arbeidsongeschikt Arbeidsongeschiktheid neemt toe met leeftijd Onder vrouwen minder opleidingsverschillen dan onder mannen Lager opgeleiden zijn vaker werkloos dan hoger opgeleiden Ontvangers bijstandsuitkering relatief laag opgeleid

S C H O L A R 18 UITKOMSTEN SOCIALE ZEKERHEID Tabel 5.5 De inverdieneffecten van onderwijs op het gebruik van de sociale zekerheid Mannen Vrouwen gemiddelde kans op gebruik sociale zekerheid 0,1310,129 marginaal effect van een jaar onderwijs-0,004-0,003 uitgaven aan arbeidsongeschiktheids-, werkloosheids- en bijstandsregelingen 21,3 miljard euro inverdieneffect van één jaar extra onderwijs bevolking 492 miljoen euro inverdieneffect als percentage van totale uitgaven 2,3%

S C H O L A R 19 Som der delen Tabel 6.1 Overzicht van de individuele en maatschappelijke waarde van de welvaarts- en inverdieneffecten van onderwijs, per jaar Welvaartseffecten van een jaar onderwijs Inverdieneffecten van een jaar onderwijs voor de samenleving Voor het individu Voor de samenleving Effect jaar onderwijs op: Gezondheid euro 5,4 – 12,4 miljard euro 660 miljoen euro Criminaliteit 578 miljoen euro Maatschappelijke participatie3432 euro41,2 miljard euro Sociale zekerheid.492 miljoen euro Totale inverdieneffect van een jaar onderwijs 1.7 miljard euro Totale welvaartseffect van een jaar onderwijs 3732 – 4812 euro 46,6 – 53,6 miljard euro

EINDE Schooling Labor Market Economic Development S C H O L A R Research Institute U N I V E R S I T E I T V A N A M S T E R D A M Faculteit der Economische Wetenschappen en Econometrie