WORKSHOP SOLK (Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten) BAREND VAN DUIN AUG.2013 SOLK is de nieuwe afkorting voor wat vroeger LOK (Lichamelijk Onverklaarde Klachten) heette. Er is onlangs een NHG-Standaard SOLK verschenen.

ONBEGREPEN KLACHTEN VERVELEND VOOR PATIENT ÉN HUISARTS VERWACHTINGEN VAN PATIENT EN MOGELIJKHEDEN VAN DE HUISARTS PASSEN VAAK NIET BIJ ELKAAR

Waardoor de communicatie vaak wat stroef/moeizaam verloopt

EN DIT WORDT VAAK DOOR HUISARTS ALS LAST GEVOELD Als het je als huisarts niet lukt om (althans met de meeste SOLK-patiénten) hier een bevredigende modus voor te vinden kan het zijn dat je gaat je opzien tegen dit soort conctacten (‘heart-sink’ patiënten….)

WAT HET PROFESSIONEEL HANDELEN KAN BEMOEILIJKEN…

Irritaties…

onechtheid

Afwijzen van hulpvraag

DOELEN WORKSHOP NA DEZE WORKSHOP KAN JE: BESCHRIJVEN WAT SOLK PATIËNTEN AAN GEVOELENS, GEDACHTEN EN GEDRAG BIJ JE OP (KUNNEN) ROEPEN HET ‘SCEGS’ MODEL TOEPASSEN GEDRAG DAT JE ZELF IN HET OMGAAN MET SOLK WILT GAAN UITPROBEREN BENOEMEN

En dit is de manier waarop we dit gaan doen

DEZE WORKSHOP INTRODUCTIE REFLECTIE/CONSULTATIE MOEILIJKHEIDSGRAAD VAST STELLEN OEFENEN PRESENTATIE COGNITIEVE TECHNIEKEN LEERPUNTEN VOOR PRAKTIJK

MOEILIJKHEIDSGRAAD Van patiënten die (niet te vaak) bang worden van een lichamelijke klacht en te helpen zijn met (effectief) geruststellen Via patiënten die dit regelmatig hebben en langduriger gefixeerd kunnen raken op hun eigen klachten/symptomen (via vicieuze cirkels) Tot patiënten die zich geheel vereenzelvigd hebben met hun klachten, niet (meer) open staan voor andere dan medische benadering en/of rigide gedachten en/of wanen hebben over oorzaken en behandeling

DEZE WORKSHOP NADRUK OP EERSTE 2 GROEPEN (40% VAN AANBOD IN H.A.PRAKTIJK!) DUS NIET OP: ERNSTIGE PSYCHIATRISCHE ZIEKTEBEELDEN FORSE PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN EXTREME SOMATISANTEN/HYPOCHONDRIE

REFLECTIE OP EIGEN CASUS INDIVIDUEEL: VUL REFLECTIEFORMULIER IN (5 MIN.) IN DUO’S: UITWISSELEN (2X10 MIN.) LEES DE CASUS VAN JE PARTNER VRAAG WAAR NODIG TOELICHTING WAT WAS ER MOEILIJK AAN? WAT ZOU JIJ DOEN? (TIPS?)

Een ander voorbeeld: je vindt je werk al niet leuk en blijft moe thuis; je partner verwent je aan alle kanten en dringt erop aan dat je in bed blijft liggen tot je weer ‘helemaal’ opgeknapt bent

INSCHATTING MAKEN Waar zit jouw casus qua moeilijkheidsgraad? We gaan oefenen, van simpel naar moeilijker Je eigen casus van daarnet

BIJ ‘SIMPELE’ CASUS: KERN IS VAAK EFFECTIEF GERUSTSTELLEN Laat merken de bezorgdheid te horen Doe anamnese en onderzoek Geef conclusies in positieve termen weer : het is niet waar u bang voor was, maar:… (logische verklaring, onschuldig karakter, waar mogelijk gebruik eigen woorden patiënt)

OEFENEN EFFECTIEF GERUST STELLEN Doel van de dokter is dat de ongerustheid van de patiënt weggenomen wordt en dat deze meegaat in een onschuldige verklaring voor de klachten Kijk of er een simpele casus is, waar deze interventie het meest aangewezen is; als aios alleen moeilijkere hebben breng er dan zelf één in die zich veel voordoet in de huisartspraktijk; b.v. IBS ( waarbij de patiént toch bezorgd geworden wat ernstig te hebben, b.v. darm kanker) of spanningshoofdpijn ( waarbij de patiënt bang geworden is een hersentumor te hebben; in beide gevallen is er al lich. onderzoek geweest, waarbij geen aanwijzingen zijn gevonden voor ernstige diagnoses

NU EEN STAPJE VERDER De patiënt heeft de klachten al wat langer, is er al eerder mee geweest, maar houdt last Nu wordt verbreden van de agenda meer van belang: SCEGS m.b.v. SCEGS krijg je een breder beeld van de patiënt, m.n. ook van de vicieuze cirkels die mogelijk een rol spelen bij het onderhouden van de klachten; vaak komen er zo ook handvatten voor de begeleiding naar voren!

HET SCEGS-MODEL S somatisch C cognitief E emotioneel G gedragsmatig S sociaal Licht de domeinen toe ; deze staan vaak niet los van elkaar, maar vormen samen pas het complete plaatje Sheet 4

Uitdelen en laten bekijken voorbeeldvragen SCEGS Welke pas je wel eens toe en welke nooit? Zijn er domeinen die je nooit bespreekt? Vraag naar ervaringen, vooral naar eye-openers die aios hebben gehad als ze zich meer gingen verdiepen in achtergronden van een patiënt

OEFENEN Casus selecteren: aios kent de patiënt goed, heeft hem/haar meermalen gezien Aios speelt zelf deze patient Collega-aios bij toerbeurt de huisartsrol Uitvragen achtereenvolgens S,C,G,E en S (verschillende aios) uitgereikte vragen als hulpmiddel/voorbeeld Oefenen van het uitvragen van de domeinen van SCEGS staat centraal ( hoe vraag je dat?) vraag ook naar eigen formuleringen waar aios goede ervaringen mee hebben

OEFENEN (VERVOLG) Als plaatje rond is (SCEGS is uitgevraagd) Overleg in groep over wat er nu met de patiënt besproken gaat worden: welke info biedt handvatten om t.a.v. beleid mee verder te gaan? ( doel dokter: in positieve richting beïnvloeden van cognities en gedrag van patiënt) Uitspelen door één aios; time-outs bij vast zitten : consultatie van groep en/of andere aios probeert wat uit als huisarts Voor het uitspelen zijn meerdere vormen mogelijk; eventueel kan je als docent ook meedoen ( voorbeeldgedrag laten zien)

OEFENEN Vraag feedback aan ‘patiënt’: wat kwam over, was helpend? Algemeen: welke vragen spreken je aan om in je arsenaal op te nemen?

COGNITIEVE TECHNIEKEN BIJ HARDNEKKIGE ONGERUSTHEID 1.Stoppen met geruststellen 2.Uitdagen meest alarmerende gedachte 3.Onderhandelen over ‘final test’ Nu nog 3 ‘technieken’ voor hardnekkige ongerustheid; effectief geruststellen is al (meermalen) geprobeerd en SCEGS heeft ook geen soelaas geboden Sheet 17

1.STOPPEN MET GERUSTSTELLEN Expliciet zeggen, dat je stopt met gerust stellen Aanbieden om de ongerustheid zelf te (laten) behandelen Omgeving zo mogelijk ook laten stoppen met geruststellen Vraag aan aios: hoe oefen je invloed op omgeving uit?

2. UITDAGEN MEEST ALARMERENDE GEDACHTE Doorvragen naar meest alarmerende gedachte Argumenten daarvoor? Kans daarop? Doorvragen naar alternatieve verklaringen Bij een bekende angststoornis kan je ook de relatie hiermee aan de patiént proberen te verduidelijken Sheet 19

3. ONDERHANDELEN OVER FINAL TEST Wat zou patiënt geruststellen? Aanbod final test als psychologische stap Vervolgconsult na uitslag Nog weer ongerust? → psychologisch probleem Patiënt laten kiezen; uitleggen dat jij niet denkt dat er wat achter zit, maar dat je het doet ter geruststelling van de patiënt; vervolgconsult belangrijk! Dan verwijzen? Sheet 20

LEERPUNTEN Wat ga je (vaker) toepassen als huisarts? Opleider informeren, video opnemen Wie laat een best-practice zien? Eye-openers laten vertellen; afspraken over vervolg maken

TREFWOORDEN: SOLK SCEGS workshop