Netwerk Palliatieve Zorg - 14 oktober 2013 Schagen Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten 15-12-2011 14-10-2013 Juridische aspecten bij wilsonbekwaamheid anno 2013 Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg, anno 2013 Netwerk Palliatieve Zorg - 14 oktober 2013 Schagen Mr R. Helle, specialist ouderengeneeskunde Juridisch en medisch adviseur Medilex - OMGAAN MET ONBEKWAMEN - Praktijk Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz

Inhoud Wettelijke regeling WGBO Niet behandelverklaring Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten 15-12-2011 14-10-2013 Inhoud (Huishoudelijke) mededelingen Wettelijke regeling WGBO Door wie en hoe vast te stellen? Volgorde + rol vertegenwoordigers Geen vertegenwoordiger / conflicten / ?? Niet behandelverklaring Medische verklaringen Plicht geheimhouding na overlijden? Diversen? Medilex - OMGAAN MET ONBEKWAMEN - Praktijk Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz

Regelgeving (Inter)nationale regelgeving (EVRM art 8, Grondwet) Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten 15-12-2011 14-10-2013 Regelgeving (Inter)nationale regelgeving (EVRM art 8, Grondwet) Bescherming lichamelijke en geestelijke integriteit bescherming tegen inbreuk aanspraak op hulp met name bij afhankelijkheid (vrijheidsbeneming / gedetineerden / kinderen etc.) Vooronderstelling van bekwaamheid Medilex - OMGAAN MET ONBEKWAMEN - Praktijk Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz

Wetgeving geen redelijke waardering van zijn belangen ter zake? Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten Wetgeving WGBO Artikel 465 geen redelijke waardering van zijn belangen ter zake? dan vertegenwoordiger (BOPZ zelfde regeling) Wet Zorg en Dwang (voorstel)  altijd expliciet door niet-bij-de behandeling/zorg betrokkene deskundige Zorgboog 26-3-2010

Vertegenwoordiging Doel: bescherming patiënt Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten 15-12-2011 14-10-2013 Vertegenwoordiging Doel: bescherming patiënt Ten opzichte van: hulpverlener +? derden Wanneer (doel)? Hulpverlening wetenschappelijk onderzoek Dwang opname??? Medilex - OMGAAN MET ONBEKWAMEN - Praktijk Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz

Wanneer Wils(on)bekwaam? Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten Wanneer Wils(on)bekwaam? 1. Kenbaar maken van een keuze 2. Begrijpen van relevante informatie 3. Beseffen en waarderen van de betekenis van de informatie voor de eigen situatie 4. Logisch redeneren en betrekken van de informatie in het overwegen van behandelopties (KNMG modelrichtlijn, Van Wet naar Praktijk – p. 92). Zorgboog 26-3-2010

Handreiking Handreiking wilsonbekwaamheid (NVVA 2008) Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten Handreiking Handreiking wilsonbekwaamheid (NVVA 2008) gericht op zorgsituatie: expliciet toetsen bij ernstige gevolgen shared decision making Zorgboog 26-3-2010

Volgorde WGBO / BOPZ Curator of Mentor Schriftelijk gemachtigde Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten Volgorde WGBO / BOPZ Curator of Mentor Schriftelijk gemachtigde Echtgenoot of levenspartner Ouder / broer / zus / kind zo nodig keuze door hulpverlener Soepeler met ‘vervanging’ omgaan? Zorgboog 26-3-2010

Verschil Curator Mentor Bewind-voerder Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz 15-12-2011 14-10-2013 Verschil Gezondheidsbelangen: WGBO / BOPZ Materiële belangen  diverse wetten Curator GB + MB Publicatie register  bijna alle rechtshandeling door curator; curandus mag ‘niets’ meer zonder toestemming, behalve Mentor GB Alle beslissingen wat betreft de zorg behalve hoogst persoonlijke (euthanasie) Bewind-voerder MB Alle lopende zaken, bij verkoop huis e.d. toestemming rechter Medilex - OMGAAN MET ONBEKWAMEN - Praktijk Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz

Wetsvoorstel nov 2011 Onderbewindstelling Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten 15-12-2011 14-10-2013 Wetsvoorstel nov 2011 Onderbewindstelling Reden instellen ook verkwisting en problematische schulden Ook publicatie in een register (vergelijk curatele) Aanvragers: ook AWBZ-instellingen (begeleiding) ; ook om ontslag verzoeken ‘Rechtspersonen’ ook als mentor Benoeming twee mentoren, bewindvoerders / curatoren Medilex - OMGAAN MET ONBEKWAMEN - Praktijk Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz

Verplichting hulpverlener Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten Verplichting hulpverlener art. 465 lid 4. De hulpverlener moet: zijn verplichtingen die de hulpverlener heeft jegens de patiënt na komen jegens de vertegenwoordiger. tenzij…. die nakoming niet verenigbaar is met de zorg van een goed hulpverlener. Zorgboog 26-3-2010

Wat wel , wat niet? Gezondheidsbelangen: Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten 15-12-2011 14-10-2013 Wat wel , wat niet? Gezondheidsbelangen: Aanvullend op het feitelijk vermogen (ook de curator) Geen hoogst persoonlijke beslissingen Medilex - OMGAAN MET ONBEKWAMEN - Praktijk Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz

Lijn en driehoek Hulpverlener Patiënt Vertegenwoordiger Hulpverlener Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz 15-12-2011 14-10-2013 Lijn en driehoek Hulpverlener Patiënt Vertegenwoordiger Hulpverlener Vertegenwoordiger Patiënt Medilex - OMGAAN MET ONBEKWAMEN - Praktijk Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz

Communicerend vat Zelf Niet zelf Vertegenwoordiger Patiënt Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten 15-12-2011 14-10-2013 Communicerend vat Zelf Vertegenwoordiger Patiënt Hulpverlener Niet zelf Vertegenwoordiger Patiënt Medilex - OMGAAN MET ONBEKWAMEN - Praktijk Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz

Samenspel? Rolverdeling duidelijk? Informatie aan naasten Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten 15-12-2011 14-10-2013 Samenspel? Rolverdeling duidelijk? Verwachtingen vertegenwoordiger Maak als hulpverlener expliciet waarover je met de betrokkene zelf denkt te kunnen overleggen Vraag voorbeelden aan de ‘vertegenwoordiger’ waarom deze wel of niet de betrokkene wilsbekwaam vind = gratis diagnostiek Informatie aan naasten Probeer dit eerst met de betrokkene te bespreken Wel informatie aan derden / familie , die nodig is voor de dagelijkse zorg of begeleiding Overleg hierover met de vertegenwoordiger Ruzie? Een “goede vertegenwoordiger” behoort ook de familiecontacten van de betrokkene te onderhouden! Medilex - OMGAAN MET ONBEKWAMEN - Praktijk Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz

Maatschappelijk oordeel? Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten 14-10-2013 Wat wordt er gevraagd? Diagnose? Maatschappelijk oordeel? Dokter? Rechter? Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz

Multidiscplinair? IG-verzorgende AB Receptie Huisarts Psychiater Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz 15-12-2011 14-10-2013 Multidiscplinair? IG-verzorgende AB Receptie Huisarts Psychiater Psycholoog Sp. ouderengnkd AVG Logopediste Ergotherapeut Fysiotherapeut Maatschappelijk werker Gedragswetenschapper Orthopedagoog Wieweethetwel??? Medilex - OMGAAN MET ONBEKWAMEN - Praktijk Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz

Wanneer en welk onderzoek Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten 15-12-2011 14-10-2013 Wanneer en welk onderzoek Welke vraag moet beantwoord worden? Wanneer vinden ‘wij’ dat er sprake is van ‘bekwaam’?  multidisciplinair spiegelen Onderzoek randvoorwaarden: (wat kan iemand nog begrijpen, horen, zien etc. ; hoe kunnen we iemand helpen?) Onderzoek door meerdere disciplines Multidisciplinaire duiding Medilex - OMGAAN MET ONBEKWAMEN - Praktijk Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz

Aard van de vraag (maatschappelijk oordeel!) Informatie en feiten Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten 15-12-2011 14-10-2013 Overzicht Aard van de vraag (maatschappelijk oordeel!) Informatie en feiten Weging Medilex - OMGAAN MET ONBEKWAMEN - Praktijk Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz

Niet behandelen verklaring ‘negatieve wilsverklaring’ Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten 14-10-2013 Niet behandelen verklaring ‘negatieve wilsverklaring’ Art 450 WGBO Uitgangspunt is toestemming voor behandeling Daarvoor gerichte info nodig 3. Een schriftelijke verklaring met een behandelverbod moet worden opgevolgd…. Als deze is opgesteld toen de patiënt wilsbekwaam was Alleen afwijken als er gegronde reden is bijvoorbeeld: duidelijk NIET voor de situatie zo bedoeld ‘Positieve’ wilsverklaring: Niet dwingend, wel zwaarwegend Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz

Medische verklaring Schriftelijke verklaring Door een arts Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten Medische verklaring Schriftelijke verklaring Door een arts Op medische gegevens gebaseerd Waarde-oordeel Over de gezondheidstoestand Met een ander doel dan behandeling of begeleiding ≠ verstrekken medische informatie Helle - Juridisch Medisch Advies www.helleadvies.biz

Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten Ontwikkelingen Beoordeling van wilsonbekwaamheid in het kader van een onderbewindstelling (…) Van den Brink JMA, Cox-Claessens JHM, Stok-Koch EGHJ: Tijdschrift voor Verpleeghuisgeneeskunde, vol 25, nr 3; 2001 Handreiking wilsonbekwaamheid (NVVA 2008) expliciet toetsen bij ernstige gevolgen shared decision making Handreiking medische verklaringen (2008; http://www.verenso.nl/leden/regio-s/randstad-noord/verslagen-etc/) Inhoudelijk stappenplan Gestructureerde rapportage Helle - Juridisch Medisch Advies www.helleadvies.biz

Ontwikkelingen Richtlijn Medisch Specialistische Rapportage Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten Ontwikkelingen Richtlijn Medisch Specialistische Rapportage In bestuurs- en civielrechtelijk verband (NVMSR/KNMG 2008) Uitspraak tuchtcollege: “Schoenmaker en leest”; Medisch Contact, jaargang 57, nr.9; 2002 Stappenplan Beoordeling Wilsbekwaamheid ten behoeve van notariële dienstverlening KNB Mei 2006 Helle - Juridisch Medisch Advies www.helleadvies.biz

Wanneer medische verklaring? Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten Wanneer medische verklaring? Bij obs / mentorschap / curatele hoeft niet, maar wel handig…. / bescherming uitbuiting Notaris, bij twijfel… Ruzie en nog veel meer… Oordeel: kan niet meer naar huis? Second opinion …… Algemeen: toename rijkdom  toename problemen beheer bezittingen Helle - Juridisch Medisch Advies www.helleadvies.biz

Kwaliteitseisen Relevante en gerichte vraagstelling Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten Kwaliteitseisen Relevante en gerichte vraagstelling Arts is deskundig tav de vraagstelling + onafhankelijk Onderzoek en rapportage voldoen aan professionele norm Informatie en toestemming onderzoek vooraf + blokkeringsrecht (en toestemming afgeven rapportage) Helle - Juridisch Medisch Advies www.helleadvies.biz

Waardeoordeel Medische gronden Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten Waardeoordeel Medische gronden ‘goede’ vraagstelling? = te beantwoorden binnen het deskundigheidsgebied van een (specifieke) arts? Helle - Juridisch Medisch Advies www.helleadvies.biz

Geheimhouding na overlijden Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten 15-12-2011 14-10-2013 Geheimhouding na overlijden Richtlijnen inzake het omgaan met medische gegevens KNMG 2010 Het beroepsgeheim blijft ook na het overlijden van de patiënt gelden. Nabestaanden en andere derden kunnen de arts niet van zijn geheimhoudingsplicht ontheffen. . Medilex - OMGAAN MET ONBEKWAMEN - Praktijk Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz

Geheimhouding doorbreken? Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten 15-12-2011 14-10-2013 Geheimhouding doorbreken? De patiënt heeft bij leven toestemming gegeven. De toestemming van de patiënt kan worden verondersteld. Een wet verplicht tot verstrekken De arts is in conflict van plichten. Er is een zwaarwegend belang. Medilex - OMGAAN MET ONBEKWAMEN - Praktijk Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz

Zwaarwegend belang testament? Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten 15-12-2011 14-10-2013 Zwaarwegend belang testament? a. er zwaarwegende aanwijzingen bestaan dat de erflater ten tijde van het verlijden van het testament niet over zijn verstandelijke vermogens beschikte; b. het aannemelijk is dat opheldering daarover niet op andere wijze kan worden verkregen dan door dossierinzage. Medilex - OMGAAN MET ONBEKWAMEN - Praktijk Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz

Mishandeling? Vaker dan je denkt Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten 15-12-2011 14-10-2013 Mishandeling? Vaker dan je denkt Zelfde aanpak als bij kindermishandeling www.huiselijkgeweld.nl/organisaties/ouderenmishandeling.html www.movisie.nl Medilex - OMGAAN MET ONBEKWAMEN - Praktijk Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz

Afsluitend Vragen ?? www.helleadvies.biz Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg anno 2013 (Schagen) - workshop juridische aspecten Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz 15-12-2011 14-10-2013 Afsluitend Vragen ?? www.helleadvies.biz Medilex - OMGAAN MET ONBEKWAMEN - Praktijk Helle - Juridisch en medisch advies www.helleadvies.biz