Opbrengstgericht werken
Opbrengstgericht werken in het primair en voortgezet onderwijs Presentatie ORD 29 mei 2009 Peter Gramberg, Onderwijsraad Marleen Kieft, Oberon Alma Spijkerboer, GION Opbrengstgericht werken
Aanleiding en adviesvraag Onderwijsinspectie 2008: Opbrengstgerichtheid van leerlingen, leraren en schoolleiding in het onderwijs is zwak ontwikkeld Adviesvraag: Hoe kunnen scholen in het po en vo zorgen dat het onderwijs meer opbrengstgericht wordt en wat is daarbij een goede balans tussen regelgeving mbt het onderwijsproces en regelgeving mbt de producten en opbrengsten van het onderwijs? Relevante ontwikkelingen: Discussie ‘wat & hoe’ n.a.v. rapport commissie Dijsselbloem Rapport commissie Meijerink Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen Strategische agenda’s primair en voortgezet onderwijs (OCW) meer aandacht voor het verbeteren van leerprestaties Proportioneel toezicht van de inspectie, inspectie op bestuursniveau/toezichtarrangement Opbrengstgericht werken
Definitie en afbakening advies Onderwijsopbrengsten zijn “de realisering van datgene wat in kerndoelen, standaarden en examenprogramma’s is omschreven.” Opbrengstgerichtheid is “de mate waarin een school concrete doelstellingen op basis van de leerlingenpopulatie formuleert en waarbij alle betrokken partijen er gericht aan werken deze doelstellingen te bereiken.” Advies heeft met name betrekking op cognitieve doelen en op het primair en voortgezet onderwijs Opbrengstgericht werken
Aanpak Literatuurstudie Kwantitatief onderzoek GION naar tekorten en activiteiten scholen Kwalitatief onderzoek Oberon naar bevorderende en belemmerende factoren op schoolniveau Simulatie onderzoek IOO naar wet- en regelgeving Panelgesprek schoolleiders Panel ism VO Raad en panel ism PO Raad Reflecties deskundigen Opbrengstgericht werken
Hoe stellen scholen tekorten vast? Onderzoek GION Literatuurstudie: welke tekorten zijn op welke gebieden dominant? Veldraadpleging: hoe gaan partijen om met tekorten? Enquête onder 1000 po en 250 vo-scholen Onderzoek Oberon Portretten van zeven scholen (4 po, 3 vo), spreiding naar concept, schaal, regio Gesprekken met leraren en directie Opbrengstgericht werken
Wijze van vaststellen tekorten Opbrengstgericht werken
Resultaten enquête 2/3 van de scholen stelt tekorten vast Tekorten vooral bij taal (woordenschat/spelling), lezen (begrijpend/technisch) en rekenen Op alle niveaus worden activiteiten ondernomen om de tekorten tegen te gaan: nieuwe methodes, extra onderwijs, meer lessen, meer oefenen, extra aandacht en extra ondersteuning Scholen weten niet hoe effectief de activiteiten zijn, maar zien wel de resultaten verbeteren Opvallend: focus vooral op leerlingen, nauwelijks op de ontwikkeling/bijscholing van docenten Geen samenhang met schaalgrootte, onderwijstijd, concept, schoolplan; kleine invloed van kwaliteitszorg Opbrengstgericht werken
Verschillende stadia van opbrengstgerichtheid Opbrengstgericht werken
Factoren die wel of niet van invloed zijn op opbrengstgericht werken Visie, cultuur en schoolklimaat? ja Beleidsvoerend vermogen en leiderschap? ja Personeelsbeleid? nee Middelen (financieel, huisvesting)? nee Onderwijsleerproces? ja Invloed externe eisen/regelgeving? ja, met name passend onderwijs en urennorm als belemmerende factor Opbrengstgericht werken
Aanbevelingen aan partners binnen scholen Aanwezige informatie uit toeleverend- en vervolgonderwijs beter benutten, meer contacten met externe ketenpartners Professionaliteit en ontwikkeling van docenten cruciaal om de opbrengsten te kunnen verhogen sluit aan bij advies Commissie leraren Van ouders en leerlingen een grotere focus op resultaten verlangen Samenhangende visie op alle niveaus binnen schoolorganisatie leidt tot ‘stimuleringsladder’ Opbrengstgericht werken
Stimuleringsladder Opbrengstgericht werken
Aanbevelingen aan overheid Waken voor een verzwaring van de verantwoordingslast door besturen en gemeenten, meeste ‘bureaucratie’ heeft geen betrekking op opbrengsten; Beoogde opbrengsten (wat) niet alleen vastleggen, maar ook aan scholen leren hoe ze de geregistreerde schoolprestaties van leerlingen kunnen gebruiken; Gezamenlijke ontwikkeling van toetsen stimuleren; Besturen stimuleren aanwezige informatie uit de verschillende onderwijsniveaus beter te benutten. Opbrengstgerichtheid niet als afrekeninstrument zien Opbrengstgericht werken
Nassaulaan 6 – 2514 JS Den Haag www.onderwijsraad.nl Opbrengstgericht werken