Innovatiebeleid Dany Jacobs, 27 november 2012

Inleiding, definities, principes Belangrijkste periodes Creatief innovatiebeleid sensu strictu?

Definities Innovatie = iets nieuw dat gerealiseerd wordt, (hopelijk) met een toegevoegde waarde Innovatiebeleid = economisch beleid gericht op het stimuleren van innovatie Verwante beleidsterreinen R&D-beleid Wetenschapsbeleid Onderwijs, bijv. stimuleren van ondernemerschap, bèta-techniek Overheidsaankopen Industriebeleid Regionaal beleid Milieubeleid Clusterbeleid Mededingingsbeleid Stimuleren van buitenlandse investeringen Stimulering van de export Cultuur & economie

Legitimatie van publiek innovatiebeleid fundamenteel onderzoek ‘precompetitief’ definitiekwesties enkel steun voor niet succesvolle innovatie? toegepast onderzoek publiek privaat product- ontwikkeling

standardisatie dominant design stylistische innovaties line extensions belevenis-innovatie heroriëntatie richting nieuwe groei-kansen platform- innovatie transactie- innovatie product- differentiatie product differentiation new basic research? nieuw fundamenteel onderzoek? standardisatie dominant design radicale innovatie proces- innovaties toepassings-innovatie groeimarkt rijpe markt neergang

Generiek beleid generieke R&D-stimulering generiek technologiebeleid stimuleren van (R&D-) samenwerking Specifiek beleid bepaalde sectoren ondersteunen (defensief of offensief) specifieke cluster- programma’s specifieke technologieën en technologische instituten stimuleren grote programma’s overheidsaankopen aanpak van maatschappelijke problemen

convergentie en divergentie bij internationale concurrentie EFFICIENCY (PROCES) MACRO-ECONOMISCH BELEID INVESTERINGSKLIMAAT TECHNOLOGIE-RACE, BEST PRACTICE GENERIEK LANDEN REGIO'S WERELD- MARKT serendipiteit, leren van de besten, ‘absorptievermogen’ MESO-BELEID KEUZES W&T-BELEID, ONDERWIJS KENNISINFRASTRUCTUUR INNOVATIE-STRATEGIEËN SPECIFIEK DIVERGENTIE SPECIALISATIE DIFFERENTIATIE (PRODUCT) CLUSTERS ‘backing winners’, strategisch differeniëren SECTOREN ONDERNEMINGEN

Belangrijkste periodes Wederopbouw en expansie (1945-1963) Herstructurering en defensief beleid, backing losers? (1963-1983) Generiek technologiebeleid, picking winners (1979-2004) Backing winners (2004…)?

Leve de toekomst, weg met het verleden Lange tijd eerder discussie over het ontwikkelen van nieuwe technologieën (‘picking winners’) dan versterken van nationale sterktes (‘backing winners’) Laatste in strategisch management nochtans heel normaal

uitdagend en dynamiserend, niet defensief-beschermend innovatiebeleid Porter 1990 te veel ‘me too’ in innovatie- dan wel technologiebeleid het is beter zich te op nationale sterktes clusterspecialisaties relatie met andere ‘diamantfactoren’ uitdagend en dynamiserend, niet defensief-beschermend innovatiebeleid

top 10 Nederlandse industriële en agrarische exportproducten 1991 % Wereldexport sector % Totale NL export cluster 1. Snijbloemen 64,06 1,56 pers.zak. 2. Planten, Bollen 56,52 1,50 pers.zak. 3. Cacao-poeder 49,90 0,10 voeding 4. Vogeleieren in schaal 47,51 0,38 voeding 5. Tomaten 40,09 0,60 voeding 6. Geconserveerde melk 37,92 0,31 voeding 7. Levende varkens 34,31 0,39 voeding 8. Cacao-boter 31,19 0,28 voeding 9. Vogeleieren, niet in schaal 30,85 0,06 voeding 10. Aardappelen 29,51 0,40 voeding

geografische schaal van productienetwerken en markten wereld Europa Nederland markt productie regio-vliegtuigen wereld fietsen kabel-TV uitgeverijen telecom-apparatuur overschat het belang van lokale clusters niet! verf vrachtwagens Europa plastics, polymeren industrieel textiel zuivel kunststofverw. Nederland topsegment jachten wegtransport kleine jachten snijbloemen copiers regio bouw kassenbouw kustvaart cacao tomaten baggeren

Sleutelgebieden IP 2004 (tot 2010) ICT Duurzame energie Kanshebbers life sciences en gezondheid logistiek The Hague. Residence of Peace and Justice flowers & food hightech-systemen en -materialen water creatieve industrie chemie pensioenen & sociale verzekeringen bottom-up: collecties van voorstellen uit het veld

Beoordeling huidige topsectoren (2010) op basis van exportkracht Agrofood (incl. tuinbouw) Chemie High-Tech Natte bouw (niet hele ‘watercluster’) Niet Gezondheid Energie Wellicht sterk in relatie tot de andere: Logistiek Creatiefef KIJK DUS UIT VOOR ‘PICKING WINNERS’/ WENSGEDREVEN STRATEGIE

Creatief (of slim) innovatiebeleid Op basis van gedegen kennis van de huidige situatie met zo weinig mogelijk middelen een kansrijke toekomstkoers uitzetten.

Evaluatie focus op R&D-uitgaven, telkens weer dat achterlopen op andere landen en ‘modellen’ hoe komt het eigenlijk dat NL het zo goed doet? innovatie ≠ technologie diensteneconomie en ‘hidden innovation’ een ingewikkeld kluwen (ecosysteem?), te veel institutionele innovatie (steeds weer nieuwe programma’s en structuren) en te weinig ‘creatieve destructie’ angst voor kiezen; ‘toekomst als vlucht vooruit’ NL is te rijk voor efficiënt innovatiebeleid

creatief innovatiebeleid senso strictu zakelijke aspecten in creatieve opleidingen stages en leerplekken onderzoek dubbel succescriterium financiering starters, doorgroeiers (incl. beoordeling en coaching) huisvesting: broedplaatsen, co-working, incubators, accelerators (~ gespecialiseerde angels) en gedeelde productie-infrastructuur slim aanpassen generieke innovatie-instrumenten stimuleren creatieve crossovers, bijv. design vouchers exportbevordering, internationalisering intellectuele eigendom, regeling pitches

Vragen? Opmerkingen? [alle dia’s mogen met bronvermelding gebruikt en gepubliceerd worden] Dany.Jacobs@uva.nl