Update Onderwijshuisvesting; Een Stelselwijziging is nodig Gert-Jan van Midden, Adviseur PO Raad (mede namens VO Raad)

Waarom aanpassingen aan het bestaande stelsel noodzakelijk is. Gertjan van Midden Beleidsadviseur PO-Raad 7-3-2012

Het onderwijsveld 1200 besturen  70% == < 5 scholen 1.6 miljoen leerlingen  7.500 scholen  10.000 gebouwen gemiddelde school = 225 leerlingen 15 % van de leerlingen zit op een school (= 30%) met < 145 leerlingen Gemiddelde leeftijd van de gebouwen is_35 jaar. 100 nieuwbouwprojecten per jaar 10 miljoen m2 bruto vloeroppervlakte € 9.5 miljard lumpsum. 15% leegstand GEWOON OPSOMMEN KRIMP: leerlingen loopt terug, leegstand loopt op, waarde grond in krimpgebieden daalt DUS oplossingen zijn moeilijker te realiseren. GEM. LEEFTIJD NEEMT TOE 7-3-2012

'Of het nu gaat om het investeringsfonds, doordecentralisatie of een nieuw kenniscentrum scholenbouw, als de wil tot samenwerking er is worden de beste resultaten bereikt'. Dus niet de structuur, maar de gezamenlijkheid is essentieel. Bron: discussie op linkedIn. Maar: Waarom wordt er dan al jaren gediscussieerd over de huisvesting en de rol van gemeenten????? En……… Hoeveel tijd gaat er verloren met het uitvinden van een nieuw wiel dat elders al lang is uitgevonden DE STELLING IS IN PRINCIPE JUIST OVERAL WAAR WORDT SAMENGEWERKT EN WAAR EEN GOEDE KLIK IS, WORDEN RESULTATEN GEBOEKT. MAAR: DIT ZIT DEELS VERANKERD IN HET ONDERWIJS ZELF!  WIJS OP CONSENSUS GEDACHTE EN DEELS IN DE GEMEENTELIJKE POLITIEK  POLITIEKE AFWEGING, WISSELENDE COLLEGE’S HALVERWEGE EEN TRAJECT, ROLVASTHEID MBT ANDERE BELEIDSTERREINEN, SOMS ZELFS VOORSCHRIJVEND GEDRAG: BREDE SCHOOL EN DEELS IN HET STELSEL  GESCHEIDEN GELDSTROMEN, OUDE NORMEN, ZEER GEDETAILLEERD, EN GEBOUWD VOOR ENKELVOUDIGE BASISSCHOOL 7-3-2012

3 kernproblemen Kwaliteit van de gebouwen functioneel, binnenklimaat, duurzaamheid, energieverbruik, asbest Leeftijd van de gebouwen 7.500 scholen  gemiddeld 35 jaar oud  100 nieuwbouwprojecten geen recht op renovatie… Complexe, tijdrovende en achterhaalde regelgeving Gemiddeld 8 jaar nodig voor ontwikkeling van een nieuwe school = 2 college periodes Economische crises “helpt” niet echt. KWALITEIT: Rapporten tonen aan dat prestaties leiden onder kwaliteit van de huisvesting (o.a. RIVM) en dat energieverbruik onbeheersbaar wordt (evaluatie LONDO door regioplan) LEEFTIJD: Kan iemand mij uitleggen waarom het onderwijs ongeveer de enige sector in Nederland is Waar een gebouw nog 40 jaar na de realisatie ongewijzigd is ????? In ons eigen huis zijn op zijn minst keukens en badkamers 1 of 2 x vervangen Er is geen winkel of kantoor dat niet is gerenoveerd binnen 20 jaar. (Een dergelijk gebouw vinden we dan al snel niet meer aantrekkelijk ……. de klant blijft weg) Dat laatste kan dus bij een school niet. De omloopsnelheid bij de rijksoverheid is zo mogelijk nog hoger VROM wordt alweer kompleet gerenoveerd……. COMPLEXE REGELGEVING Meeste tijdverspilling zit voor de formele procedures. Bij elk project vinden we alles opnieuw uit. Prima natuurlijk, maar het stoot wel bijv. investeerders af. We maken nauwelijks gebruik van standaards. Sterker nog…..niet elke school is uniek. Wij denken dus dat een aantal aanpassingen helpt om verbetering te realiseren. 7-3-2012

Op zoek naar de “schuldige” de gemeente als de “boze buurman” ???????? - gemeente is dé partij waarmee een schoolbestuur te maken heeft - macro besteden gemeenten minder geld aan onderwijs dan ze ontvangen schoolbesturen (65%) hebben ook last van gemeentelijke bezuinigingen (Uit- of afstel projecten, schoolbegeleiding, zwemmen etc. etc.) de “wereld” is veranderd, maar het stelsel en de normering niet.!!!!! - hogere eisen vanuit de rijksoverheid maar geen €€€€€€. - schaalvergroting (veel schoolbesturen in veel gemeenten) normatief stelsel achterhaald (financieel en situationeel) krimp (regionaal probleem lokaal oplossen?????) kinderopvang binnen onderwijsgebouwen - stelsel gericht op enkelvoudige basisschool UIT HET VORIGE DEEL BLIJKT DAT HET COMPLEX IS. Besteding gemeenten: je kan je dus echt afvragen of onderwijshuisvesting in Nederland wel echt hoog op de agenda staat. Ik kan er dus echt nijdig om worden als ik een gemeente hoor zeggen. We hebben onvoldoende middelen ….. Die middelen zijn er wel. Alleen worden er lokaal andere keuzes gemaakt. Legitiem, maar zeg het dan eerlijk. NIET GEK DAT BESTUREN ZICH FOCUSSEN OP DE GEMEENTE. 7-3-2012

Wat is het probleem niet ? Hoeveelheid geld is niet het probleem, MITS: - al het geld dat beschikbaar is er voor wordt gebruikt. het geld slimmer en anders wordt benut. o.a. door geldstromen samen te voegen waar mogelijk en verantwoord. - doordecentralisatie - investeringsfonds - pps-constructie 7-3-2012

Probleem oplossen binnen het stelsel?????? Binnen het bestaande stelsel zijn alle oplossingen denkbaar…én...in de praktijk ook uitgewerkt -tig varianten van PPS -tig varianten van doordecentralisatie -tig varianten van beheers- en exploitatiemoddelen Binnen het bestaande stelsel zijn alle vormen van samenwerking mogelijk Waarom houden we dan zoveel problemen….???? NOGMAALS DE VRAAG GESTELD …….. KAN ER NOG AAN TOEVOEGEN DAT OOK ALLE MOGELIJKE PARTIJEN ER MEE BEZIG ZIJN. CORPORATIES, INVESTEERDERS, BANKEN, SCHOLEN ZELF, GEMEENTEN, COMBINATIES VAN BEDRIJVEN NIEUWE INITIATIEVEN BIJV. LINQ2 ETC. ETC. 7-3-2012

Waarnemingen: Gebrek aan kennis: -de basiskennis -de kennis om “creatief om te gaan het stelsel” -kennis van elkaar en zelfs van de eigen organisatie Gescheiden geldstromen Besturen die in veel gemeenten scholen hebben De politieke wil om er lokaal echt een item van te maken is er niet altijd De illusie dat “greep” hebben op detailzaken leidt tot betere huisvesting Krimp: lokale besluitvorming voor regionale problemen????? De frustrerende greep van afhankelijkheid Complexiteit van samenwerken BASISKENNIS BIJ GEMEENTEN EN BESTUREN (NIET ALLEEN DE KLEINE…..) MIS JE DE BASISKENNIS ZAL JE JE OOK BEPERKEN TOT DATGENE WAT VEILIG IS ……. UITVOEREN VERORDENING BIJ GEMEENTEN  VERZELFSTANDIGING OPENBAAR ONDERWIJS VERVELEND NEGATIEF EFFECT. GREEP OP DETAILZAKEN EN PROCEDURES GEEFT EEN SCHIJNZEKERHEID. SAMENWERKEN: WE VINDEN DAT EIGENLIJK IEDEREEN ERBIJ BETROKKEN MOET ZIJN. BEPERK JE DAARBIJ. VB. BREDE SCHOOL WAARBIJ IEDERE MOGELIJKE GEBRUIKER MOET MEEPRATEN……NIET DOEN. 7-3-2012

Wat moet blijven en wat moet erbij ???? Zorgplicht gemeente Vanuit het belang voor een behoorlijk lokaal voorzieningen niveau. Ten minste huidige niveau cluster educatie gemeentefonds handhaven - aanpassing is een negatief signaal en begin van een negatieve spiraal. - passend onderwijs - nieuwe bouwbesluit (eisen binnenklimaat) Die zorgplicht zou wel anders moeten worden ingevuld……… Bijvoorbeeld door minder detailregels en veel meer gericht op de output…… 7-3-2012

Wat zou er anders moeten Enkele aanpassingen binnen het bestaande stelsel w.o. doordecentralisatie onderhoud versterkte mogelijkheid op doordecentralisatie renovatie mogelijk maken (Levensduur verlengend) uitgaan van een kwaliteitsstandaard ipv financiele norm Onderwijsgebouwen net zo behandelen als andere overheidsgebouwen. Bijv. discussies over de kosten van een zonnescherm, terwijl elk ander overheidsgebouw dat allang heeft. Afspraak is afspraak. - Kennisvermeerdering bij schoolbesturen en gemeenten Zet meer in op renovatie dan op nieuwbouw. Niet elk gebouw hoeft vervangen te worden! Zelfs met de huidige budgetten kan dan de achterstand worden ingelopen. Andere voorbeelden = renovatie en asbest. Afspraak: wijziging van de politieke agenda moet niet betekenen dat nu steeds kan worden teruggekomen op eerdere afspraken MEERJARENPLAN HEEFT GEEN STATUS. 7-3-2012

Start 1 april Wat kan er meer ???? Investeringsfonds Kenniscentrum objectief, onafhankelijk, vraaggestuurd Wetenschappelijk onderzoek. Vereenvoudiging procedures/stelsel Doordecentralisatie waar het kan DOORDECENTRALISATIE: GEEF SCHOOLBESTUREN DE RUIMTE DAAR WAAR DAT KAN. EN AAN DIE DAT KUNNEN….. Start 1 april 7-3-2012

Maatwerk door Doordecentralisatie Doordecentralisatie is positief voor gemeenten en schoolbesturen Doordecentralisatie is niet het doorsnijden van de banden tussen gemeente en schoolbestuur. - Vooraf maken van afspraken over kwaliteit en maatschappelijk gebruik (= het belang en sturingsmiddel van de gemeente ofwel regie op afstand) - Geeft ruimte aan schoolbestuur om integrale afwegingen te maken die verder gaan dan het gebouw alleen = gebouw ten dienste van kwaliteit van onderwijs. - Verhoudingen tussen gemeente en schoolbestuur wordt niet langer vertroebeld door procedureel gedoe en dubbele politieke afwegingen Schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs het personeel en de leerlingen , maar hebben maar een beperkte Ruimte om op een belangrijke randvoorwaarden te sturen. We investeren nu veel geld in leerkrachten die hun werk moeten doen maar rond het middag uur buiten adem zijn. \ en dubbele politieke afwegingen (belangenafweging met andere beleidsterreinen en daarna tussen scholen onderling) 7-3-2012

Acties en inzet PO-Raad In willekeurige volgorde: Middelen cluster educatie behouden Sterkere positie van schoolbesturen die aan kwaliteitseisen voldoen bij doordecentralisatie PO-Raad ontwikkelt deze kwaliteitseisen Overheveling onderhoud buitenkant Aandacht voor renovatie Invoering investeringsfonds Vorming kenniscentrum Ontwikkeling kwaliteitsstandaard PO-Raad ontwikkelt deze kwaliteitsstandaard Aanpassing normvergoeding aan nieuw bouwbesluit Samenwerking op alle niveaus 7-3-2012

Samenwerking Overtuiging dat dit moet worden ondersteunt door aanpassingen aan het stelsel zonder dat in essentie omver te gooien. Samenwerking met VNG – PO-Raad – VO-Raad - investeringsfonds kenniscentrum vorming kwaliteitskring met een aanjaagfunctie. problematiek asbest - activiteiten binnenklimaat Waren zeer gelukkig met het initiatief van de VNG onderzoek te doen naar een kwaliteitsstandaard. Stopzetten was aanleiding voor onze leden dit als eigenaar en bouwheer zelf op te pakken. We gaan niet wachten op anderen maar actief op zoek naar samenwerking en verbeteringen ONZE VOORSTELLEN LATEN DE ZORGPLICHT IN TACT LATEN HET GELD BIJ DE GEMEENTEN ZORGEN DAT GEMEENTEN GOEDE INHOUDELIJK AFSPRAKEN KUNNEN MAKEN MET BESTUREN ZORGEN DAT GEDOE TOT EEN MINIMUM WORDT BEPERKT. 7-3-2012

Eindhoven als de slimste regio ?? Win vertrouwen Ga het gesprek aan over dingen die ertoe doen en, laat je niet afleiden door procedureel gedoe Zoek het gezamenlijk belang en werk van daaruit verder. Neem samen de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het onderwijs d.m.v. de huisvesting en zorg voor voldoende professionaliteit ” Kortom: beschouw elkaar als “horizontale partners” Vindt niet een wiel uit dat al uitgevonden is, maar huur een bus en ga kijken waar goede = kansrijke ontwikkelingen zijn 7-3-2012

7-3-2012