Vereniging Kleine Kernen Limburg 4-4-2017 Vereniging Kleine Kernen Limburg Rinus Janssen (Panningen) E-mailadres: rinusjanssen@home.nl E-mail-adres: vvkl@synthese.nl

Presentatie:Rinus Janssen We zitten allemaal in hetzelfde schuitje, de een roeit en de ander zit te vissen. Samen moeten we (over)leven!! Inleiding: Leeftijdsopbouw (waarom?) Anders denken, zelfsturing. Wat verlangen we van overheid? Wat verlangen we van de inwoners? Voorbeelden en toekomst. Presentatie:Rinus Janssen

Bevolkings-opbouw Nederland De veranderende bevolkingssamenleving is geen exclusief Limburgs vraagstuk maar een nationaal en zelfs een Europees vraagstuk. Ontgroening en vergrijzing spelen overal in Nederland. Van de 34 regio’s voor Primair Onderwijs in Nl is er nog één die groei vertoond. Krimp is dus de maatstaf en niet groei 1971 2010 2040

Aantal inwoners ouder dan 55 jaar en uitgaven zorg in miljarden per jaar.

Kinderwagen, fiets, auto of rollator Kinderwagen, fiets, auto of rollator? Wat kan de samenleving (overheid) nog aan? Wat willen we zelf?

(2003) Ontwikkeling bevolking en de effecten zijn o.a.: aantal 65+ neemt sterk toe, toename zorgbehoefte, aantal werkende neemt af, meer en langer studeren. Gevolgen zijn o.a. : hogere bijdrage werkende, langer blijven werken, arbeid, vrouwen/migranten anders denken, ???? wat, kunnen-willen-doen we?

Verandering maatschappij!! Minder Meer Jongeren Beroepsbevolking Scholen (spreiding) Verenigingen Bejaardenoorden Maatschappelijk vastgoed Gezinswoningen Kwantitatieve groei Overheid Ouderen Arbeidsproductiviteit Kindcentra (kwaliteit) Fusie-verenigingen Zorg-coöperaties Geclusterde voorzieningen Zorgwoningen Kwalitatieve groei Inwoners, dus burgerkracht

De missie van ‘zelfsturing’ Een nieuwe sociale cohesie tot stand brengen in de samenleving teneinde de verworven kwaliteit hiervan te verbeteren en op termijn te behouden. Zelf (mede) verantwoordelijk zijn voor de kwaliteit van de eigen woon- werk- en leef-omgeving. Inwoners bepalen mede zelf de leefbaarheid in hun woonomgeving.

Met wie? Wie wil meedoen? Betrokkenheid en vertrouwen is nodig! Actieve burgers 20% Afwachtende burgers 23% Afzijdige burgers 31% Afhankelijke burgers 26% Betrokkenheid

Anders denken om ‘probleem’ mee op te lossen! De Gouden Driehoek Inwoners, gemeenschap, dorp, wijk, … Maatschappelijke partners Overheid gemeente,provincie, landelijk 11 11 11

Interactief beleid versus zelfsturing idee voorbereiding uitvoering evaluatie Type 1: Dorp Product ZELFSTURING / DIALOOG Openbaar domein Type 2: Dorp+gemeente Product visie dorp Type 3: Gemeente+dorp Product interactief kaders gemeente Publiek domein Type 4: Gemeente Product

Ontwikkelingsvisie, wat is dat Beschrijving van de toekomst van het dorp of wijk In een brede context Sociaal en fysiek (verschillende processen) Opgesteld door inwoners, stakeholders, partners Discussies, interviews, enquête, gesprekken, .. Bestaande situatie, voorzieningen Wat hebben we, wat willen we, wat kunnen we, wat doen we? Wat is er goed? Wat is er niet goed? Problemen, gebreken, opmerkingen, ………………….. Gewenste nieuwe situatie Onderwerpen en projectenlijst met beschrijving Prioriteiten, planning Kosten (door wie uit te voeren?)

Organisatie, communicatie = Koningslust = 14 14

Waar gaat het echt om bij zelfsturing: laat mensen zelf bepalen wat nodig/goed voor hun is, laat mensen zelf projecten bedenken en uitvoeren, faciliteer fysieke en sociale integratie van mensen, samen grenzen verkennen en verleggen, vertrouwen in samenwerking, er mag ook iets mislukken, durf om te kiezen, durf los te laten. Verder is belangrijk: bruggen bouwen, oplossingen zoeken, risico nemen, enthousiasme, passie uitstralen, en vooral geduld.

Overheid, hoe kansen benutten: Laat de mensen zelf actief meedenken, geef hun de vrijheid om plannen te maken, heb vertrouwen in elkaar, toon belangstelling, geef ondersteuning als dit nodig is, (niet overnemen) leer ze zoeken naar kennis in de wijk/buurt, durf als bestuurder los te laten, (komt wel goed) heb vooral geduld, durf risico te nemen, pas de organisatie aan op deze ontwikkeling, laat het niet verzanden in een politiek spel, en laat je niet leiden door emoties.

Succes in buurt en kernen???? Bouw van gemeenschapshuis, sportaccommodatie, ??? bewoners nemen verantwoordelijkheid voor de exploitatie, opknappen infrastructuur, project ‘Buurt aan Zet’, veiligheid en groenaanpassing in buurten, personen vervoer in de kernen, ‘busje komt zo’, wwz projecten, eetpunt, dagopvang, boodschappen, …. spreiding van wonen-welzijn-zorg, (samen met aanbieders) eigen verantwoordelijkheid, wij gevoel creëren, (elkaar groeten) gemeenschapshuis de verzamelplaats van activiteiten, speelvelden (nieuw - renovatie) door en voor kinderen, ?????????????????

Het begin in het dorp of wijk: Doelgroepen: Senioren (55+) Mensen met lichamelijke of verstandelijke beperking GGZ-cliënten in brede zin alle inwoners. Uitgangspunt: Dialoog met de vrager. Vraag is bepalend om het juiste aanbod realiseren. Inwoners vullen behoefte in, zij zijn aan zet Nadrukkelijk wordt gesteld dat de geschetste problematiek en de te initiëren projecten in de uitwerking niet alleen de Gemeente Helden ook de senioren en andere doelgroepen in de Gemeenten Maasbree, Kessel en Meijel betreffen zoals mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking en GGZ-cliënten in de brede zin (dak- en thuislozen). Het project is er op gericht om de vraagzijde het aanbod van woon-, zorg- en welzijnsdiensten mede te laten bepalen en uiteindelijk te komen tot een vraaggestuurd aanbod.

Hoe: dialoog met de vrager in elk dorp Informatiebijeenkomst Schriftelijke enquête onder 55-plussers Inzet vrijwilligers leidt tot (zeer) hoge respons: 65% - 87% Gevolgd door: Groepsdiscussies Terugkoppeling resultaten Analyse gegevens van 300 huishoudens Kernteam WWZ in het dorp Mensen kregen lol in vrijwilligerswerk

Gemeenschapshuis Grashoek Nieuwe functies: Eetpunt- en dagopvang, dagvoorziening Loketfunctie (voorlichting-ouderenadviseur) Bibliotheekvoorziening Faciliteiten voor spreekuur huisarts-fysio Internet ontmoetingsruimte Mantelzorg ondersteuning Boodschappen - klussendienst Pinautomaat (Rabo) Clublokaal voor verenigingen, Belbus voor plaatselijk vervoer Plek voor alle inwoners ??? Ruimte voor nieuwe initiatieven Door de inzet van vrijwilligers uit Grashoek is dit alles tot stand gebracht. Inwoners van het dorp bespreken zelf de plannen met de aanbieders.

Succes!!!! Succes!!! (tijdelijk) Speelplein basisschool Buurtwinkel Koningslust

Voorbeelden Koningslust Dagvoorziening voor ouderen via dorpsstichting We werken 45% goedkoper dan een zorgaanbieder We kunnen 3x zoveel mensen helpen met hetzelfde geld Voldoet aan AWBZ > WMO transitie Vervoersstichting voor 3 dorpen Vervoerskosten met 50% gedaald Voldoet bijna aan de AWBZ > WMO prestatie opdracht Dorpshuis draait positief Eigen stichting Gymzaal overgenomen door het dorpshuis Geen subsidies Actief in Koningslust: * Natuurgebied Vlakbroek * Natuurpark Vlakbroek * Ontsluiting Koningslust * Basisschool discussie (krimp) * Problemen met jeugd * Relatie met gemeentebestuur 22 22 22

Gevolgen, wie is aan zet? Wie is het belangrijkste? Individu – de mensen zelf Gezin en familie Buurtvereniging - Wijkbestuur Dorpsraden – Dorpsoverleg Maatschappelijke organisaties zoals zorg -, welzijn -, onderwijs -, instellingen, ???? Politiek landelijk-provinciaal-lokaalbestuur Wie is het belangrijkste?

Dus: andere inzet, actie! Weet wat er aan de hand is; Schuif het niet vooruit (tijd gaat sneller dan je denkt) Zoek naar oplossingen. (oplossingen zijn belangrijker dan problemen) Ga in gesprek met de buren Verenigingen & dorpen (zoek lotgenoten!!!!) Durf te vernieuwen, durf los te laten Hoe zien we onze toekomst? Ontwikkel samen een visie. Wat hebben we, wat willen we, wat kunnen we, wat doen we? Hoe willen we daar samen komen?

Maar wat moet je wel doen: Leefbaarheid bepaal je samen met anderen maar voor het grootste deel zelf. Dan is er ook toekomst!! Wat moet je niet doen: Wanneer men een schip wilt bouwen, breng dan geen mensen bij elkaar om hout aan te slepen, werktekeningen te maken, coördinatie te regelen, planningen te maken, enz.. Maar wat moet je wel doen: Leer de mensen te verlangen naar de eindeloze zee. Dan verlangen ze vanzelf naar een schip en zoeken en vinden zij een coördinator, tekenaar, timmerman, hout ............. en een stuurman. Antoine de Saint Exupéry (Rinus Janssen) Citaat uit het beleidskader van VWS aan de Nederlandse gemeenten sturen op doelen, faciliteren op instrumenten. Dit was voor de gemeente Helden de trigger om anders tegen de dingen aan te kijken. Als wij willen dat burgers de verantwoordelijkheid voor de leefbaarheid in de samenleving terug nemen dan zullen we moeten sturen op dat proces en niet op de resultaten van dat proces.

Bedankt voor de aandacht: Rinus Janssen De bewoners zijn aan zet. Inwoners bepalen (zelf) de leefbaarheid! Dan is er zeker toekomst. Geit neet besteit neet !! Welke wijsheid is groter dan vriendelijkheid? Ben trots op jezelf, gezin, familie, straat, buurt, dorp, provincie en land. Op je medemens! Bedankt voor de aandacht: Rinus Janssen