Les 6 PLEGERS VAN SEKSUELE MISDRIJVEN

Indeling 1. Inleiding: actualiteit 2. Seksuele stoornissen (vooral de Parafilieën) 3. Strafbaar seksueel gedrag 4. Besluit

1. Inleiding: actualiteit Pre-Dutroux tijdperk Korte tijd voor Dutroux reeds een beetje meer aandacht voor: -Slachtofferopvang en strengere aapak van daders -Daderhulp (o.a. als slachtofferpreventie) Post-Dutroux tijdperk -Duidelijk meer aandacht voor slachtoffers en daders van seksuele misdrijven -Reorganisatie van de ganse rechtsbedeling -Hulpverlening (ambulant & residentieel)

Proces Dutroux komt er aan Kost de samenleving een fortuin (wanverhouding ten aanzien van wat naar preventie en hulpverlening gaat) Dutroux zelf: Blijkbaar geen prototype van uitsluitend pedofiel, maar een polymorfe delinquent inclusief (seksueel) misbruik van kinderen Opvallend: verdoving van slachtoffers met psychoactieve geneesmiddelen: aan de grens van leven en dood

2. Seksuele stoornissen (vooral de parafilieën) Vele psychopathologische seksuele stoornissen geven geen aanleiding tot strafbaar gedrag Niet alle plegers van strafbaar seksueel gedrag (bijvoorbeeld verkrachting) vertonen uitgesproken psychopathologie

2. DSM-IV 2.1. De parafilieën zijn slechts een subgroep van de seksuele stoornissen, naast: - seksuele dysfuncties (zoals bijvoorbeeld orgasmestoornissen) en -stoornisen die in dezelfde hoofdcategorie als seksuele stoornissen worden geplaatst: genderidentiteitsstoornissen (bijvoorbeeld een sterke en aanhoudende identificatie met het ander geslacht)

(DM-IV) 2.2. Parafilieën -Exhibitionisme -Fetisjisme -Frotteurisme -Pedofilie -Seksueel masochisme -Seksueel sadisme -Fetisjistisch transvestisme -Voyeurisme -Parafilie NAO

Parafilieën (DSM-IV criteria) A. Gedurende een periode van tenminste zes maanden recidiverende intense seksueel opwindende fantasieën, seksuele drang of gedragingen die ……met zich mee brengen B. De fantasieën en seksuele drang of gedragingen veroorzaken in significante mate lijden of beperkingen in het sociaal of beroepsmatig functioneren of het functioneren op andere belangrijke terreinen

Parafilieën (vervolg) (1) Exhibitionisme …het tonen van de geslachtsorganen aan een nietsvermoedende vreemde … (2) Fetisjisme …het gebruik van niet levende objecten (bijvoorbeeld lingerie) …

Parafilieën (vervolg) (3) Frotteurisme …het zonder instemming aanraken van en wrijven tegen iemand (4) Pedofilie …seksuele handelingen met één of meer kinderen in de prepuberteit (in het algemeen dertien jaar of jonger) en criterium C: de betrokkene is ten minste zestien jaar oud en tenminste vijf jaar ouder dan het kind of de kinderen

Parafilieën (vervolg) (5) Seksueel masochisme …handelingen (echte, niet gesimuleerde) waarbij betrokkene vernederd, geslagen of vastgebonden of op een andere manier gepijnigd wordt (6) Seksueel sadisme waarbij de betrokkene opgewonden raakt door het psychisch en lichamelijk lijden (met inbegrip van vernedering) van het slachtoffer

Parafilieën (vervolg) (7) Fetisjistisch transvestisme …bij een heteroseksuele man die het dragen van kleding van de andere sekse … (8) Voyeurisme …het kijken naar iemand die niets vermoedt en die naakt, zich aan het uitkleden of seksueel actief is …

Parafilieën (vervolg) (9) Parafilie Niet Anderszins Omschreven Voorbeelden: -telefonische scatologie (obsceniteiten uiten via de telefoon) -necrofilie (lijken) -partialisme (gericht op een deel van het lichaam) -zoöphilie (dieren)

Parafilieën (vervolg) 2.2 Typische psychopathologische kenmerken (1) Fixatie (2) Exclusiviteit (3) Destructiviteit (4) Zuchtigheid Vaak comorbiditeit (persoonlijkheidsstoornisen en andere stoornissen)

(1) Fixatie Niet alleen een voorkeur voor een bepaalde seksuele stimulus, maar men is er ook op gefixeerd, men is er volledig aan gebonden (bijvoorbeeld een fetisjist wordt niet seksueel opgewonden door de partner, maar door het feit dat de partner zwarte glimmende laarzen draagt)

(2) Exclusiviteit Andere seksuele stimuli zijn relatief van geen belang, zijn betekenisloos (bijvoorbeeld een pedofiel heeft een volwassen seksuele partner, maar seksuele omgang ermee is slechts bevredigend wanneer zijn seksuele fantasieën uitgaan naar kinderen)

(3) Destructiviteit De partnerbetrokkenheid gaat geleidelijk verloren en men geraakt meer en meer verstrikt in een beperkend parafiel scenario (een slachtoffer van een pedofiel wordt snel gedumpt wanneer het de voorkeurleeftijd overschreden hebben)

(4) Zuchtigheid Het seksueel verlangen raakt geleidelijk losgekoppeld van zijn relationele, affectieve betekenis en wordt steeds meer gereduceerd tot een onbeheersbare prikkelhonger Er worden geleidelijk meer risico’s genomen, de drang krijg meer en meer een dwingender karakter

3. Strafbaar seksueel gedrag Het menselijk seksueel gedrag werd in alle tijden en in alle culturen onderworpen aan regels Er zijn vele ongebruikelijke seksuele voorkeuren te onderkennen die zich op een continuüm van normaal tot pathologisch situeren Sommige vormen van seksueel afwijkend gedrag zijn strafbaar gesteld 3.1. Exhibitionisme 3.2. Verkrachting 3.3. Pedofilie

3.1. Exhibitionisme Soms gaat het tonen van de geslachtsorganen gepaard met masturbatie Meestal is er geen poging om tot verderstrekkende seksuele activiteiten over te gaan Gewoonlijk is de betrokkene bewust van zijn verlangen om de vreemde te verassen, te doen opschrikken Soms heeft de betrokkene de seksueel opwindende fantasie dat de vreemde seksueel geprikkeld wordt

3.2. Verkrachting Wet van 4 juli 1989 tot wijziging van sommige bepalingen betreffende het misdrijf verkrachting Wettelijke bepaling van verkrachting: (1) Elke daad van seksuele penetratie (2) van welke aard en met welk middel ook (3) gepleegd op een persoon (4) die daar niet in toestemt

Verkrachters (typologie) Knight & Prentky (1990) 1) Opportunistisch (gelegenheid aangrijpen) 2) Compenserende (willen in feite een relatie) 3) Wraakzuchtige (vrouwenhaat afreageren) 4) Boze (vaak impulsief, antisociaal geweld) 5) Sadistische (geweld voorwaarde voor seksueel genot; eventueel moord of seriemoord) 1) & 2) tot 90% 3) & 4) & 5) slechts 10%

3.3. Pedofilie Meestal voorkeur in een bepaalde leeftijdscategorie Sommige verkiezen jongens, andere meisjes en nog andere beide Seksuele activiteit kan zeer beperkt zijn (strelen, ontkleden en kijken, zichzelf ontkleden en masturberen); maar kan ook zeer gepaard gaan met penetratie al dan niet met (veel) geweld en eventueel moord Extreme vormen van rationalisaties en ontkenning (zogenaamde cognitieve distorsies)

4. Besluit Zekere overlapping tussen seksuele stoornissen en strafbaar seksueel gedrag Zeer heterogene groep van eerder banale tot zeer gewelddadige vormen van strafbaar seksueel gedrag Vaak extreme weerstand om eigen aandeel in de door het misdrijf veroorzaakte schade te aanvaarden Adequate daderhulp is ook slachtofferpreventie

VIDEO Gracewell Centre (Birmingham) Een documentaire over een residentiële behandelingsinstelling voor plegers van seksuele misdrijven in Birmingham (Engeland) Onder meer: het opstellen van een delictscenario, cognitieve distorsies, motivatiebevordering en terugvalpreventie

Casussen Casus: John recidiverende pedofiel Casus: Sid twintig maal in de gevangenis