Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs Met spelling aan de slag: Juf, hoe schrijf je hangbuikzwijn? Gerri Koster Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs www.de-activiteit.nl

Knelpunten bij het spellingonderwijs Te weinig oefening Niet betekenisvol Motivatie Succeservaringen Reflectie Toepassing Actieve spellingaanpak Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs www.de-activiteit.nl

Hoe leren kinderen spelling? Leerproces Groep 1/2 Groep 3: start aanvankelijk lezen. Groep 4 t/m 8: - Strategieën leren en toepassen - Spellingbewustzijn en spellinggeweten Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs www.de-activiteit.nl

Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs voorwaarden Zich veilig voelen Interesse Woordenschat Schrijven met plezier Lezen met plezier Gerichte instructiemomenten Oefenen Leren reflecteren en reviseren Begeleiden Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs www.de-activiteit.nl

OGO en spelling Leerstof- én kindgericht betrokkenheid betekenissen bedoelingen Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs www.de-activiteit.nl

Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs Spelling in het thema Betekenisvolle schrijfactiviteiten Samen meer woorden zoeken Rol van de leerkracht Oefenen met nieuwe woorden (duo – dictee- spelletjes) Eigen woordenboekje maken Woord van de dag Tekst van de week Instructielessen spelling Eigen spellinghulp maken Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs www.de-activiteit.nl

Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs Themawoorden Hoe pak je het aan? Vanuit het kringgesprek motivatie begrip woordenschat techniek Moeilijke woorden om te schrijven uitbreiden Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs www.de-activiteit.nl

reviseren Reviseren = reflecteren op de eigen tekst Tekst voorlezen Reacties op inhoud Verbeterpunten zoeken Kijken naar schrijfstijl en spelling Actieve spellingaanpak

Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs Onderzoek Zwakke spellers specifieke instructie en oefening, woordbeeld en de luisterstrategie, weinig motivatie om te schrijven, raken steeds verder achter, moeite met toepassen van regels en analogie. Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs www.de-activiteit.nl

Onderzoek OGO en spelling Wat leren kinderen van het schrijven van teksten? Hoe kunnen leerkrachten, tijdens het thema, de spellingvaardigheid verbeteren? Op welke manier integreer je de instructie en het oefenen van spelling in het thema? Hoe kun je de kinderen meer spellingbewust maken? Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs www.de-activiteit.nl

Leerkrachten: oorzaken van de moeizame ontwikkeling De opdrachten zijn niet betekenisvol De kinderen kunnen niet voldoende oefenen De zwakke spellers zijn niet voldoende gemotiveerd en ze hebben te weinig succeservaringen De kinderen zien de relatie niet tussen de spellingles en andere vakken/ opdrachten. De methode sluit niet aan bij de belevingswereld van de kinderen De kinderen kunnen niet reflecteren op hun werk en zijn weinig kritisch naar het resultaat: af is af! Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs www.de-activiteit.nl

Gebruik van strategieën De woorden letter voor letter spellen (2 x) Er goed over nadenken (2 x) Gewoon proberen (1 x) Aan de juf vragen (1 x) Het goed doen (1 x) Soms gebruik ik de verkeerde letters / doe ik het niet goed/ maak ik (veel) fouten (4 x) Ik twijfel (1 x) Ik vind het niet leuk (1 x) Ik heb er niets mee (1 x) Ik vind het moeilijk (1 x) Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs www.de-activiteit.nl

Rijke leeromgeving Woorden opzoeken, Woordveld, vragenwand, Instructielessen met moeilijke themawoorden Themamap Voorbeeldteksten Tijd voor reviseren Hulpmiddelen Portfolio Een klassenwoordenboekje bij het thema

Instructieles spelling Leerkracht: Doel + Inhoud Doel van de les Oriëntatie op de activiteit Opdracht uitvoeren (evt. begeleid) Nabespreking Observatie en reflectie Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs www.de-activiteit.nl

Spellinghulpkaart 1. Ik lees mijn verhaal/ tekst kritisch van het begin tot het eind. Ben ik woorden vergeten? 2. Ik controleer of ik hoofdletters, komma’s en punten heb gebruikt. Staan ze op de goede plaats? 3. Staan er woorden in het verhaal van categorie 18, de regel van “petten-rokken’? Ik gebruik de strategie van verdelen in klankgroepen en luister goed naar het eind van de klankgroep. Zijn deze woorden goed geschreven? 4. Staan er woorden in het verhaal van categorie 19, de regel van “ramen – muren”? Ik gebruik de strategie van verdelen in klankgroepen en luister goed naar het eind van de klankgroep. 5. Ik vind woorden met “g of ch” en “au of ou” moeilijk. Ik ga deze woorden opzoeken in het verhaal en controleer of de woorden goed geschreven zijn. Als ik twijfel kan ik het woord opzoeken of aan iemand vragen. Zijn deze woorden goed geschreven? 6. Bij moeilijke woorden kan ik opzoeken hoe ze geschreven worden of ik vraag het aan de juf. Staan er nog moeilijke woorden in het verhaal? Naar voorbeeld van: Oepkes, 2006

Resultaten van het onderzoek

Conclusies van het onderzoek: Betrokkenheid (observaties: van ssc. 2 4) Meer intrinsiek gemotiveerd De kwaliteit van de teksten Meer vertrouwen, voelt zich meer competent Interesse en initiatieven nemen Meer gericht op correct schrijven en strategieën Spellingniveau (DLE 4  DLE 8)

Resultaten van een onderzoek Leerling PI-dictee januari 2007, score in DLE PI-dictee april 2007, Vooruitgang (DLE) in 3 maanden CITO SVS juni 2007 scores in DLE A 10 14 +4 = LR ± 130% 20 B 8 13 +5 = LR ± 160% C 15 27 D 11 - 1 E 9 12 +3 = LR 100% F +2 = LR ± 60% G 16 18 H I 4 J +1 = LR ± 30% K L M 25 N 7 O

Planmatig werken Instructielessen binnen het thema Instructie en begeleid oefenen Herhalen, zelfstandig oefenen Voorbeeldgedrag van de leerkracht Betekenisvolle opdrachten en oefenvormen Ondersteunende materialen inzetten Actieve spellingaanpak stimuleren Observeren, registreren en reflecteren (groeps)handelingsplan Toetsen op maat  vervolgaanbod en adviezen

Toetsen op maat Doel van toetsen Welke toetsen? Eigen toetsen maken bij een thema Onderwijs evalueren Volgen van de ontwikkeling Vervolgaanbod en adviezen Rekening houden met de verschillen in de groep

woord 1 woord 2 samengesteld woord Oefenschema samengestelde woorden   woord 1 woord 2 samengesteld woord kast deur kastdeur 2. cement poeder cementpoeder 3. kabel slangen kabelslangen 4. 5. 6. 7. 8. Naar voorbeeld van Woordbouw

luisterwoorden - groen Afspraken op schoolniveau luisterwoorden - groen net-als-woorden - blauw weetwoorden - oranje regelwoorden

Compenserende middelen Spelling: Alphasmart: www.alphasmart.com/nederland Digitaal woordenboek: www.vandale.nl , www.prismawoordenboeken.nl Kurzweil: www.lexima.nl Sprint en Sprint Plus (incl. Skippy): www.lexima.nl Typecursus voor kinderen: http://www.typetopia.com/welcome

Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs En hoe nu verder? Wat ga/ kun je in je eigen groep veranderen? Wat zal het meeste effect hebben? Begeleiding op maat vanuit de Activiteit: Startsituatie in beeld brengen Plan van aanpak maken Doelen voor bepaalde periode Begeleiden in de groep Resultaten meten Plan bijstellen Vragen staat vrij! Gerri Koster g.koster@de-activiteit.nl Tel. 06 132 993 77 Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs www.de-activiteit.nl