Relaxatie bij mensen met dementie Karl Devreese WZC Westervier Brugge karl.devreese@skynet.be

Relaxatie bij mensen met Dementie Waarom Relaxatie bij dementie? T Sofrologische toepassing bij mensen met beginnende dementie P Haptonomische toepassing bij mensen met gevorderde dementie P

Waarom Relaxatie bij Dementie Behoeven mensen met dementie relaxatie? G.Willems (2002): “...mensen met dementie zijn steeds minder in staat spanningen te mentaliseren en te verwerken. Zo wordt deze overspoeld door interne en externe sensaties, die hij onmiddellijk uitreageert. Dit leidt soms tot .....angst, onrust en agressie...”

Waarom Relaxatie bij Dementie Behoeven mensen met dementie relaxatie? De mens met dementie vertoont eigen-aardig gedrag (J. Abrahams)...het gedrag dient heel veel als kanalisatie van innerlijke processen, negatieve gevoelens en...onbegrijpelijke cognities...gedrag is de enige wijze om de buitenwereld te signaleren dat hij zijn innerlijke onrust, zijn somatische spanning, zijn verdriet, zijn onzekerheid...zijn lijden beleeft.

Waarom Relaxatie bij Dementie Behoeven mensen met dementie relaxatie? De mens met dementie wordt steeds minder bekwaam om waargenomen prikkels te verwerken. Gerdner (2000): Dit resulteert in een progressieve verlaging van de individuele stressdrempel en een verhoogde kans tot angst

Waarom Relaxatie bij Dementie Behoeven mensen met dementie relaxatie? Bradford Dementia Group(2000): gedragsindicatoren, wijzend op een niet-welbevinden en die tot het arsenaal van eigenaardig gedrag van mensen met dementie zijn o.a.: spanning, depressie, wanhoop, boosheid, angst, vrees, verveling, fysische pijn, tekort aan comfort, lichamelijke spanning, agitatie, apathie, introvertie, isolatie

Wat doet relaxatie bij mensen met dementie? bereiken van innerlijke rust verminderen van negatieve indicatoren, ruimte vrijmaken voor positieve lichaamsbeleving

RELAXATIE = losmaking, verslapping van de spieren ontspanning van lichaam en geest vertraagde reactie waardoor een nieuw evenwicht ontstaat bereiken van fysische en geestelijke ontspanning

RELAXATIE = Van Craen: ‘eenvoudige ontspanningsmethode om zich beter te wapenen tegen dagelijkse spanningen en stress’ Van Egdom: ‘een middel, een techniek waarbij de uitvoerder zijn lichaam en geest tot rust brengt’

RELAXATIE = Verdegem: bereiken van innerlijke rust, het zichzelf terug onder controle krijgen Springael: ontspanning=activiteit Linehan: het veranderen van de wijze waarmee het lichaam op stress en crises reageert Wolpe: ideale reactie om een ongewenste reactie te elimineren

RELAXATIE = bewuste ervaring van een aangename, zijnsvolle rusttoestand gereguleerde spanningstoestand

Relaxatie.... ...methode, techniek, oefening,... ...therapie (ontspanningskinesitherapie) ...moment, relaxerende interventie relaxerende zorg

Relaxerende zorg een gepaste en aangepaste, steeds afstemmende, respectvolle, ongehaaste, individuele gemoduleerde zorg, waarbij zorggever en zorgvrager zichzelf kunnen handhaven en zijn voor, tijdens en na het zorgmoment

Relaxatie....methodiek verloop van het relaxatiemoment organisatorische voorwaarden

Verloop van het relaxatiemoment uitnodiging - preparatie inductie lichamelijke ontspanning inductie mentale ontspanning suggestieve fase deductie evaluatie - dialoog

Verloop van het relaxatiemoment

Organisatorische voorwaarden een rustige omgeving comfortabele houding passieve ingesteldheid uitvoeren van een mentale opdracht

Indeling van de relaxatietechnieken actief(A)versus passief(P) mentaal(M)versus somatisch(So) statisch(St)versus dynamisch(D) westers(W)versus oosters(O) verbaal(V)versus non-verbaal(nV)

Indeling van de relaxatietechnieken actief(A) versus passief (P) A: oa Jacobson, Bernstein&Borcovec P: oa Wintrebert, dynamische hapto-relaxatie

Indeling van de relaxatietechnieken mentaal (M) versus somatisch (So) M: oa autogene training, sofronisatie So: oa Jacobson, Bernstein&Borcovec

Indeling van de relaxatietechnieken statisch (St) versus dynamisch (D) St: oa statische sofronisatietechniek, autogene training,... D: oa dynamische sofronisatietechniek, Sherborne-oefeningen, dynamische hapto-relaxatie, ritmisch gepulseerde relaxatie, passieve mobilisaties, ...

Indeling van de relaxatietechnieken westers (W) versus oosters (O) W: oa Jacobson, Schultz,... O: yoga, TaiChi,... Sofrologische Ontspanningsmethode W + O

Indeling van de relaxatietechnieken verbaal (V) vrs non-verbaal (nV) V: verbale begeleiding, terpnos logos nV: lichamelijk contact staat centraal

Welke relaxatietechniek bij mensen met dementie? ngl. belevingsfase: bedreigde-ik: alle technieken (V en nV) verdwaalde-ik: nV krijgt voorrang verborgen-ik: enkel nV (nog D) verzonken-ik: enkel nV (soms D)

Relaxatie bij een persoon met dementie met bedreigde ik-dementie de sofrologische relaxatie (I) de metaforische relaxatie ...

De Sofrologische Relaxatie techniek: A, M, St, W+O, V sofrologie : = studie van de harmonie van het menselijk bewustzijn = wetenschap van het menselijk bewustzijn en van de waarden van de transcendentale existentie van het zijn = wetenschap van de ‘juiste’ spanning

De Sofrologische Relaxatie oa 2 principes: positieve aktie vrijheid van beleving van het ontspanningsgevoel

De Sofrologische Relaxatie actieve rusthouding (Isocay-posture)

Demonstratie

Veranderingen door relaxatie fysiologische veranderingen psychologische veranderingen ....veranderingen

Fysiologische Veranderingen spiertonusdaling daling van hartritme, bloeddruk perifere vasodilatatie daling ademfrequentie verlaagde zweetsecretie, vermindering in zuurstofconsumptie, verhoogde huidweerstand, vertraging van hersengolfpatronen,..

Psychologische Veranderingen hypometabole toestand Bewustwording van passiviteit verlaagt arousal Vermindering drang naar actie Afgenomen somatische alertheid Vermindering psychische alertheid Stijging introspectief vermogen Verhoging concentratievermogen Toename suggestibiliteit Positievere lichaamsbeleving Vermindering angst-en spanningsgevoelens Innerlijke rust

....Veranderingen ...aandachts/verwen/genotsmoment ...positievere gedachtenstroming ...contact met eigen lichaam wordt terug directer ...zijnstoestand kan ‘toch’ anders, rustiger, vredevoller ervaren worden

Relaxatie bij een persoon met dementie met verdwaalde ik-dementie dynamische hapto-relaxatie (II) zintuiglijke relaxatie ....

De Dynamische Hapto-Relaxatie techniek: P, So, D, nV 3 pijlers: Dynamisch Haptonomie Relaxatie

Demonstratie Handgrepen: Afstrijken Wiegen Besneeuwen Schouderschommelen Schouderfricties Nekfricties Balanceren Ontladen Uitwiegelen

Tips voor ‘gepast’ contact verwacht niets, blijf aanwezig tijdens het relaxatiemoment blijf maximaal aanwezig, voorzie afstand wees beschikbaar in je aanwezigheid wees behoedzaam in je beschikbaarheid

Tips voor ‘gepast’ contact leg uit wat je doet en laat je stem de handgrepen begeleiden zorg dat je zelf ontspannen bent en het comfortabel hebt men zegge het voort....

Coördinaten Karl Devreese WZC Westervier, Brugge kinesitherapeut, relaxatietherapeut auteur van Relaxatie bij dementerenden, Kluwer 2003 co-auteur van Een steen in je hand, Garant 2008 coördinerend docent Relaxerende Zorg, (www.vorm.be)