Ontwikkeling en duurzaamheid in het Zuiden? Herziening richtlijn brandstofkwaliteit en richtlijn hernieuwbare energie CCIM-stakeholderoverleg 25/02/08 Saar Van Hauwermeiren

Uitgangspunt: weinig coherent beleid Europa blijkt er niet in te slagen een coherent beleid te ontwikkelen m.b.t. biobrandstoffen: 1)Coherentie met ontwikkeling- en duurzaamheiddoelstellingen? Zijn Europese beleidsbeslissingen in het domein van duurzaam transport/energie coherent met doelstellingen rond ontwikkeling en duurzaamheid uit andere beleidsdomeinen? 2)Coherentie tussen Richtlijn biobrandstofkwaliteit en Richtlijn HE? Is er voldoende afstemming? Versterken beide richtlijnen elkaar of werken ze elkaar tegen? Principe coherentie: Doelstellingen en acties op een bepaald beleidsterrein zouden niet mogen worden ondergraven of belemmerd door activiteiten in hetzelfde of andere beleidsgebieden

Coherentieartikel Verdrag van Maastricht: De Gemeenschap houdt bij de uitvoering van beleid dat gevolgen kan hebben voor ontwikkelingslanden rekening met algemene ontwikkelingsdoelstellingen van het Europese ontwikkelingsbeleid - het bevorderen van duurzame economische en sociale ontwikkeling van OL - strijd tegen armoede COM (2005): Policy Coherence for Development EC pleit voor bevorderen van samenhang tussen ontwikkelingsbeleid en andere EU beleidsterreinen

10% doelstelling =>Import uit OL Voedselzekerheid bevorderen? Verminderen van energiearmoede in OL? Ontwikkeling van duurzame landbouwsystemen in Noord én Zuid? Eerlijke internationale handel?

Voorbeeld VN MDGs : halvering van aantal mensen dat leeft in voedselonzekerheid (MDG1). 854 miljoen mensen lijden honger, de meeste van hen zijn landbouwers. FAO-OESO (2007) Agricultural Outlook : Explosie van biobrandstofproductie zal de voedselonzekerheid verdubbelen tegen Stijgende prijzen met 20-50% in komende 10 jaar, mede door concurrentie tussen voedsel en biobrandstofproductie

EU-strategie biobrandstoffen EC: “De EU zal erop toezien dat de maatregelen die voor de ontwikkeling van biobrandstoffen worden voorgesteld volledig coherent zijn met haar ontwikkelingsbeleid…” Strategie erkende kwetsbaarheid OL op sociaal en milieuvlak bij productie energiegewassen: Concurrentie met voedselproductie Druk op ecologisch kwetsbare gebieden Gevolgen vruchtbaarheid bodem Gevolgen beschikbaarheid van water Ontwrichting dorpsgemeenschappen “Deze problemen moeten stuk voor stuk worden onderzocht en gekwantificeerd en indien nodig door middel van sterke regelgevingkaders worden geregeld”

Richtlijn Hernieuwbare Energie Voorstel Commissie (23/02/08) “The proposal is consistent with EU policies of (…) achieving sustainable development..” MAAR…sociale en ontwikkelingscriteria zijn VOLLEDIG afwezig!!!

Zuid-dimensie van “duurzaamheid” vergeten  Beleidsprincipes  Europees Ontwikkelings- en Duurzaamheidsbeleid  Europese Strategie biobrandstoffen  Maart 2007 Europese Raad: -10% doelstelling biobrandstoffen in Richtlijn HE op voorwaarde van duurzame productie -Probleem: geen definitie van “duurzame productie”

Duurzaamheid: voor wie? Problematiek uitvoerig gedocumenteerd in rapporten en cases. Kleinschalige landbouw in OL - sterk geconcentreerde ketens Mensen die leven in voedselonzekerheid - stijgende voedselprijzen - kwaliteit van de landbouwgrond Plantage arbeiders - slechte arbeidsomstandigheden Kwetsbare gemeenschappen - landconflicten - waterschaarste - indirecte verandering in landgebruik

Kader: Internationale normen en conventies ILO en waardig werk Recht op voedsel (Universal Declaration of Human Rights) UN Declaration on the Rights of Indigenous Peoples “ Free, prior and informed consent” “Agreement on just and fair compensation”

Bescherming van kleine landbouwers Bv. RSPO Eerlijke en geïnformeerde contracten Transparantie rond prijzen en kredieten

Conclusie Richtlijn Hernieuwbare Energie Als geen garantie kan geleverd worden voor duurzaamheid => 10% betekent bedreiging voor duurzame ontwikkeling => 10% doelstelling schrappen

Richtlijn biobrandstofkwaliteit Probleem: FQD kan - ongewild- leiden tot nog meer aanwakkeren van biobrandstofproductie. Want risico dat slechts een deel van de beoogde emissiereductie zal gerealiseerd worden door verbeteringen in de productieketen  groot deel zal gerealiseerd worden door gebruik biobrandstoffen => niet- duurzaam volume  % gebruikte biobrandstoffen kan zelfs nog hoger uitvallen dan de 10% doelstelling Richtlijn Hernieuwbare Energie

Beheersen van vraag naar biobrandstoffen Limiet op hoeveelheid biobrandstoffen die kan ingezet worden om de doelstelling te realiseren Enkel biobrandstoffen met hoge emissiereducties mogen gebruikt worden

Duurzaamheidscriteria Milieu comité EP: amendementen zijn stap in goede richting Commissie DG-ENVI: ook sociale criteria  Meer ondersteunend voor sterke duurzaamheidscriteria (inclusief sociale) in vgl. met proces richtlijn HE  Uitwerken duurzaamheidscriteria gebeurt beter in kader van richtlijn brandstofkwaliteit dan in richtlijn HE Gezamenlijk standpunt (12/02/08) van EEB, T&E, Oxfam International en Birdlife aan COREPER

Algemene aandachtspunten Optimale afstemming tussen beide richtlijnen is cruciaal Stimuleren van meest efficiënte toepassing van biomassa >< transport Duurzaamheidscriteria nodig voor alle toepassingen van biomassa, anders verschuiving van problemen Prioritair aandacht in beleid naar energiebesparing en energie-efficiëntie Integratie van VN-duurzaamheidskader in EU-beleid Coherentie in beleid meer bewaken = “Duurzaam transport” in Europa is niet duurzaam als geen volwaardige invulling van duurzaamheid, d.w.z. inclusief sociale en N/Z-aspecten