Risico op kindermishandeling? Een preventieve aanpak

De wetenschappelijke onderbouw van de POS-schaal Doelstellingen Problemen Constructie van de schaal Resultaat Implementatie

Doelstellingen Een instrument (schaal) ontwikkelen dat de regioverpleegkundigen werkzaam bij Kind & Gezin helpt jonge risicogezinnen op te sporen risicogezin = een gezin waarin bepaalde risico’s aanwezig zijn die kunnen leiden tot fysieke mishandeling en/of verwaarlozing helpen = nieuwe kennis aanbieden; klinische ervaring aanvullen; intuïtie benoemen

Problemen (Vroegtijdige) screening is een hachelijke onderneming o.w.v. verschillende redenen: gebrek aan kennis van etiologie methodologische problemen ethische problemen

Gebrek aan kennis van etiologie Onderzoek naar etiologie van kindermishandeling kwam vrij laat op gang Er kan niet één risicofactor of set van risicofactoren worden aangewezen multifactoriële modellen ecologische modellen (bv. Belsky) Factoren zijn soms moeilijk te operationaliseren in bepaalde contexten

Model van Belsky over ouderlijk opvoedend handelen

Methodologische problemen Hoe nauwkeurig is een eerder zeldzaam fenomeen te voorspellen? 5% prevalentie is vrij laag (vanuit statistisch oogpunt) “naald in een hooiberg” Onderzoek naar (lange termijn) predictieve validiteit is complex

Ethische problemen Gevaar voor stigmatisering o.w.v. foute classificatie Screening dient te worden gevolgd door interventie, maar welke interventies zijn werkzaam? interventies met hoge intensiteit (bv. frequente en langdurige huisbezoeken) vertrouwensrelatie opbouwen sociaal support systeem helpen uitbouwen

Constructie van de schaal Theoretische uitgangspunten kindermishandeling als pedagogisch probleem (cf. Baartman) gekenmerkt door een permanent conflict van belangen gekenmerkt door een tekort aan pedagogisch besef geforceerde verwachtingen t.a.v. bijdrage van kind aan eigen leven negatieve beleving van het kind gebrek aan sensitiviteit positieve houding t.o.v. fysieke disciplinering als gerechtvaardigd opvoedingsmiddel

Focusgroepen met regioverpleegkundigen Literatuurstudie overzicht van deugdelijke schalen Focusgroepen met regioverpleegkundigen 2 groepen van regioverpleegkundigen en één groep van ervaringsdeskundigen aanvulling bij literatuur klinische ervaring en kennis intuïtie laten benoemen

“Wat maakt u tijdens huisbezoeken bezorgd inzake de opvoeding?” Semi-gestructureerde gesprekken (3) waar bevestigen, concretiseren, verlevendigen ze de gestelde theoretische uitgangspunten? waar vullen ze deze aan? welke nieuwe informatie bieden ze?

Resultaat Eerste versie van instrument 92 items 4-puntenschaal (0 = helemaal niet het geval, 1 = soms of een beetje het geval, 2 = vaak of duidelijk het geval, 3 = extreem veel of zeer duidelijk het geval) in te vullen na 3 à 4 huisbezoeken/consultaties (hypothesetoetsend werken!)

Naar een definitieve versie Empirische studie 40 regioverpleegkundigen worden getraind nemen gedurende 3 maanden de schaal in hun praktijk af informatie van 391 moeders (bij 18 onder hen zijn feiten van mishandeling gekend)

Reductie van het aantal items alleen items met prevalentie >5% alleen items die significant discrimineren tussen mishandelende en niet-mishandelende moeders Er blijft een schaal bestaande uit 31 items over verstoorde ouder-kindrelatie communicatieproblemen psychologische problemen

Verstoorde ouder-kindrelatie “De ouder reageert erg wisselend op het gedrag van de baby” “Zorgen voor de baby wordt als een last ervaren”

Communicatieproblemen “In dit gezin heerst een sfeer van geheimzinnigheid” “De ouder volgt de gegeven adviezen over de zorg voor de baby niet of onvoldoende op”

Psychologische problemen “De ouder geeft aan zich niet goed in haar/zijn vel te voelen” “De ouder heeft sombere toekomstverwachtingen”

Scoring en interpretatie Na het reguliere basisaanbod (min. 3 huisbezoeken) Met behulp van een computerprogramma Iedere 1-, 2-, 3-score is te interpreteren als een risico, signaal (vraag) en nood van de ouder(s) Kritische score: totaalscore  8

Is de POS-schaal een deugdelijke schaal? Betrouwbaarheid gedetailleerde handleiding computerprogramma ter scoring interne consistentie van de subschalen en totaalschaal interbeoordelaarbetrouwbaarheid

Validiteit theoretische uitgangspunten en verzameling van items (inhoudsvaliditeit) selectie van items (discriminatiewaarde) samenhang met indexen van socio-economische status en kansarmoede (concurrente validiteit) predictieve validiteit? kunnen we op lange(re) termijn voorspellen?