De chronische zorg uitdaging anno 2013 80% gezondheidszorgbudget onmiskenbare troefkaart huisarts Insufficiente multidisciplinaire praktijkorganisatie

Chronische zorg uitdaging anno 2013 Europees/Internationaal herdenken van chronische zorgprogrammatie :  basis voor KCE document Nieuw : Actief geëngageerde patiënt Nieuw: individueel begeleidend en integrerende “medische” zorg, aangepast aan levensdoelen/ individ.engagement/ multimorbid. Nieuw : generalistisch geïntegreerd zorgaanbod per zieke Onkelinckx : opdracht voor model aan KCE 20 “aanbevelingen” tegen 28 nov operationeel maken “Complex Adaptief Systeem” gezondheidszorg: overheid vooral “faciliterend” Verandering gebeurt door gezondheidszorg-actoren zelf !!!  Opdracht voor dit soort overleg binnen eerstelijn !

Ondersteunend MESO niveau moet dicht genoeg bij praktijk aansluiten Stelling Innovatie van zorg moet uiteindelijk gebeuren op MICRO = praktijkniveau Voor acute zorg volstond het “kruideniersmodel” : wij leveren u wat u vraagt Chronische zorg vergt bestendig multidisciplinair zorgend team Practici veranderen niet vanuit concept, enkel vanuit voordelen in de praktijk! kwaliteit/efficientie : het moet een doel hebben waarin ze meerwaarde zien. Ondersteunend MESO niveau moet dicht genoeg bij praktijk aansluiten Ondersteunend en praktijkaanvullend: LMN niveau Sturend en beleidsbepalend : SEL niveau

Strategische opties voor de EL in Vlaanderen (1998 Buellens & Heyrman) Omschrijf voor iedereen gelijke regio’s centrale tendenstheorie : respecteren van “natuurlijke” sociografische opbouw Als geen “regio”overlapping volgt integratie van organisatie vanzelf Accepteer kubusprincipe : kleiner terrein moet altijd inherent deel zijn van één groter terrein =“Matroesjka – principe” Maak de organisatie duidelijker en eenvoudiger: Microniveau : “praktijken” voor 10à15.000 inwoners Mesoniveau : organisatieondersteuning voor 100 à 150.000 inwoners Macroniveau : 1 groot “Samenwerkingsplatform Eerstelijn” voor Vlaanderen

Overheid aarzelt mbt chronische zorg tussen 3 opties De zorgtraject optie : Meer zorgtrajecten bvb COPD of Hartfalen? Waren niet zo erg op het lijf van huisarts en eerstelijn geschreven Gericht op te weinig HA patienten, veel impact van de specialist, Positief: 3 partners contract + nieuwe steundisciplines : de diabeteseducator, de podoloog… De sectorale optie : brede herschikking van taakafspraken zoals Art 107 ter over ganse sector geestelijke gezondheidszorg ? Ook voor sector ouderenzorg? Nieuwe gespecialiseerde teams, niet zo denderend goed voorbereid Interessant innovatief “functieplan” als strategisch kader De geïntegreerde optie rond het eerstelijnsteam : een fundamenteel nieuw zorgprogramma zoals KCE ? Rond de huisarts, met steun van “chronisch zorgteam” van verpleegkundigen, praktijkassisten, apothekers … Hoe moet dat met onze eerder kleine praktijken ? 3 sporen om chronische zorg te reorganiseren. In tekst vooral 1&2 want KCE 3 nog onvoldoende operationeel: eind 2013 !

Organisatie van zorg voor chronische zieken in België Rapport 190 A Gericht op de individuele patiënt en diens levensdoelen, niet op chronische ziekten afzonderlijk Chronische zieke wordt gedefinieerd als een persoon met langdurige of blijvende zeer specifieke noden, zowel biologisch als psychologisch, in een complexe en sterk individu gebonden combinatie, evoluerend over lange tijd Alleen huisarts kan dit integreren, mits sterke ondersteuning Performante informatica : “GMDcc”: programma om doelen te beheren, integratie te verzekeren, communicatie & administr. te sturen + electr.datatransmissie  regulier feedback Chronisch zorgteam : praktijkassistent, -verpleegkundige , gezondheidseducatoren, medicatiebewaking, … Intense locale samenwerking => teamvorming Specialisten voor “naadloos aansluitende” episodische zorg Wordt dit jaar uitgewerkt, dus zit nog niet echt opgenomen in ons rapport. Voorlopig werkt overheid steeds “vertikaal”

Organisatie van zorg voor chronische zieken in België Rapport 190 A A simplified backbone structure for organized primary care 1 Macro-organisation, e.g. 1 Federal + 3 regional structures + 3 communities for visionary care development  observatory for chronic care ------- 28 Umbrella structures at Meso level (14 SEL + 14 SISD incl 2 Brussels+ 1 German Community)1/400.000 inhabitants, following regional city care-zones , covering all primary care organizations -------------- 100 operational Meso level structures, 3 to 4 per Umbrella: (60 Flemish, 40 Walloon), 1/120.000 inhabitants at small-city care zone level at present with different support clusters LMN/RLM – K&G/ONE – CAW/CPAS) per zone + working together in “regional houses”, recognizable for caregivers/patients ----------------------------- 1000 local district clusters at Micro level, 1/15.000 inhabitants, 10 per operational Meso level, that emanate from multidisciplinary collaboration between practices, integrating also the patchwork of CCSSD in the Walloon Region.   Wordt dit jaar uitgewerkt, dus zit nog niet echt opgenomen in ons rapport. Voorlopig werkt overheid steeds “vertikaal”

Organisatie van zorg voor chronische zieken in België Rapport 190 A Randvoorwaarden Nieuwe financieringssystemen naast prestatiebetaling Meer globaliserend zoals in ZTJ, Geest Gezz, multidisc consulten P4Q : financiering moet kwaliteitsondersteunend zijn Nieuwe zorginstrumenten (doelgericht, pt centred, integrerend) Selecteren en operationeel uitwerken In informaticabeheer integreren In gezamenlijke opleiding en navorming aanleren Nieuwe aandacht voor patiëntsysteem Informal caregiver : geeft plaats aan mantelzorg en vrijwilliger rond pt Empowerment : leer ondersteunende attitudes en ontwikkel acties Wordt dit jaar uitgewerkt, dus zit nog niet echt opgenomen in ons rapport. Voorlopig werkt overheid steeds “vertikaal”

Organisatie van zorg voor chronische zieken in België Rapport 190 A 1° Veranderingsstrategie Nieuwe disciplines opleiden en integreren Praktijkassistentie met ad hoc opleiding (dossier opnieuw opnemen) Praktijkondersteuners (cfr Ned) Praktijkverpleegkundige ondersteunend Chronische zorg verpleegkundige (opvolgconsult) Medicatieondersteuning (via apotheken-contract) Ondersteunende zorgkundigen Gezondheidscoaches / educatoren (breed motivatiedeskundig) Complex case managers Wijkverpleegkundigen Liaison/ referentie verpleegkundigen Ter beschikking stellen van “chronisch eerstelijnsteam” via “deeltijdse delegatie”naar meerdere praktijken Per territorium eerder dan per discipline “generalistisch” , niet opgesplitst per ziekte Wordt dit jaar uitgewerkt, dus zit nog niet echt opgenomen in ons rapport. Voorlopig werkt overheid steeds “vertikaal”

Organisatie van zorg voor chronische zieken in België Rapport 190 A 2° Veranderingsstrategie Locale chronische zorgteams via wijkgebonden samenwerkingsverbanden + preferentiële samenwerkingsafspraken met huisartspraktijken *”zorgzame buurt” = 10à30.000 inw gemidd 15.000 inw: evolutie naar inschakeling mantelzorg en vrijwilligers *12 HA, 4 apotheken, 15 thuisverpleegk, 20 kiné, 4 dietisten, xx psychologen, … : zoektocht naar creatieve samenwerkingsvormen *HA praktijken: evolutie naar gedefinieerde samenwerkingsverbanden *Thuisverpleging: evolutie naar lokale zelfsturende teams * Andere evoluties… ? Wat met vrije keuze van patiënt ? mi. Vooral overtuigen via teamintegratie, kwaliteit en meerwaarde Wordt dit jaar uitgewerkt, dus zit nog niet echt opgenomen in ons rapport. Voorlopig werkt overheid steeds “vertikaal”

Discussie 1: het nieuwe praktijkniveau Een nieuwe “wijkgerichte” focus, per kleine of deelgemeente 20% van onze gemeenten zijn <50.000 inwoners ** Ook grootstad kent natuurlijke “wijken” =niveau van “natuurlijke samenwerking” rond dezelfde patienten Wie neemt het initiatief ? HA vanuit samenwerking voor zorgcontinuiteit & wachtdienst ? Losse vestigingen (diëtiste/psychologe) in “geïntegreerde eerstelijnspraktijken” ? Thuisverpleging vanuit wijk(re)organisatie ? Samenwerking van kinépraktijken, psychologische teams… Complementair afgestemd aanbod : Locale zorgcentra, aanvullend aan locale dienstencentra ?

“Kleine stad” niveau : overzicht

Discussie 2: het ondersteunend meso-niveau LMN werking : in steun voor gemidd. 10 locale chronische zorgteams Lokale multidisciplinaire stuurgroep, sturing en feedback Per regio aanbiedend wat (nog) niet in praktijknetwerken kan Steunteam in regiohuis, delegatie in praktijken SEL koepel : eerstelijnbeleid oa. voor 4 LMN’s (naast huizen voor kind, sociale huizen, CAW, …) “Change agent” : strategische aanpassingen in regio Vertegenwoordiging van disciplinegebonden organisaties Combinatie van zorg en welzijn ? Wat met deelSEL’s : multidisc.patientenoverleg = micro niveau !

Discussie 3 : maak het CONCREET Discussie 3 : maak het CONCREET ! een proeftuinproject rond totale diabeteszorg Chronische Zorg Programma (volgens KCE aanbevelingen) laten proefdraaien rond het thema “totaaldiabetes” 40 pt / HA, aanvullend aan 3 ZTJ pt (+ 7 conventie pt) Protocollen, informatica, navorming, partnerschaps met spec bestaan al Administratief eenvoudig : HA praktijk schrijft in met AL zijn diabetespt. Engageert zich op kwaliteitszorg, databeheer, feedback Krijgt hiervoor forfaitair “zorgbedrag” per aantal pt. forfait voor “multidiscipl.praktijkondersteuning” /pt, beheerd door LMN. LMN beheert ondersteuningsbudget, centraal + in delegatie naar praktijken Multidiscipl.stuurgroep beslist lokaal meest adekwate besteding Kan met budget personen in dienst nemen : educatie, motivatie, levensstijl Kan deeltijds uitbesteden aan chron.zorg opvolgconsultaties in grote praktijken Supervisie binnen observatorium chronische zorg, met diabetes als proeftuin voor chronische zorg reorganisatie.

Lokale Multidisciplinaire netwerken Sinds 2009 : uitbouw van Lokale Multidisciplinaire Netwerken Vlaanderen Deurne en Borgerhout Mortsel Merksem - Schoten Dijle & Nete Oost - Meetjesland Antwerpen Centrum & Berchem Pallieterland Turnhout Zuiderkempen Brugge-Oostende-Houtland West- Meetjesland Gent Lokeren-Lochristi Antwerpen Noord West Limburg Wetteren Schelde & Rupel Klaverblad Dendermonde Noord Limburg Maas en Kempen Waasland Lokale Multidisciplinaire netwerken Hergroepering van 92 HA kringen in 45 LMN’s Maasland Zuid 45 VTE “Zorgdirecteurs/ZTP” zijn in functie We hebben het de hele dag al kunnen horen: Vlaanderen heeft zich massaal gereorganiseerd om de zorgtrajecten mogelijk te maken : de erkende huisartsenkringen, in principe opgericht voor de wachtdienstreorganisatie, heeft ook de zorgtrajecten opgenomen. In een aantal gebieden zijn verschuivingen tot stand gekomen naar grotere entiteiten. De impliciete aanbeveling was : niet minder dan 75.000 inwoners coveren, liefst rond de 100à120.000, sommigen zoals West Vlaanderen kozen voor nog grotere eenheden van samenwerking. Het minste dat we kunnen zeggen is dat een professionaliseringsbeweging op gang gekomen is binnen de eerstelijnsorganisatie, en dat de huisarts via zijn kringen het voortouw hierbij heeft genomen. We hebben stap 1 met brio gezet. De volgende stappen zullen moeilijker zijn. Ronse Groot Leuven Panacea Lede Aalst Halle Brussel Harno Hageland Apollo Centraal West-Vlaanderen Zuid West-Vlaanderen Vlaamse Ardennen Ninove-Geraardsbergen Pajottenland Amalo Druivenstreek Tienen-Landen Zuid West Limburg Herkenrode Zuid Oost Limburg Met de medewerking van Een initiatief van LMN Hageland

Zorgregiodecreet 2003: “natuurlijke regio’s” Gebaseerd op studiewerk Prof.Van Hecke 2001 Zorgregiodecreet 2003 Aanpassing 2008

Vlaamse Regering kiest 2 mesoniveaus: 1° EersteLijns bovenbouw op “Regionale stadsniveau” (n=14) = SEL/GDT (2010) 14 SEL’s (=GDT) : overleg van de organisaties per regio -alle eerstelijnsstructuren organisatorisch samen -representatie / “zorgoverleg” / sociale kaart -+ strategisch beleid voor de regio Nieuw: 14 LOGO’s : positionering op regionaal stadsniveau

2° mesoniveau: “kleinstedelijke niveau n= 60 : gemidd. 120.000 inw 60 “deelSEL’s: coördinatie van zorgverlening  LMN : chronische zorg  K&G : “huizen van het kind”  Nieuw : CAW: coordinatie welzijnszorg ??

Stelling: kunnen we elkaar vinden door het “kleinstedelijk zorgniveau” als referentie te gebruiken ? 60 “deelSEL’s: coördinatie van zorgverlening  LMN : huizen voor “EL gezondheidszorg?”  K&G : “huizen van het kind” & preventie  Nieuw : CAW: coordinatie welzijnszorg + altijd “kubusprincipe” : geen grensproblemen Alles onder koepel SEL = regionaal stedelijk n Praktijkondersteuning “bv dienst thuiszorg” telkens samenvoeging of onderdeel van “kleinstedelijk niveau”