Het meten van arbeidsproductiviteit Effecten van sociale innnovatie Het meten van arbeidsproductiviteit Wieke Bockstael, wieke.bockstael@tno.nl Peter Oeij, peter.oeij@tno.nl Informatiebijeenkomst Sociale Innovatie (ESF, actie E)

Agenda Wat is arbeidsproductiviteit? Arbeidsproductiviteit verhogen? Sociale innovatie! Demonstratie VISIE-instrument Hoe kunt u het effect op arbeidsproductiviteit meten? Demonstratie tool ‘Meten arbeidsproductiviteit’ Informatiebijeenkomst Sociale Innovatie (ESF, actie E) TNO Kwaliteit van Leven, dinsdag 7 april

1. Arbeidsproductiviteit: waarom onder de aandacht? Algemeen: Arbeidsproductiviteit is hoog in Nederland: 4e na Luxemburg, Noorwegen en België Maar … lage groei van arbeidsproductiviteit: 0,9% tegen 1,6% gemiddeld in de EU Kortom we worden ingehaald! En voor uw bedrijf: Een kans om uw concurrentiekracht te verhogen Sleutelwoord: (sociale) innovatie Informatiebijeenkomst Sociale Innovatie (ESF, actie E) TNO Kwaliteit van Leven, dinsdag 7 april

1. Arbeidsproductiviteit = output / input Toegevoegde waarde Voorbeelden: Arbeids- productiviteit : Arbeidsuren Winst Productie- volume Arbeids- productiviteit Arbeids- productiviteit : : Aantal werknemers Arbeidsuren Informatiebijeenkomst Sociale Innovatie (ESF, actie E) TNO Kwaliteit van Leven, dinsdag 7 april

1. Arbeidsproductiviteit = output / input Wat is uw definitie van arbeidsproductiviteit? Wat is een relevante maat voor de output voor uw bedrijf? Wat is een relevante maat voor de input voor uw bedrijf? Vraag de zaal om hun definitie van arbeidsproductiviteit. Informatiebijeenkomst Sociale Innovatie (ESF, actie E) TNO Kwaliteit van Leven, dinsdag 7 april

1. Arbeidsproductiviteit en efficiency Interne efficiency: ‘De dingen juist doen’ Hoe kan de wijze waarop producten/diensten tot stand komen geoptimaliseerd worden? Capaciteitseffciency: ‘De dingen op het juiste moment doen’ Hoe kunnen we onze middelen – in de tijd – optimaal inzetten bij continue veranderende vragen uit de markt? Externe efficiency: ‘De juiste dingen doen’ Hoe zorgen we ervoor dat klanten waardering hebben voor producten/diensten? (effectiviteit, gepercipieerde kwaliteit van de output) (Gronloos en Ojasalo,, 2004) ‘In industriële samenleving vooral focus op interne efficiency; in kennissamenleving ook op externe efficiency’ (Visie: Heertje, Wijfels) Informatiebijeenkomst Sociale Innovatie (ESF, actie E) TNO Kwaliteit van Leven, dinsdag 7 april

1. Arbeidproductiviteit: visie TNO Productiviteitsgroei bij gelijkblijvende of beter nog stijgende kwaliteit van de arbeid (duurzame productiviteitsgroei) Niet harder maar slimmer werken! Gelijke aandacht voor interne, capaciteits- en externe efficiency Productiviteitsgroei die op zijn minst niet ten koste gaat van uw medewerkers. “nuiet harder Kwaliteit van de arbeid: optimaal talent ontplooien, medewerkertevredenheid, laag verzuim Informatiebijeenkomst Sociale Innovatie (ESF, actie E) TNO Kwaliteit van Leven, dinsdag 7 april

2. Hoe arbeidsproductiviteit verhogen? Strategie: Shared services Collegiale uitleen Gezamenlijke inkoop Zelfhulp door klanten … Personele inzet: E – HRM (E -) learning E – coaching Individueel roosteren Maatwerk arbeidsrelaties Vertrouwen … Technologie: Robots ICT Business intelligence Inrichting ‘werkvloer’ … TOP Organisatie: Stroomlijnen processen (lean) Doorlooptijden verkorten Functiedifferentiatie diversiteit benutten ‘Lummeltijd’ … Informatiebijeenkomst Sociale Innovatie (ESF, actie E) TNO Kwaliteit van Leven, dinsdag 7 april

2. Arbeidsproductiviteit verhogen: sociale innovatie Het vernieuwen van de arbeidsorganisatie en het benutten van compententies gericht op het verhogen van bedrijfsprestatie en het ontplooien van talent. Voorbeelden: Strategisch: keteninnovatie Organisatie: stroomlijnen werkprocessen Personeel: vertrouwensinterventies, zelfroosteren Technologie: ergonomische aanpassingen Met welke sociale innovatie(s) gaat u aan de slag? Vraag de zaal om de soort van innovaties die men voor ogen heeft. Informatiebijeenkomst Sociale Innovatie (ESF, actie E) TNO Kwaliteit van Leven, dinsdag 7 april

2 Hoe arbeidsproductiviteit verhogen? VISIE-tool en aanpak: Doel: inzicht in mogelijke sociale innovaties en tot welke resultaten deze in uw situatie kunnen leiden. Ondersteunt het opstellen van de business case. Kennisdatabase met best practices en aanwijzingen voor sociale innovaties, de te verwachten effecten en hoe deze objectief en haalbaar te meten. Toegepast bij Reumastichting Visie-Tool: Uw organisatie kan verbeteren door sociale innovatie: betere bedrijfsprestaties en ontplooing van talent. Met dit instrument krijgt u inzicht in welke interventie van sociale innovatie in uw situatie tot welke resultaten leidt. Aan de hand van best practices en aanwijzingen neemt het instrument u bij de hand om objectieve en herhaalbare metingen te koppelen aan sociaal innovatieve interventies. U wordt in feite ondersteund bij het opstellen van uw business case. Nodig: Democase (TNO SI1, wachtwoord ‘SI1’) Overzicht werking tool Informatiebijeenkomst Sociale Innovatie (ESF, actie E) TNO Kwaliteit van Leven, dinsdag 7 april

2 Hoe arbeidsproductiviteit verhogen? VISIE-tool en aanpak: Betrek stake holders (sessies met managers, medewerkers) bij verkenning van de interventie Definieer de interventie alternatieven, inclusief de indicatoren Beoordeel de verwachte effecten, benoem de aandachtspunten Bekijk de resultaten DEMO Demo aan de hand van case Test/Test Informatiebijeenkomst Sociale Innovatie (ESF, actie E) TNO Kwaliteit van Leven, dinsdag 7 april

3. Hoe de effecten meten? Visie tool T0 T1 T2 Uw definitie van arbeidsproductiviteit Uw innovatieve idee Ontwikkel meetplan Ontwikkel uw idee Nulmeting (0) arbeidsproductiviteit T0 Implementeer de innovatie (bijv. pilot) Effectmeting (1) arbeidsproductiviteit T1 Arbeidsproductiviteit in de praktijk meten is lastig: wat is toe te reken aan de interventie en wat aan andere factoren. Idealiter een volledig experiment met controle groep … Effect meten met behulp van: Voormeting: voor dat u de innovatie invoert Nameting: tijdens en nadat de innovatie is afgerond Stel vast wat voor u arbeidsproductiviteit is: Welke outputeenheid is zinvol Welke inputeenheid is zinvol (Verandert de definitie door de innovatie?) VOORBEELDJE: bij kantelen van een afdeling van functionele afdelingen naar product georiënteerde afdelingen, Uitrol van de innovatie Effectmeting (2) arbeidsproductiviteit T2 Informatiebijeenkomst Sociale Innovatie (ESF, actie E) TNO Kwaliteit van Leven, dinsdag 7 april

3. Hoe de effecten meten? Methode Bijvoorbeeld voor …. Inspiratiesessies, vragenlijsten  kwalitatief, schattingen Bewustwording, talent welzijn, innovatief werkgedrag aantrekkelijkheid arbeidsmarkt flexibiliteit, kwaliteit, stuurinformatie Berekenen / uitzoeken  kwalitatief en kwantitatief Kosten, marktaandeel, omzet Meten en/of modelleren, observatie, scenario analyses, simulatie  kwantitatief, harde onderbouwing Efficiency, kwaliteit, foutmarges marktaandeel, productietijd, voorraden, machines Hoe gaat u de effectmeting aanpakken? Sessies / vragenlijsten: stakeholders, expert Berekenen / uitzoeken: score card methode, kosten/baten berekeningen Meten / modelleren: observatie/tijdemetingen, scenario analyses, simulatiestudies Informatiebijeenkomst Sociale Innovatie (ESF, actie E) TNO Kwaliteit van Leven, dinsdag 7 april

3 Tool ‘Meten arbeidsproductiviteit’ Berekent het effect van (sociale) innovatie op arbeidsproductiviteit: Productiebedrijf Commerciële dienstverlening (Semi-) publieke dienstverlening Zorginstelling Ook voor/door u toepasbaar (mail: marion.vandervoorde@tno.nl) DEMO Doel: indicatie van effect beoogde innovatie Vorm: toegapst zelfhulpinstrument Downloaden vanaf Link: …. Productiebedrijf: indicator toegevoegde waarde per gewerkt uur Commerciële dienstverlening: omzet per gewerkt uur (Semi-) publieke dienstverlening: aantal gewerkte uren per verleende dienst Zorginstelling: inkomsten per gewerkt uur Demo: zorginstelling Expertise Centrum NAH Informatiebijeenkomst Sociale Innovatie (ESF, actie E) TNO Kwaliteit van Leven, dinsdag 7 april

Tot slot: Wilt u meer weten? Neemt u dan contact op met: Wieke Bockstael, wieke.bockstael@tno.nl, 023-554 94 09 Peter Oeij, peter.oeij@tno.nl, 023-554 99 72 Of: Google op ‘Keuze voor innovatie arbeidsproductiviteit in eigen hand’ Zie www.tno.nl/slimmerwerken voor ons totale aanbod Informatiebijeenkomst Sociale Innovatie (ESF, actie E) TNO Kwaliteit van Leven, dinsdag 7 april