1C. Bossen

Veel van de oorspronkelijke bossen zijn verdwenen of worden bedreigd. 1C.1 Bossen in de wereld 16 Wat stel je vast? Veel van de oorspronkelijke bossen zijn verdwenen of worden bedreigd.

Food And Agriculture Organization 1C.1 Bossen in de wereld 16 F.A.O: Food And Agriculture Organization  Jaarlijks 20 miljoen ha (opp. België: 3 miljoen ha) bos gekapt

Grootste verbruik: Verbruik (m³ /inw.) 1,66 1,81 3,38 2,34 0,70 2,40 1C.1 Bossen in de wereld 16 Verbruik (m³ /inw.) 1,66 1,81 3,38 2,34 0,70 2,40 1,37 Brandhout (m³ /inw.) 0,11 0,81 0,38 0,26 0,34 0,35 Regio Europa Afrika N.-Amerika Z.-Amerika Azië Oceanië WERELD Grootste verbruik:

Geïndustrialiseerde landen: 1C.1 Bossen in de wereld 16 Verbruik (m³ /inw.) 1,66 1,81 3,38 2,34 0,70 2,40 1,37 Brandhout (m³ /inw.) 0,11 0,81 0,38 0,26 0,34 0,35 Regio Europa Afrika N.-Amerika Z.-Amerika Azië Oceanië WERELD Afrika? Geïndustrialiseerde landen: 1/3 van hout  Papier en karton

Gevolgen voor fauna en flora: 1C.1 Bossen in de wereld 16 Gevolgen voor fauna en flora: Veel van deze planten en dieren sterven of worden bedreigd.

Binnen- en buitendeuren, ramen 1C.2 Tropisch hardhout 17 Europees hardhout: eik, beuk Hardhout Gebruikt voor Meranti Merbau Teak Mahonie Afzelia Binnen- en buitendeuren, ramen Buitendeuren, parketvloeren Meubelen Meubelen, boten Buitendeuren, ramen, trappen

Tropisch hardhout groeit in het warme altijd natte klimaat. 1C.3 Plantages met tropisch hardhout 17 1 2 6 4 19 8 9 18 20 21 10 12 7 16 22 11 14 5 17 3 13 15 Klimaatzone: Verklaring: Warm altijd nat Tropisch hardhout groeit in het warme altijd natte klimaat. 1C.3

1C.3 Plantages met tropisch hardhout 17  Illegale houtkap  jaarlijks ongeveer 15 miljard dollar (= 10 % van de wereldhandel). 1C.3 1C.3

Totale oppervlakte: 30 528 km2 Bebost: 7 008 km2 = ………………………………% 1C.4 Bossen in België 18 1C.4 Het bos in België Totale oppervlakte: 30 528 km2 Bebost: 7 008 km2 = ………………………………% Norm = 30 % 23

1C.4 Bossen in België 18 1C.4 Het bos in België In de noordelijke / zuidelijke landshelft zijn er opmerkelijk meer bossen

Oorzaken: in het zuiden: Reliëf: sterker reliëf 1C.4 Bossen in België 18 1C.4 Het bos in België Oorzaken: in het zuiden: Reliëf: sterker reliëf

Oorzaken: in het zuiden: Reliëf: Bodem: sterker reliëf 1C.4 Bossen in België 18 1C.4 Het bos in België Oorzaken: in het zuiden: Reliëf: Bodem: sterker reliëf dunne, stenige bodems

Oorzaken: in het zuiden: Reliëf: Bodem: Bevolking: sterker reliëf 1C.4 Bossen in België 18 1C.4 Het bos in België Oorzaken: in het zuiden: Reliëf: Bodem: Bevolking: sterker reliëf dunne, stenige bodems minder bevolking

Oorzaken: in het zuiden: Reliëf: Bodem: Bevolking: 1C.4 Bossen in België 18 E-wegen 1C.4 Het bos in België Oorzaken: in het zuiden: Reliëf: Bodem: Bevolking: Industrie en verkeerswegen: sterker reliëf dunne, stenige bodems minder bevolking minder

Vlaanderen is weinig bebost. 1C.5 Bossen in Vlaanderen 18 Provincie Tot. bosopp. (ha) Bosindex Antwerpen 46 533 16,2 Limburg 50 088 20,6 W.-Vlaanderen 7 322 2,3 O.-Vlaanderen 16 969 5,6 Vlaams Brabant 25 468 12,0 Vlaanderen 146 381 10,8 Wallonië 544 800 32,3 België 692 916 22,7 Europa 1 039 251 30,0 Wereld 3 869 000 000 28,2 Besluit: Vlaanderen is weinig bebost.

 Eiken en beuken (loofbomen) 1C.6 De functies van het bos 1C.6.1 Ecologische functie 18  habitat voor bepaalde planten en dieren = Oorsponkelijke begroeiing?  Eiken en beuken (loofbomen)

 habitat voor bepaalde planten en dieren 1C.6 De functies van het bos 1C.6.1 Ecologische functie 18  habitat voor bepaalde planten en dieren Welke boomsoorten bij heraanplanting?  Dennen en sparren (naaldbomen)

 habitat voor bepaalde planten en dieren 1C.6 De functies van het bos 1C.6.1 Ecologische functie 19 Wilde zwijn  habitat voor bepaalde planten en dieren Problemen voor?  zaadetende dieren: Rode eekhoorn Vlaamse gaai

Vlaanderen: versnipperd bosgebied. Probleem? 1C.6 De functies van het bos 1C.6.1 Ecologische functie 19  habitat voor bepaalde planten en dieren Vlaanderen: versnipperd bosgebied. Probleem?  Te klein woongebied voor dieren

 Hout wordt gekapt en verkocht Lange termijnplanning is belangrijk: 1C.6 De functies van het bos 1C.6.2 Economische functie 19  Hout wordt gekapt en verkocht = Lange termijnplanning is belangrijk: Bomen groeien traag

 Hout wordt gekapt en verkocht Waarvoor gebruiken we hout? 1C.6 De functies van het bos 1C.6.2 Economische functie 19  Hout wordt gekapt en verkocht Waarvoor gebruiken we hout? Meubelen Houtskool Bouwmateriaal Brandhout

 Hout wordt gekapt en verkocht 1C.6 De functies van het bos 1C.6.2 Economische functie 19  Hout wordt gekapt en verkocht Evolutie houtprijs?  Hout wordt duurder

Die doelstelling is gehaald / niet gehaald. 1C.6 De functies van het bos 1C.6.2 Economische functie Provincie Tot. bosopp. (ha) Bosindex Antwerpen 46 533 16,2 Limburg 50 088 20,6 W.-Vlaanderen 7 322 2,3 O.-Vlaanderen 16 969 5,6 Vlaams Brabant 25 468 12,0 Vlaanderen 146 381 10,8 Wallonië 544 800 32,3 België 692 916 22,7 Europa 1 039 251 30,0 Wereld 3 869 000 000 28,2 19 1997 het Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen (RVS)  tegen 2010: 12% van de Vlaamse oppervlakte bebost. Die doelstelling is gehaald / niet gehaald. RSV: 2100: 30% bebost.

Productiviteit kan variëren. Tegen 2100: consumptie van 6 500 000 m3 1C.6 De functies van het bos 1C.6.2 Economische functie 19 Productiviteit kan variëren. Tegen 2100: consumptie van 6 500 000 m3 of 1,3 m3 per inwoner. 30% (1 950 000 m3) zelf produceren  Er werd geopteerd voor een mengeling van 50% loofbos, 15% naaldbos, 20% gemengd bos en 15% populier.

Bosbouw is weinig rendabel. = veel / weinig winst Opbrengst = 0,7 – 2% 1C.6 De functies van het bos 1C.6.2 Economische functie 19 Bosbouw is weinig rendabel. = veel / weinig winst Opbrengst = 0,7 – 2% Interest op spaarrekeningen = ………………………………...…….% Vergelijk:  De opbrengst is zelfs lager dan de rente op spaarrekeningen. Tot 2,7 Spaarrekening Deutsche Bank Rabobank Axa Ethias Totale rente (1/3/2011) 2,70 % 2,50 % 2,40 %

 Door te lage winsten: weinig geld om te investeren. 1C.6 De functies van het bos 1C.6.2 Economische functie 19 Overheidsteun?  Door te lage winsten: weinig geld om te investeren.

 Er is te veel concurrentie van goedkoop buitenlands hout 1C.6 De functies van het bos 1C.6.2 Economische functie 19 Houtprijs optrekken?  Er is te veel concurrentie van goedkoop buitenlands hout

Bosinventaris=  Opsomming van planten en dieren. 1C.6 De functies van het bos 1C.6.3 Wetenschappelijke functie 20 = Studie van natuurlijke processen, planten en dieren. Oerbos: bijna volledig verdwenen Bosinventaris=  Opsomming van planten en dieren.

Publiek liever niet in bosreservaat? 1C.6 De functies van het bos 1C.6.3 Wetenschappelijke functie 20 = Studie van natuurlijke processen, planten en dieren. Publiek liever niet in bosreservaat?  Ze verstoren de natuurlijke processen Uitzondering?  Scholen / jeugd Waarom?  Om hen respect te leren opbrengen voor het bos.

Als buffer tussen landschappen: 1C.6 De functies van het bos 1C.6.4 Andere functies 20 1C.12 1C.13 Recreatie: fietsen, Camperen. 1C.14 1C.14 Als buffer tussen landschappen: bewoning-industrie, bewoning-autoweg.

Waarom bomen naast autosnelweg? Geluidsdemping 400 m breed bos 1C.6 De functies van het bos 1C.6.4 Andere functies 20 Waarom bomen naast autosnelweg?  Geluidsdemping Geluidsdemping 400 m breed bos = 2 km open ruimte

water + koolstofdioxide 1C.6 De functies van het bos 1C.6.4 Andere functies 21 Bossen en de CO2-problematiek  Bomen zetten bij de fotosynthese CO2 om in zuurstofgas. water + koolstofdioxide FOTOSYNTHESE of BLADGROEN-VERRICHTING bladgroen licht zetmeel + zuurstofgas

Rol van bossen bij waterhuishouding: beperken verdamping 1C.6 De functies van het bos 1C.6.4 Andere functies 21 Rol van bossen bij waterhuishouding: beperken verdamping verminderen snelheid afstromend water verhogen infiltratiecapaciteit bodem

Rol van bossen bij winderosie:  Ze breken de wind: minder winderosie. 1C.6 De functies van het bos 1C.6.4 Andere functies 21 Rol van bossen bij winderosie:  Ze breken de wind: minder winderosie.

De bossen zijn erg versnipperd: kleine oppervlakte, veel eigenaars. 1C.7 Problemen 21 Probleem: De bossen zijn erg versnipperd: kleine oppervlakte, veel eigenaars. 1C.16 België: boseigenaars 1C.17 Boseigenaars > 10 ha

Bosdecreet 13 juni 1990: bescherming en duurzaam gebruik van het bos 1C.8 Oplossingen 21 Bosdecreet 13 juni 1990: bescherming en duurzaam gebruik van het bos Art 18. De zorg voor het behoud, de ontwikkeling of het herstel van de ecologische functie van de bossen bestaat onder meer uit: 1.het bevorderen van de autochtone boom- of struiksoorten; 2. het stimuleren van uit zichzelf functionerende processen; 3. het bevorderen van een gevarieerde bosstructuur door onder meer ongelijkjarigheid en ongelijkvormigheid na te streven en te streven naar een voldoende aanwezigheid van oude bomen en dood hout; 4. een gepast beheer van alle natuurelementen en van alle landschapsecologisch en cultuurhistorisch waardevolle elementen; 5. het beheer ten behoeve van het behoud, de ontwikkeling of herstel van de biologische diversiteit, van populaties van zeldzame soorten of ondersoorten en ten behoeve van de instandhouding, de ontwikkeling of het herstel van [habitats of deels natuurlijke ecosystemen; (verv. decr. 19 juli 2002, art. 46, I: 10 september 2002)] Art 43, § 3. Voor elk privé-bos van tenminste vijf hectare wordt door de bosbeheerder een beheersplan opgesteld. Voor bossen kleiner dan vijf hectare kan eveneens een beheersplan worden opgesteld.

1C.8 Oplossingen 1C.8.1 Beheersplannen 22 Beheersplan= Precieze beschrijving van het bos: oppervlakte, bodem, landschapselementen (beken, wegen,…), boomsoorten (+ plantjaar), geplande werken,…

1C.8 Oplossingen 1C.8.1 Beheersplannen 22 Controle door Agentschap Natuur en Bos van Vlaams Ministerie voor Leefmilieu, Natuur en Energie http://www.natuurenbos.be/

Hoe beschermen beheersplannen bosgebieden? 1C.8 Oplossingen 1C.8.1 Beheersplannen 22 Hoe beschermen beheersplannen bosgebieden?  Ze verhinderen dat de bossen ongecontroleerd gekapt worden.

Verantwoord bosbeheer  FSC-label 1C.8 Oplossingen 1C.8.1 Beheersplannen 22 Verantwoord bosbeheer  FSC-label  Bosbeheer met respect voor de mens én de natuur, vandaag en voor komende generaties. Hoe kan je zelf bijdragen aan dit initiatief?  Door hout te kopen met het FSC-label.

1C.8 Oplossingen Subsidies aan privé-eigenaars: 1C.8.2 Subsidies 23 Subsidies aan privé-eigenaars:  850 – 3 700 euro: voor bebossing en herbebossing met inlandse boomsoorten, minimaal 0,5 ha en er mag de eerste 20 jaar niet worden gekapt. Voor bosgroepering:  wanneer verschillende eigenaars van aaneengesloten bosgebieden een gezamenlijk beheersplan opstellen.  Wanneer privébos wordt opengesteld voor publiek.

1C.8.3 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen Bebossingsgraad Vlaanderen 1C.8 Oplossingen 1C.8.3 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen 23 ? 30% 15% 20% 2025 2050 2100 Bebossingsgraad Vlaanderen DOEL: Dit plan legt het bodemgebruik en de evolutie ervan in Vlaanderen vast.

Lijst natuur-gebieden 1C.8 Oplossingen 1C.8.4 Bosreservaten 23 Lijst natuur-gebieden

1C Bossen 1. De oorspronkelijke bossen (oerbossen) in de wereld zijn grotendeels verdwenen. Wat er nog rest wordt ernstig bedreigd. 2. Het meest beboste deel van België situeren we ten zuiden van Samber en Maas. 3. Vlaanderen heeft nog weinig bossen. Ze zijn erg versnipperd en vaak privé-eigendom.

1C Bossen 4. Het bos heeft een ecologische, economische, wetenschappelijke, educatieve en recreatieve functie en kan als buffer tussen landschappen dienen (bv. industrie en wonen). 5. Bossen worden beschermd door beheersplannen en het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. Eigenaars kunnen subsidies aanvragen. 6. In natuur- en bosreservaten is het natuurlijk milieu beschermd. Ze zijn toegankelijk onder bepaalde voorwaarden.