Duurzame activering van bijstandsgerechtigden Sarah Carpentier Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck Stuurgroep activering (VVSG) – 9 maart 2010

2 1.Project lokale sociale cohesie 2.Onderzoeksvraag 3.Decentraal activeringsbeleid -Lokale bevoegdheden -Voorlopige resultaten enquête -Indicatoren voor verdere analyse 4.In de nabije toekomst Overzicht presentatie

3 1. Project lokale sociale cohesie Indicatoren voor sociale cohesie op lokaal niveau (IWT) interdisciplinair onderzoek o.l.v. Marc Hooghe (KuLeuven) -Politologen (KULeuven) -Criminologen (UGent) -Economen (VUB - MICE) -Sociologen (Universiteit Antwerpen - CSB) Focus op OCMW als actor van sociaal beleid

4 2. Onderzoeksvraag Wat zijn de determinanten van duurzame activering van bijstandsgerechtigden Deelvragen 1) Impact decentraal activeringsbeleid van OCMW’s -In welke mate is het activeringsbeleid tussen OCMW’s verschillend? En wat zijn de determinanten hiervan? -Is er een impact van het OCMW-beleid op de (duurzame) tewerkstelling van bijstandsgerechtigden, controlerend voor andere kenmerken ? 2) Wie heeft welk traject naar betaalde arbeid? -Wie stroomt naar welke maatregel uit? -Welke trajecten na een maatregel?

5 2. Onderzoeksvraag Kwantitatief onderzoek Data Gemeentelijk OCMW-beleid en socio-economische context, o.a. -POD mi -Eigen enquête bij Vlaamse OCMW’s (2006) -Datawarehouse Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming Individuele trajecten -Datawarehouse Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming: steekproef 1/3 de van de bijstandsgerechtigden in 2004/2005, trajecten in en uit arbeidsmarkt, sociale bescherming en bijstand tot 2008

6 3. Lokaal activeringsbeleid In welke mate is OCMW-beleid verschillend? Kunnen we verschillende types van activeringsbeleid onderscheiden? (work-first versus human capital investment en varianten hiervan) Welke factoren bepalen de activeringsstrategie van ocmw’s? -Lokale behoeften (aard van bijstandspopulatie en/of socio-economische context) -Lokale preferenties (politieke voorkeur) -Financiële en institutionele capaciteit

7 Matig tot sterk gedecentraliseerd -Nationaal wettelijk kader Leefloon en equivalent leefloon Positieve en negatieve incentieven van het activeringsbeleid Verzekeren van menselijke waardigheid -Administratieve uitvoering: OCMWs Grote autonomie en appreciatiebevoegdheid Supplementaire initiatieven om menselijke waardigheid te garanderen naar eigen inzicht & conform de lokale behoeften 3.1. Lokale bevoegdheden

8 - Gedeelde financiering Leefloon (50-65%) Tewerkstellingsmaatregelen (ifv maatregel) Aanvullende steun: volledig lokaal Voornaamste lokale bevoegdheden: -Generositeit (aanvullende steun) -Conditionaliteit (werkbereidheid en vrijstelling) -Activering (training & tewerkstelling) -Welzijnstraject 3.1. Bevoegdheidsverdeling

Enquête Focus op uitvoeringspraktijk in 2006 Respons van 60% 183 Vlaamse OCMW’s (3 anoniem) representatief naar gemeentegrootte & provincie

Inschrijving VDAB (niet-vrijgestelden), 2006

Norm voor werkbereidheid, 2006

12 o.a. Welke norm 3 werkzoekingsbewijzen per week (inclusief sollicitatiebewijzen) 8 vacatures per maand Afhankelijk van de cliënt Meewerken met begeleiding werkwinkel 5 sollicitaties per maand en bij 5 interimbureaus vacatures opvragen 2 sollicitatiebewijzen per maand 2 interimkantoren en 4 sollicaties per maand Voor wie Iedereen Enkel voor personen met sanctie van de RVA Enkel voor personen met gpmi Voorbeelden minimale norm

13 Vrijstelling omwille van gezondheids- en billijkheidsredenen bij 60% van de OCMW’s een schatting Gebruik van geïndividualiseerd project voor maatschappelijke integratie Bij 40% van de OCMW’s een schatting 96% van OCMW’s voor jongeren – leefloon 46% van OCMW’s voor volwassen- leefloon 29% van OCMW’s voor jongeren- eq leefloon 21% van OCMW’s voor volwassenen- eq leefloon Begeleiding bij externe tewerkstelling art.60: varieert van geen begeleiding tot wekelijks

Nazorg na tewerkstellings- of activeringsmaatregel, 2006

Organisatie toeleiding naar tewerkstelling, 2006

Toekenning van het leefloon, 2006

17 -Samenstelling van de bijstandspopulatie -Aantal % personen met ll of eqll t.o.v. de actieve bevolking (zie kaart) -Profiel van de bijstandspopulatie -Aandeel personen met equivalent leefloon (tov leefloon + equivalent leefloon) -Aandeel jongeren (18-24 jaar) -Aandeel vrouwen -Aandeel alleenstaanden 3.3 Indicatoren

Percentage bijstandsgerechtigden tov beroepsactieve bevolking (18-64 jaar)

Indicatoren Activeringsbeleid -Generositeit Gemiddeld bedrag van aanvullende steun per bijstandsgerechtigde (ll + eqll (+ twstmr)) -Activeringsdruk % bijstandsgerechtigden (ll + eqll) toegeleid naar federale activeringsmaatregelen in de loop van een jaar (zie kaart) % van de geactiveerden toegeleid naar art. 60 -Diversiteit van gehanteerde maatregelen in de loop van een jaar (zie kaart) Aantal gebruikte maatregelen -% Gesanctioneerden in de loop van een jaar

Activeringsdruk

Diversiteit van de maatregelen

Indicatoren Activeringsbeleid -Opleidingsdruk % bijstandsgerechtigden toegeleid naar studie met voltijds leerplan -Duur tot uittrede uit (equivalent) leefloon Onbepaalde uitstroom Uitstroom naar betaalde arbeid

Indicatoren Institutionele capaciteit -Gemeentegrootte -Behoort tot cluster Politieke aansturing -Kleur van de voorzitter van het OCMW Financiële situatie OCMW -Bedrag van de gemeentelijke toelage per bijstandsgerechtigde - jaarrekening OCMW

Indicatoren Socio-economische context -Werkloosheidsgraad (Arbeidsrekening) -Jobratio (Arbeidsrekening) -Beschikbare vacatures voor laaggeschoolden (VDAB)

25 Uitdaging om meer zicht te krijgen op de manier waarop ocmw’s lokale autonomie invullen & determinanten hiervan Dilemma: tussen lokale autonomie en universalisme Verdere ontwikkeling van adequate cijfers met aandacht voor opleiding en training hoe omgaan met kleine gemeentes

26 Trajecten uit de bijstand in België (naar betaald werk) Beschrijvend paper -Belgische bijstand -Kaarten die OCMW-beleid in kaart brengen Studiedag naar de OCMW’s in het voorjaar 4. In de nabije toekomst

Diversiteit van maatregelen

28 Bedankt voor je aandacht! Vragen, suggesties, opmerkingen? 03/

29

Spell1 l Spell2 Welfare agency 2 Person 1 Spell1 Person 3 Spell1 Person 2 Person 1 Spell2 Welfare agency 1 Person 2 Spell1

Individuele kenmerken - Geslacht, lft, natio, hhtype, arbeids- verleden - Duur - Deelname maatregel Gemeente- kenmerken - Socio- economische context - Activeringsbeleid OCMW Duur tot tewerkstelling Duur van tewerkstelling

38 Samenwerking ifv socio-professionele inschakeling,2006