Gepresenteerd door A@rt Zeeuws gebeuren Gepresenteerd door A@rt 16-06-2007

Tekst van het Zeeuwse volkslied, Geen dierder plek voor ons op aard, Geen oord ter wereld meer ons waard, Dan, waar beschermd door dijk en duin, Ons toelacht veld en bosch en tuin; Waar steeds d'aloude Eendracht woont, En welvaart 's landsmans werk bekroont, waar klinkt des Leeuwen forsche stem; 'Ik worstel moedig en ontzwem!' Het land, dat fier zijn zonen prijst, En ons met trots de namen wijst, Van Bestevaer en Joost de Moor, Die blinken zullen d'eeuwen door; Waarvan in de historieblaên, De Evertsen en Bankert staan, Dat immerhoog in eere houdt, den onverschrokken Naerebout. Gij, Zeeland, zijt ons eigen land, Wij dulden hier geen vreemde hand, Die over ons regeeren zou, Aan onze vrijheid zijn wij trouw. Wij hebben slechts één enk'le keus: 'Oranje en Zeeland!' da's de leus! Zoo blijven wij met hart en mond, Met lijf en ziel: goed Zeeuwsch goed rond.

Sjezen en ringrijden

Wat is Sjezenrijden? Een sjees is een tweewielige (antieke) wagen, achter een paard gespannen. In de sjees zitten een man en vrouw, beide in Zeeuwse klederdracht. Het is natuurlijk helemaal leuk als er ook nog kinderen in klederdracht in de sjees meerijden. De man ment het paard, de vrouw probeert de ringen te steken met een lans. De man stuurt het paard in vlotte draf over het parcours, waarbij onderweg drie tot vier  ringen boven de weg in een ijzeren bus hangen.

Het gaat er om zoveel mogelijk ringen te steken, het gaat niet om de snelheid waarmee dat gebeurt, al moet het paard wel draven tijdens het steken van de ring. De sjees en het paard moeten versierd zijn. Versiering mag alleen gebeuren met ‘levend’ materiaal, dus niet met kunstbloemen o.i.d. De combinatie van met bloemen versierde sjees, versierd paard en in klederdracht gehuld paar is een prachtig gezicht. Lans B wordt gebruikt bij het sjezenrijden. Deze lans is korter en lichter in gewicht dan lans A die bij het ringrijden wordt gebruikt.

De ringen De te steken ring heeft een doorsnede van 38 mm. Bij het kampen kan de doorsnede van de ring echter worden verkleind tot minimaal 10 mm. Als de ring gestoken is, moet deze direct achterover van de lans worden afgegooid. De ring hangt meestal op 3 of 4 plaatsen tijdens het parcours in een ijzeren bus aan een touw tussenin twee palen (op z’n Zeeuws: de poengers). Bij enkele wedstrijden kunnen onderweg maar 2 ringen worden gestoken, bijvoorbeeld bij de jaarlijkse demonstratie in Burgh. De afstand tussen de onderkant van de bus en de weg is bij het sjezenrijden 2,10 meter.

De medewerkers Bij iedere sjezenwedstrijd zijn er (vrijwillige) medewerkers. Allereerst is er een baancommissaris, die verantwoordelijk is voor een goede gang van zaken tijdens de sjezenwedstrijd. Verder is er bij iedere ring een ringhanger, die de ring in de bus hangt.

Per ring zijn er meestal twee schrijvers: een voor het bijhouden van de stand op een groot schoolbord en een voor de stand op papier. Een gestoken ring betekent een verticaal streepje, een gemiste ring een horizontaal streepje. Het dubbelschrijven voorkomt ook dat er fouten ontstaan bij het tellen van de gestoken ringen per deelnemer.

Vervolgens is er aan het eind van het parcours een verzamelbord waar een of twee schrijvers de totaalstand per deelnemer van iedere ronde opschrijven. De deelnemers geven zelf aan het eind van de ronde door hoeveel ringen ze onderweg hebben gestoken. Overigens wordt dit aantal aan het eind van de dag wel gecontroleerd met de stand die de schrijvers bij iedere ring hebben opgeschreven. Frauderen door de deelnemende paren is dus niet mogelijk. Vaak is er bij zo’n wedstrijd ook een speaker aanwezig, die het publiek en de deelnemers voortdurend op de hoogte houdt van hetgeen er gebeurt.

Boerenronde Tijdens demonstraties wordt er vaak een boerenronde gereden. Dit betekent dat de rollen worden gewisseld: de vrouw gaat mennen en de man moet proberen onderweg de ringen mee te nemen op de lans. Zo’n boerenronde laat soms hele verrassende resultaten zien.

Kampen Wanneer een aantal sjezenparen aan het eind van de dag hetzelfde aantal ringen heeft gestoken – bijvoorbeeld alle 60 – wordt er gekampt wie de uiteindelijke dagwinnaar is. De sjezenparen kampen net als bij het ringrijden op een steeds kleiner wordende ring. De normale wedstrijdring is 38 mm doorsnee. Bij het kampen begint men met een ring van 32 mm doorsnee. Wie deze ring niet (meer) steekt valt af, wie wel insteekt mag verder mee kampen, waarbij de ring steeds kleiner wordt. Van 32 gaat het naar 26 mm, vervolgens naar 20 mm, dan 14 mm om uiteindelijk te eindigen bij de kleinste ring van 10 mm.  

Klederdracht De meeste deelnemers aan ring- en sjezenrijden zijn afkomstig van het voormalige eiland Walcheren en daarmee is de Walcherse klederdracht de meest gedragen kleding tijdens demonstraties en wedstrijden. Maar uiteraard dragen de leden uit Zuid-Beveland, Arnemuiden of Nieuwland de dracht die in hun regio of dorp gebruikelijk is. Meer informatie over deze klederdrachten vindt u op onze eigen website onder richtlijnen klederdracht. Ook treft u goede informatie over klederdrachten aan op de website van 'Ons Boeregoed': http://www.ons-boeregoed.nl/index.htm

Wat is ringrijden?

Een ringrijder zit op een ongezadeld paard, dat hij in galop door de ringbaan stuurt. In de hand heeft hij een lans (A), waarmee hij probeert de ring te steken die halverwege de baan in een ijzeren bus hangt.

Het paard moet versierd zijn en de deelnemer moet de voorgeschreven wedstrijdkleding dragen. Het wedstrijdtenue voor officiële wedstrijden van de Zeeuwse Ringrijders Vereniging (ZRV) is een ZRV-trui of poloshirt. Dit is een witte trui of shirt met een groen ZRV-embleem en groene randjes langs de mouwen en de kraag. Hier overheen draagt de ringrijder een oranje sjerp met ZRV-embleem, over de rechterschouder.

De rest van het tenue moet volledig wit zijn (dus witte broek, witte schoenen, witte sokken, evt. witte pet). Bij demonstraties ringrijden van de ZRV,  is iedere deelnemer verplicht in de Zeeuwse (mannen)klederdracht gekleed.

Je mag meedoen aan een ringrijwedstrijd vanaf het jaar dat je twaalf wordt. Dus word je in augustus twaalf, dan mag je in juni al aan een wedstrijd meedoen. Een maximumleeftijd voor het ringrijden is er niet. Tegenwoordig zie je steeds meer ringrijders die tot op hoge leeftijd meedoen.

De ring De te steken ring heeft een doorsnede van 38 mm. Bij het kampen kan de doorsnede van de ring worden verkleind tot minimaal 10 mm. Als de ring gestoken is, moet de ringrijder deze aan het eind van de baan met de lans achterover netjes afgeven aan de ringloper. Bij officiële wedstrijden kan iedere deelnemer 30 ringen steken. De ring hangt halverwege de baan in een ijzeren bus aan een touw tussenin twee palen (op z’n Zeeuws: de poengers). De afstand tussen de onderkant van de bus en de vaste bodem van de ringbaan is 2,20 meter.

De ringbaan De ringbaan heeft op alle wedstrijden dezelfde afmetingen, namelijk een lengte van 36 meter en een breedte van 1 meter. De baan is afgezet met palen, waarlangs een touw gespannen is op een hoogte van 1,2 meter. Aan beide uiteinden van de baan, kunnen de paarden na ieder vaart rusten in de boxen.  

De medewerkers Bij iedere wedstrijd zijn er (vrijwillige) medewerkers. Allereerst is er een baancommissaris, die verantwoordelijk is voor een goede gang van zaken tijdens de wedstrijd zoals die is vastgelegd in het huishoudelijk reglement en wedstrijdreglement van de ZRV. Verder is er een ringhanger, dit is degene die de ring in de bus hangt (en tevens ook de ringbaan uitzet en in orde houdt). Hier ziet U ringhanger Andre Boogaard.

Er is ook een ringloper, die de gestoken ring aan het eind van de baan van de ringrijder aanneemt. Vaak wisselen de ringhanger en de ringloper onderling van taak tijdens een wedstrijd.

Ten slotte zijn er altijd twee schrijvers: een voor het bijhouden van de stand op een groot schoolbord en een voor de stand op papier. Een gestoken ring betekent een verticaal streepje, een gemiste ring een horizontaal streepje. Het dubbelschrijven voorkomt ook dat er fouten ontstaan bij het tellen van de gestoken ringen per deelnemer.

Er zijn vijf wedstrijdklassen voor de afdelingen die zijn aangesloten bij de Zeeuwse Ringrijders Vereniging (ZRV), nl. een ere-, eerste, tweede, derde en een vierde klasse. Per klasse wordt er ieder jaar één wedstrijd verreden, in de regel aan het begin van het ringrijseizoen in mei/juni. Elke klasse bestaat uit 13 drietallen.

Zo’n drietal bestaat uit 3 ringrijders van één afdeling die ieder 30 ringen kunnen steken. Het totaal van een drietal wordt bij elkaar opgeteld, dus een uitstekend presterend drietal kan in totaal 90 ringen steken. Dit huzarenstukje is ooit 1 keer volbracht: op 30 mei 1987 tijdens de ereklasse wedstrijd in Biggekerke. Kees Langebeeke, Lein Langebeeke en Krijn Coppoolse van Gapinge 1 staken alle 90 ringen!!!

In iedere klasse (behalve uiteraard de ereklasse) promoveren de beste twee drietallen; in iedere klasse (behalve de vierde) degraderen de slechtste twee drietallen. De vierde klasse is een zogenaamde promotieklasse, waarin beginnende drietallen uitkomen en door promotie een hogere klasse kunnen bereiken.

Op de foto ziet U het drietal van Gapinge 1, van links naar rechts: Dennis Willeboordse, Krijn Coppoolse, Sebastiaan Sturm. Dit drietal is in 2007 in de ERE-klas kampioen geworden. Zij staken samen 89 ringen.

Wanneer mag een ringrijder klasse rijden? Iedere afdeling organiseert minimaal één keer per jaar een afdelingswedstrijd. Van iedere deelnemer wordt na zo'n wedstrijd het gemiddelde aantal gestoken ringen van de afgelopen drie jaar bijgehouden. Dus stel dat een ringrijder in 1999 20 ringen stak, in 2000 stak hij 25 ringen en in 2001 stak hij 30 ringen, dan heeft hij een gemiddelde van 25 ringen over de afgelopen drie jaar.

Per afdeling wordt vervolgens gekeken wie de beste drie ringrijders zijn, zij vormen samen het eerste drietal van die afdeling. De volgende drie rijders vormen het tweede drietal, enz. Niet iedere ringrijder wil meedoen aan het klasse rijden, dus er vallen ook wel eens rijders van tussen. Dan mag de daaropvolgende ringrijder in zijn of haar plaats meedoen.

Kampen Wanneer een aantal rijders aan het eind van de dag hetzelfde aantal ringen heeft gestoken – bijvoorbeeld alle 30 – wordt er gekampt wie de uiteindelijke dagwinnaar is. Deze rijders kampen op een steeds kleiner wordende ring. De normale wedstrijdring is 38 mm doorsnee. Bij het kampen begint men met een ring van 32 mm doorsnee. Wie deze ring niet (meer) steekt valt af.

Wie wel insteekt mag verder kampen, waarbij de ring steeds kleiner wordt. Van 32 gaat het naar 26 mm, vervolgens naar 20 mm, dan 14 mm om uiteindelijk te eindigen bij de kleinste ring van 10 mm. Deze ring van 10 mm – al lijkt het onwaarschijnlijk – wordt echter regelmatig gestoken. 

Bij de grote wedstrijden in Middelburg en in Vlissingen komt het regelmatig voor dat er 15 of meer rijders kampen om de beschikbare bekers. Dan kan het best eens een uur of langer duren voordat alle plaatsen zijn uitgekampt. De 14 en 10 mm worden tijdens zo’n kamp regelmatig gestoken. Zo stak Krijn Coppoolse op 28 juli 2001 in Vlissingen tijdens de kamp om de dagprijs maar liefst 3 x achter elkaar de 10 mm-ring. Daarmee won hij van Coen Minderhoud die ‘slechts’ 2 x achter elkaar de 10 mm wist te steken.

Hartelijke groeten van Aart Ik heb u deze presentatie aangeboden omdat nog heel veel Nederlanders deze sport niet kennen, ik hoop dat u het leuk vond en komt u eens een keer kijken in Zeeland hoe dit in werkelijkheid gebeurt. Hier de link van de ZRV van de agenda dit jaar van alle evenementen van alle dorpen, bent u binnen op de site dan op agenda klikken, veel succes; http://www.ringrijden.nl/ Hartelijke groeten van Aart