De behandeling van ADHD bij kinderen: er is meer dan medicatie Thema: ADHD De behandeling van ADHD bij kinderen: er is meer dan medicatie Dr. Barbara van den Hoofdakker Klinisch psycholoog 4-4-2017

Deze presentatie De behandeling van ADHD bij kinderen Welke behandelmogelijkheden zijn er? Wat weten we over de werkzaamheid van behandelingen? Wat is een oudertraining? Wat zegt ons onderzoek over de werkzaamheid van oudertraining? Welk vervolgonderzoek doen we? 4-4-2017

Behandeling: welke mogelijkheden? Medicatie - Methylfenidaat (ritalin) Gedragstherapie Oudertrainingen Leerkrachttrainingen - Kindtrainingen Recente ontwikkelingen: neurofeedback werkgeheugen-training dieet training in planning- en organisatievaardigheden 4-4-2017

Vergelijking effecten medicatie en gedragstherapie 0.2-0.3 klein effect; 0.3-0.8 medium effect; > 0.8 groot effect ADHD symptomen Gedrags- problemen Med GT Ouders als informant 1.53 0.87 0.61 0.66 Leerkrachten als informant 1.83 0.75 1.08 0.43 Med = medicatie (methylfenidaat) GT = gedragstherapie 4-4-2017

Wat is oudertraining? Ouders leren gedragstherapeutische technieken toepassen Technieken hebben wetenschappelijke basis Training door instructie en oefening 4-4-2017

Waarom gedragstherapeutische technieken? Situatie Gedrag Gevolg Situaties lokken gedrag uit Reacties beïnvloeden gedrag

Wat is er bijzonder aan de opvoeding van een kind met ADHD en gedragsproblemen? Verminderde en afwijkende gevoeligheid voor beloning Verminderde gevoeligheid voor straf en negatieve gevolgen van gedrag Aanleren van adequaat gedrag door het kind verloopt hierdoor moeizamer dan “normaal” Aanleren van adequaat opvoedersgedrag verloopt moeizamer: minder positieve feedback van het kind 4-4-2017

Hoe gaat een oudertraining in z’n werk? Individueel 1 ouder of ouderpaar 1 therapeut 13 zittingen Groep ouders van 6 kinderen en 2 therapeuten

Welke vaardigheden leren ouders? Gewenst gedrag uitlokken Gewenst gedrag versterken Ongewenst gedrag verzwakken 4-4-2017

Voorbeelden Regels 4-4-2017 Dit mag nooit van mij Dit mag soms wel, soms niet van mij Dit mag altijd van mij 4-4-2017

Voorbeelden Instructies 4-4-2017 Ik vind dit een onduidelijke instructie Ik weet het niet Ik vind dit een duidelijke instructie 4-4-2017

Voorbeelden Prijzen, negeren of straffen, wat zou u doen? 4-4-2017 Ik spreek het kind vermanend toe Ik trek me er niks van aan en negeer het gedrag Ik prijs het kind 4-4-2017

Waarom verder onderzoek naar oudertraining? Grote verschillen in (inter)nationale behandelrichtlijnen Wanneer oudertraining, wanneer medicatie, wanneer combinatie? Oudertraining nog niet eerder in Nederland onderzocht Onduidelijk voor wie oudertraining meer of juist minder geschikt is

Wat vinden we in onderzoek? UMCG en Accare Universitair Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie deden onderzoek: Vergelijking van oudertraining met wachtlijst oudertraining (RCT) Beide groepen kregen doorlopende routinezorg 50% van de kinderen gebruikte medicatie Kinderen hadden ADHD en gedragsproblemen 4-4-2017

Effect op gedragsproblemen

Effect op internaliserende problemen

Lopende onderzoeken Bij welke kinderen en ouders werkt een oudertraining goed en bij welke juist minder goed? Doen factoren bij het kind ertoe? bijvoorbeeld: zwaarte van de problematiek (comorbiditeit) genetische factoren gebruik van medicatie Doen factoren bij de ouders ertoe? bijvoorbeeld: depressie bij een van beide ouders ADHD bij een van beide ouders zelfvertrouwen als opvoeder - ja - ja - nee – moeders ? vaders ? – moeders ? vaders ja – moeders ? vaders ja 4-4-2017

Vervolgonderzoeken Onderzoek naar behandelingen voor kinderen die onvoldoende reageren op oudertraining 1. Behandelingen voor jonge kinderen met ADHD symptomen en gedragsproblemen (STAP studie) 2. Thuisbehandeling bij kinderen met ADHD en gedragsproblemen 4-4-2017

Hartelijk dank voor uw aandacht (en concentratie)! 4-4-2017