Opleiding MARIJ Module 6 Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" 1. Sturen op samenhang 2. Overview MARIJ Opleiding MARIJ Module 6 3. MARIJ voor architecten 5. Architectuur processen en producten 6. Architectuur bemensing en competenties “Architectuur bemensing en -competenties ” implementatie 4. MARIJ 7. Stuurinstrumenten vergeleken Den Haag, juni 2009

Leerdoelen / doelgroepen Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" Leerdoelen / doelgroepen 3 niveau’s van “leerdoelen”: bewustzijn (“awareness”), kunnen adopteren en uitdragen visie “sturen op samenhang” (bestuurders op hoogste niveau’s: RvB leden[CIO’s], directieleden, SG’s, PSG’s) kennis (er “verstand van hebben”) om de doeners van te kunnen aansturen, deelnemen aan architectuur-stuurprocessen c.q. de architectuurfunctie kunnen beoordelen (CIO’s, lijn- en stafmanagers, beleidsmedewerkers, strategen, auditors, management- en business consultants) kunnen toepassen architectuur o.b.v. grondige kennis (enterprise architecten, domein- en informatie architecten, programma- en projectmanagers, studenten) Modulair opgebouwde cursus met building blocks, min of meer overeenkomend met de 3 leerdoel niveau’s. Doorlooptijd van bouwblokken: (+/-) ½, 1, 2, 4, 8 uur Toelichting Deze dia geeft aan welke leerniveaus worden gehanteerd binnen de opleiding MARIJ. Deze dia is bij alle modules gelijk. De in de sheet genoemde doorlooptijden van de bouwblokken is hier algemeen verwoord en geldend voor alle modules c.q bouwblokken. De volgende sheet geeft voor deze specifieke module aan wat per leerniveau de eindtermen per leerdoel zijn. In sheet 4 worden de verschillende onderdelen van de module behandeld, en wordt aangegeven welk leerdoel per onderdeel wordt nagestreefd, alsook de doorlooptijden van deze module c.q. bouwblokken. Module 6, dia 2

Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" Eindtermen module 6 Niveau: kennis genomen van …. kunnen lezen van …. begrijpen van … kunnen benoemen van ... kunnen beïnvloeden … kunnen interpreteren… kunnen uitleggen …van de positie van de architectuurfunctie t.o.v. de besturingsprocessen kunnen beheersen … de functie “sturen op samenhang” i.r.t. de organisatiebesturing kunnen toepassen van … het profiel van de functie: “sturen op samenhang” kunnen begrijpen van … de competenties benodigd voor het sturen op samenhang kunnen inrichten van …. de functie sturen op samenhang draagvlak verkrijgen voor …het onderscheid tussen enterprise- en informatiearchitecten kunnen toepassen van …. het profiel van de functie: “sturen op samenhang” kunnen opstellen van …. de competentiematrix van de functie “sturen op samenhang” kunnen maken van …. de benodigde functieprofielen van de functie “sturen op samenhang” praktisch kunnen werken met ….betrekking tot de werving van architecten inzicht in de competenties.. om die vervolgens te relateren aan de diverse taakgebieden 1 2 Toelichting 1,2 en 3 geven de niveaus van leerdoelen aan gerelateerd aan de doelgroep. Als de betreffende doelgroep niet van toepassing is voor de module is niets ingevuld. In sommige gevallen is dezelfde eindterm op dezelfde manier van toepassing voor verschillende doelgroepen. Als een eindterm niet van toepassing is, is deze niet ingevuld. 3 Module 6, dia 3

Onderdelen module 6 (leerdoelniveau 2,3; 2 uur) Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" Onderdelen module 6 (leerdoelniveau 2,3; 2 uur) Onderdelen architectuurfunctie: mensen Rol architectuurfunctie in de organisatie Competenties architectuurfunctie Taakgebieden architectuurfunctie Competentieprofiel architectuurfunctie Architectuurrollen Conclusies en aanbevelingen Wat ga ik vanmiddag hier mee doen? Module 6, dia 4

Bronnen / hulpmiddelen Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" Bronnen / hulpmiddelen Bronnen: Ordina; GEA T. Luken NGI Hulpmiddelen: Tekstboek: Sturen op samenhang op basis van GEA 1) 1) Iedere andere invalshoek qua methode is mogelijk Module 6, dia 5

Module benaderd vanuit Enterprise Architecture (E.A.) Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" Module benaderd vanuit Enterprise Architecture (E.A.) Visie Missie Doelstellingen Strategie Doelen Producten- en diensten portfolio Domein architect (Bedrijsarchitect) (Proces architect) Informatie architect (Gegevens architect) (Applicatie architect) Proces- architectuur Diensten Producten Informatie- architectuur Processen Informatie Kernwaarden manifest Cultuur Functie- gebouw Organieke structuur Enterprise architect ICT- architect (Tech.infra architect) Bronnen: Tekstboek blz 16. MARIJ, blz. 7 Toelichting: Deze figuur wordt hier gebruikt om voor deze module te duiden vanuit welke invalshoek naar architectuur gekeken wordt. Dit vanwege de definities van architecten binnen de Rijksdienst die niet altijd synchroon lopen met het bedrijfsleven. Het plaatjes schetst het volgende: Enterprise Architecture (E.A.) brengt samenhang in de visies van de perspectieven (Processen, Cultuur, Kennis, etc.) in lijn met de bovenliggende visie, doelen en strategieën. Achter ieder perspectief bevind zich een complete wereld met nadere verdieping. E.A. beweegt zich op het niveau van de perspectieven en daaraan gekoppelde “main principles, richtinggevende uitspraken, kernmodellen, e.d.”, en stemt die zowel onderling als in lijn met de bovenliggende visie, missie, etc. op elkaar af. Het gebied binnen de cirkel. Dit is het toepassingsgebied van de Enterprise Architectuurfunctie met daarbinnen de verschillende soorten enterprise architecten met hun specifieke Enterprise Architectuurrollen. Van hieruit wordt richting gegeven aan de achter de perspectieven liggende diepere niveaus. Dus de diepere niveaus worden niet binnen de E.A. functie uitgewerkt. Het perspectief Processen met de daarachter liggende diepere niveaus is het werkgebied van de domeinarchitecten, ook wel bedrijfsarchitecten c.q. procesarchitecten genoemd. Domeinarchitecten, etc. leggen relaties met andere perspectieven en hun achterliggende niveas Het perspectief Informatie met de daarachter liggende diepere niveaus is het werkgebied van de informatie architect, met specialisaties als gegevensarchitect en applicatiearchitect. Informatie architecten leggen relaties met andere perspectieven en hun achterliggende niveaus. Het perspectief Technische Infra(structuur) met de daarachter liggende diepere niveaus is het werkgebied van de ICT-architect, ook wel Tech. Infra architect genoemd. ICT-architecten leggen relaties met andere perspectieven en hun achterliggende niveaus. In de praktijk wordt verder gesproken van programma- c.q. projectarchitecten, beveiligingsarchitecten etc. Hierbij zien we het werkgebied van de programma-architect als een specialisatie van de enterprise architect, het werkgebied van de projectarchitect en de beveiligingsarchitect als specialisaties van een domeinarchitect. In deze module wordt de leerstof behandeld vanuit het niveau van de Enterprise Architectuurfunctie. Techn. Infra Kennis Etc… Kennis- taxonomie Infrastructuur- architectuur Klant Doelgroepen Module 6, dia 6

Basismodel module 6: “Architectuur bemensing en -competenties ” Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" Basismodel module 6: “Architectuur bemensing en -competenties ” Navigatie-instructie: Deze pagina is een soort menu-pagina voor onderdelen genoemd in dia 4. Klik in diamodel op het middelste icoon en daarna van rechtsboven met de klok mee. Hiermee worden de sheets bereikt in de volgorde van de opsomming op sheet 4. Als een onderwerp beëindigd is qua sheets treft men onderaan de betreffende sheet een groen icoontje aan. Indien daar op geklikt wordt komt men terug bij deze basis sheet. (Nb. gebruik weergave notitiepagina om opsomming te lezen). 1. Onderdelen architectuurfunctie: mensen Midden. Je komt bij de dia’s 8 en 9. 2. Rol architectuurfunctie in de organisatie Rechtsboven. Je komt bij dia’s 10 t/m 12. 3. Competenties architectuurfunctie Rechtsonder. Je komt bij dia’s 13 t/m 20. 4. Taakgebieden architectuurfunctie Onder, het tekenbord Je komt bij dia’s 21 5. Competentieprofiel architectuurfunctie Linksonder. Je komt bij dia’s 22 6. Architectuurrollen Links. Je krijgt dan dia’s 23 7. Conclusies en aanbevelingen Linksboven. Je krijgt dan dia’s 24 8. Wat ga ik vanmiddag hier mee doen? Het vraagteken. Wat ga ik vanmiddag hier mee doen? (dia 25) Module 6, dia 7

(1) Onderdelen Architectuurfunctie: mensen Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" (1) Onderdelen Architectuurfunctie: mensen Visie Processen Producten Navigatie Dit is de eerste dia van onderdeel “Mensen” op het basismodel. Ga hierna naar de volgende dia Toelichting In deze module gaan we in op het profiel van de Enterprise Architect. In voorgaande modules is de EA-visie verwoord, de visie vertaald naar EA-concepten, de visie en concepten succesvol getoetst op hun beoogde werking en zijn de visie en concepten uitgewerkt naar EA-processen en -producten. Op basis van deze inzichten zijn we nu in staat in te gaan op de mens die dit alles moet waarmaken. Doelstelling is om te komen tot het competentieprofiel van de Enterprise Architectuurfunctie. Dit profiel kan gebruikt worden om: de juiste mensen te selecteren voor het inhoud geven aan de Enterprise Architectuurfunctie, potentiële kandidaten te ondersteunen in hun ontwikkelingsproces naar een rol binnen deze functie en rollen binnen de Enterprise Architectuurfunctie te identificeren en inhoud te geven. Mensen Middelen Module 6, dia 8

(1) Onderdelen Enterprise Architectuurfunctie: mensen Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" (1) Onderdelen Enterprise Architectuurfunctie: mensen Waarom EA? Wat zijn de belangrijkste uitdagingen die nu vragen om een EA-gestuurde aanpak? Wat is EA? Wat en hoe doet EA? Wat voor effecten sorteert EA? De plaats van EA? Hoe komt EA tot stand? EA governance producten EA ontwikkelplan EA evaluatieverslag Stuurproducten Impactanalyses bedrijfsvraagstukken Programma Start Architecturen (PgSA’s) Specialistische producten Principes, etc. Modellen: processen, systemen, e.d. Normen, standaarden Planningsprocessen Uitvoerende processen Enterprise sturend EA specialistisch Toetsende/bijsturende processen Navigatie: Hierna terug naar basismodel via icoontje Bronnen: Tekstboek blz 11 Toelichting: In dit onderdeel gaan we in op de architectuurfunctie in termen van rollen, taakgebieden met de bijbehorende verantwoordelijkheden en bevoegdheden en de benodigde competenties. De competentiematrix van Luken biedt voor dit onderdeel goede aanknopingspunten. Deze matrix is afgeleid van een algemene doel-middelen matrix, zoals gelanceerd door Weijers. Deze laatste benaderingswijze past bij onze visie: architecten binnen de Enterprise Architectuurfunctie moeten niet alleen over de juiste kennis, inzichten, attitude en gedragsvaardigheden beschikken, maar moeten ze ook daadwerkelijk kunnen toepassen bij de taken waarvoor die functie staat. En op deze wijze kan een variatie in belangrijkheid van kennis & inzicht, attitude en vaardigheden worden aangebracht in relatie tot de betreffende taken. Met andere woorden: Sturen op samenhang vereist toepassing van de juiste competenties op de juiste taakgebieden! Pas als de uitvoering van de taken slaagt, is er sprake van sturen op samenhang en dit is wat we met EA willen bereiken. Het onderkennen van en adviseren over samenhang is één ding, het daadwerkelijk sturen daarop is een tweede. Daarom sluit het model van Luken goed aan bij wat we vanuit het innovatieplatform EA willen bereiken: een concreet en praktisch bruikbaar model verstrekken. Rollen Verantwoordelijkheden, bevoegdheden, taken Competenties: Kennis en inzicht Attitude Vaardigheden EA raamwerk EA methode EA tools Sjablonen: Architectuurscan Programma Start Architectuur Managementletters Budgetteringsmodellen Module 6, dia 9

Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" (2) Rol architectuurfunctie in de organisatie: samenhang organisatiebesturingsprocessen en architectuurprocessen Staande organisatie sturen Verandering sturen met EA Programma opdracht: Enterprise stuurproduct Business planning uitvoering Control bijsturing Business planning uitvoering Control bijsturing Business planning Programma planning Business bijsturing Business uitvoering Programma bijsturing Programma uitvoering Business Control Programma Control Concerncyclus Verandercyclus Ontwikkelen en onderhouden EA Impactanalyse strategieinterventie: EA-stuurproduct Programma Start Architectuur: EA-stuurproduct Business planning uitvoering Control bijsturing EA uitvoering Business planning uitvoering Control bijsturing Navigatie Dit is de eerste dia van onderdeel “Rol architectuurfunctie” op het basismodel. Ga hierna naar de volgende dia Bronnen: Tekstboek blz 45. Toelichting: Sturing van de dagelijkse bedrijfsvoering, sturing van verandering en sturing van het ontwikkeling- en beheerproces enterprise architecturing als faciliterend proces voor zowel de ‘running business’ als de ‘change’ ziet u in deze sheet weergegeven. De sturing vindt per gebied plaats in regelkringen, gebaseerd op planning, uitvoering, meting (monitoring) en bijsturing. Tussen de besturingscycli voor de staande en de veranderorganisatie bestaan vanzelfsprekend allerlei relaties. Input voor verandertrajecten zijn doorgaans een visiebeschrijving inhoudende de reden, nut en noodzaak van de verandering en binnen welke kaders en randvoorwaarden deze plaats moet vinden. Ook worden de te behalen veranderdoelen (de verwachte baten) vastgesteld, alsmede de veranderstrategie. Uiteindelijk resultaat van de verandering zijn de gerealiseerde verwachte baten. Voor zowel sturing op samenhang van de staande organisatie als van de verandering wil EA het ondersteunende stuurmiddel zijn: permanent, integraal en event driven. Maar dan zal dit stuurmiddel wel ontwikkeld en onderhouden moeten worden. Hiertoe onderkennen we ook de EA-cyclus. Hierin plannen de enterprise architecten en direct betrokkenen hun werk en sturen hier zonodig op bij. De planning- en toetsende processen hier betreffen de governance van EA zelf en moeten aanhaken bij de bestaande besturingsprocessen in de organisatie. De uitvoerende processen van EA zijn enerzijds gericht op het ondersteunend zijn aan de besturingsprocessen van de organisatie en anderzijds zijn het de ‘EA-specialistische’ processen gericht op het ontwikkelen en onderhouden van de EA-producten. G€A planning EA planning EA control G€A bijsturing G€A control EA bijsturing G€A Control EA cyclus Architectuurcyclus per perspectief Module 6, dia 10

(2) Rol architectuurfunctie in de organisatie: sturen op samenhang Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" (2) Rol architectuurfunctie in de organisatie: sturen op samenhang Navigatie Ga naar volgende dia Bronnen: Tekstboek blz 96. Toelichting: De rol van de Enterprise Architectuurfunctie wordt concreet als we kijken naar de relaties tussen de functie van de staande organisatiefunctie, de functie van de veranderorganisatie en de Enterprise Architectuurfunctie. De hoofdgedachte is dat de twee bedrijfsfuncties die EA-producten afnemen tot verbeterde resultaten komen door deze producten in hun besturingsprocessen toe te passen. Deze functies komen samen in de driehoek die in deze sheet ‘sturen op samenhang’ is genoemd. Met de veranderorganisatie wordt de besturing van de veranderprogramma’s en -projecten en de daaraan gealloceerde mensen en middelen bedoeld. Door de relaties tussen de drie genoemde partijen nader te beschouwen, krijgen we inzicht in samenwerkingsvormen en de belangen die bij sturen op samenhang een rol spelen. Zoals in deze sheet is weergegeven, kan bij alle partijen het onderscheid worden gemaakt tussen besturende processen en uitvoerende processen. Ook binnen de architectuurfunctie is immers sprake van sturing (van de architectuurfunctie zelf). De architectuurfunctie richt zich primair op haar twee klantgroepen via het ondersteunen van de besturende processen van de staande organisatie en de veranderorganisatie. De uitvoerende processen van de architectuurfunctie zijn er op gericht om de kwaliteit van de besturingsprocessen te verbeteren door ze integraler en (inhoudelijk) meer samenhangend te laten verlopen. EA doet dit door inzicht in samenhang te geven op alle bedrijfsaspecten die relevant zijn voor een bedrijfsvraagstuk. Module 6, dia 11

Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" (2) Rol architectuurfunctie in de organisatie: samenwerkingsverbanden tussen partijen Navigatie: Dit is de laatste dia van het onderdeel “architectuurfunctie” uit basismodel. Ga hierna terug naar basismodel via icoontje Bron: Tekstboek blz 96. De samenwerkingsrelaties tussen de drie partijen zijn als volgt te duiden: Duale samenwerking gericht op visie-ontwikkeling De samenwerking tussen de staande organisatie en de architectuurfunctie is gericht op strategievorming en strategie-implementatie. Bij strategievorming draagt EA bij door strategische vraagstukken vanuit alle relevante perspectieven te beschouwen en daarvoor toekomstscenario’s op te stellen, de impact van een voorgenomen strategie(wijziging) te bepalen en te adviseren over de samenhang, oplossingsrichting en aanpakkeuzen die daarbij horen. Bij strategie-implementatie draagt EA bij door het aanbrengen en bewaken van de samenhang. De resultaten worden gebruikt ten behoeve van de samenwerking in de andere twee relaties. Duale samenwerking gericht op verandervoortgang De samenwerking tussen staande organisatie en veranderorganisatie is gericht op strategie-implementatie in termen van verandervoortgang en invoering van veranderingen. Blijft de verandering binnen budget en tijd realiseerbaar? Duale samenwerking gericht op architectuurcompliancy De relatie tussen veranderorganisatie en architectuurfunctie is gericht op architectuurcompliancy. Bij veranderprogramma’s worden vooraf afspraken gemaakt over de in het betreffende programma te hanteren richtinggevende uitspraken, principes et cetera. Deze dienen om de samenhang tussen de perspectieven blijvend te waarborgen. EA draagt hierin bij door duidelijkheid te verschaffen over de speelruimte die een veranderprogramma heeft. De afspraken daarover worden formeel vastgesteld in (bijvoorbeeld) een programma-startarchitectuur (PgSA) en/of een vergunning. Ook ten tijde van de uitvoering van een veranderprogramma en tijdens of na de implementatie in de staande organisatie kunnen zaken ontstaan die tot aanpassingen in de architectuur leiden. Tripartiete samenwerking Integrale besluitvorming is gericht op het nemen van strategische besluiten, waarbij richting en randvoorwaarden worden vastgelegd. Dit is in het belang van zowel de staande organisatie als de veranderorganisatie. Ook functioneert integrale besluitvorming als escalatieniveau in het geval partijen er bij meningsverschillen niet uit komen. Module 6, dia 12

Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" (3) Competenties architectuurfunctie: Competentiematrix voor een functie P & O Navigatie Dit is de eerste dia van onderdeel “Competenties” op het basismodel. Ga hierna naar de volgende dia Bronnen: Tekstboek blz 130 Toelichting: We gaan hieronder in op de twee assen van de competentiematrix van Luken, waarin als voorbeeld de taken en competenties van een Personeel & Arbeid-functionaris zijn weergegeven. Zoals gezegd gebruiken we dit model om te komen tot het competentieprofiel van de EA-architectuurfunctie. Op de y-as van de matrix plaatsen wij het takenpakket van de Enterprise Architectuurfunctie, op de x-as de elementen van de (taak)competenties. In de cellen van de matrix wordt het belang van de competenties ten opzichte van de taakgebieden geschetst. Bron: T. Luken Module 6, dia 13

Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" (3) Competenties architectuurfunctie: Inventarisaties competenties EA / IA (2007) Inventarisatie 3 IA = ? Inventarisatie 1 EA IA ? = ? Navigatie Ga naar volgende dia Toelichting: Tekstboek blz 131 Om te komen tot de competenties van de Enterprise Architectuurfunctie, zijn de volgende inventarisaties door Ordina uitgevoerd c.q. gebruikt: Een inventarisatie uitgevoerd door de kerngroep GEA bij de aan het groeiplatform GEA deelnemende bedrijven en organisaties in november en december 2007. Een inventarisatie uitgevoerd door de kerngroep GEA bij een 15-tal architecten van Ordina in september 2007. Een inventarisatie naar “de kenmerken van de goede architect” verricht door de afdeling Architectuur van het Nederlands Genootschap voor Informatica (NGI) op 12 september 2007. De eerste inventarisatie is gedaan met een vertegenwoordiging van negen organisaties, die inmiddels anderhalf jaar samenwerken in het innovatieprogramma GEA. Met de resultaten van deze inventarisatie is de competentiematrix initieel gevuld. De 2e en 3e inventarisatie gebruiken wij als materiaal ter vergelijking c.q. onderbouwing. Wij wilden namelijk weten of inventarisatie 1 een vergelijkbaar beeld te zien geeft met inventarisatie 2. Te weten het verschil tussen de Enterprise Architectuurfunctie en de Informatie Architectuurfunctie. Onderzoek 3 hebben wij gebruikt om de geïnventariseerde competenties van de Informatie Architectuurfunctie te vergelijken met die van inventarisatie 1 en daarmee een uitspraak te kunnen doen over de betrouwbaarheid van de competenties van de Enterprise Architectuurfunctie van inventarisatie 1. Wij hebben de Informatie Architectuurfunctie in ons onderzoek ook betrokken daar in de wereld van de Informatievoorziening het begrip architectuur veelvuldig wordt gebruikt en het ons inziens een goede zaak is om de verschillen hiermee te kunnen duiden. We stellen tevens dat het door ons verrichtte onderzoek qua methode en de gebruikte middelen als de competentiematrix voor andere disciplines gebruikt kan worden. De resultaten zijn in overeenstemming met ERIA (Europees Register voor Informatie Architecten), niet met de Open Group. Inventarisatie 2 EA IA ? Module 6, dia 14

Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" (3) Competenties architectuurfunctie: Gewogen competentie-scores onderzoek 1 Navigatie Ga naar volgende dia Bronnen: Tekstboek blz 132 Toelichting: De inventarisatie van competenties is in november 2007 bij de volgende organisaties verricht: ANWB, Dienst Justitiële Inrichtingen van het Ministerie van Justitie, Politie Nederland, PGGM, ICTU, Ordina, Rijkswaterstaat, UWV en de Nederlandse Spoorwegen. Op 4 december 2007 zijn in een plenaire sessie de geïnventariseerde competenties geclusterd. Hierna zijn deze clusters naar belangrijkheid geprioriteerd. Deze prioritering heeft tweemaal onafhankelijk van elkaar plaatsgevonden. De eerste keer door vertegenwoordigers van de 9 organisaties van het groeiplatform GEA, de tweede keer door de Enterprise Architectuur Groep van Ordina. Hierbij is een weging van respectievelijk 90 en 10 toegepast om de verhouding in deelnemende organisaties recht te doen. De prioritering heeft naar twee invalshoeken plaatsgevonden. De eerste invalshoek betrof een prioritering naar belangrijkheid voor de Enterprise Architectuurfunctie, de tweede naar belangrijkheid voor de Informatie Architectuurfunctie. Deze twee prioriteringen naar invalshoeken zijn gedaan om de verschillen tussen de Enterprise Architectuurfunctie en de Informatie Architectuurfunctie te kunnen onderscheiden. Tevens biedt dit de mogelijkheid om vergelijkingen te maken met andere inventarisaties die voor de laatst genoemde functie gedaan zijn. Module 6, dia 15

Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" (3) Competenties architectuurfunctie: Competentievergelijking Enterprise- en Informatie architect Navigatie Ga naar volgende dia Bronnen: Tekstboek blz 132 Toelichting: Deze sheet, die een grafische voorstelling van de voorgaande sheet weergeeft, laat duidelijk de verschillen in beleving van de onderzoekspopulatie zien betreffende de competenties van de Enterprise - en Informatie Architectuurfunctie. Module 6, dia 16

Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" (3) Competenties architectuurfunctie: Top 10 competentiescores Enterprise Architect Navigatie Ga naar volgende dia Bronnen: Tekstboek blz 134 Toelichting: Voor de Enterprise Architectuurfunctie dienen met name de volgende 10 competenties (gerangschikt in afnemende belangrijkheid) bovengemiddeld aanwezig te zijn: Organisatiesensitiviteit Communicatief vaardig Overtuigingskracht Analytisch vermogen Visie hebben Netwerken Branchekennis Besluitvaardig Professionele integriteit Effectieve oordeelsvorming Module 6, dia 17

Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" (3) Competenties architectuurfunctie: Top 10 competenties Informatie Architect Navigatie Ga naar volgende dia Bronnen: Tekstboek blz 135 Toelichting: Voor de Informatie Architectuurfunctie zijn dit respectievelijk: Analytisch vermogen Vakkennis Communicatief vaardig Organisatiesensitiviteit Samenwerken Resultaatgericht Effectieve oordeelsvorming Branchekennis Dienstverlenend Overtuigingskracht Module 6, dia 18

Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" (3) Competenties architectuurfunctie: Top 10 competenties EA en IA geïntegreerd Navigatie Ga naar volgende dia Bronnen: Tekstboek blz 135 Toelichting: Vervolgens zijn, om de competentieverschillen tussen deze functies te duiden de top tien competenties van de EA en IA geïntegreerd in deze sheet. Dit levert een totaalbeeld van 14 competenties op bestaande uit bovenstaande top 10 van de Enterprise Architectuurfunctie aangevuld met de resterende competenties uit de top 10 van de Informatie Architectuurfunctie. Dit overkoepelend inzicht laat zien dat een enterprise-architect gekwalificeerd kan worden als een visionair bruggenbouwer en een informatiearchitect als een analytisch ingestelde kenniswerker. Module 6, dia 19

Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" (3) Competenties architectuurfunctie: Verschil in gewogen competentiescores EA minus IA Navigatie Dit is de laatste dia van het onderdeel “Competenties” van het basismodel. Hierna terug naar basismodel via icoontje Bronnen: Tekstboek blz 136 Toelichting: Hier hebben wij de top 10 competentieverschillen tussen beide functies weergegeven. Boven de nullijn zijn de competenties in beeld gebracht die voor de Enterprise Architectuurfunctie veel zwaarder wegen dan voor de Informatie Architectuurfunctie en onder de nullijn andersom. Module 6, dia 20

Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" (4) Taakgebieden Architectuurfunctie: indeling naar processen en producten Navigatie Dit is de eerste en enige dia van onderdeel “Taakgebieden” op het basismodel. Hierna terug naar basismodel via icoontje Bronnen: Tekstboek blz 138 en 139 Toelichting: Op de verticale as van de competentiematrix, waar Luken de taken van de P&A-functie specificeert, vullen wij de taakgebieden van de Enterprise Architectuurfunctie in. Deze taakgebieden zijn uitgewerkt in module 5 in de vorm van Enterprise Architectuurprocessen en -producten. Deze noemen wij in het kader van de competentiematrix de taakgebieden. Op deze wijze kunnen we de competenties van de Enterprise Architectuurfunctie relateren aan de prestaties die door die functie geleverd moeten worden. Om het leveren van de prestaties gaat het immers. De prestaties manifesteren zich uiteindelijk in de op te leveren producten en worden daardoor tastbaar, kwantificeerbaar, et cetera. Module 6, dia 21

(5) Competentieprofiel Architectuurfunctie Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" (5) Competentieprofiel Architectuurfunctie Navigatie Dit is de eerste en enige dia van onderdeel “Competentieprofiel” op het basismodel. Hierna terug naar basismodel via icoontje Bronnen: Tekstboek blz 139 t/m 142 Toelichting: De EA-processen zetten wij op de verticale as van de competentiematrix en de competenties op de horizontale as. De relatie tussen een taakgebied en competentie wordt in een matrixcel als procentuele waarde uitgedrukt. Een relatief hoge waarde betekent een sterke correlatie tussen competentie en taakgebied. Correlaties groter dan 10% hebben we met arcering zichtbaar gemaakt. Voor het bepalen van de correlatiewaarden is aan alle betrokken experts gevraagd per competentie 5 punten te verdelen over de taakgebieden. Deze inventarisatie levert het beeld op zoals weergegeven in deze figuur. Uit deze figuur valt bijvoorbeeld op te merken dat de taken ‘Organiseren sessies’, ‘Impactanalyse’ en ‘strategieanalyse’ de meeste competenties vereist. Zie een na laatste kolom. In omgekeerde richting geldt dat communicatieve vaardigheden voor de meeste taakgebieden vereist is. Bijvoorbeeld van de 16,2% organisatiesensitiviteit is af te lezen dat 19% daarvan relevant is voor integrale verbandanalyses. Wat leert dit competentieprofiel ons over de Enterprise Architectuurfunctie? Welke rollen kunnen we nu onderscheiden en wat kunnen we zeggen over de ontwikkeling hiervan? Zie volgende sheet. Module 6, dia 22

(6) Architectuurrollen: Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" (6) Architectuurrollen: Rol Verantwoordelijkheid Taakgebied Sturen/managen CEAO Enterprise Architectuurfunctie Adviseren EA Strateeg Strategische adviezen Initialiseren & mobiliseren EA Ontwerper Opstellen EA-gebouw Kaders stellen EA Programma- Architect Architectuur-compliancy Navigatie Dit is de eerste en enige dia van onderdeel “Rollen” op het basismodel. Hierna terug naar basismodel via icoontje Bronnen: Tekstboek blz 143 Toelichting: We zijn nu in het stadium aanbeland dat we goed onderbouwd de diverse rollen qua taakgebieden en benodigde competenties kunnen onderkennen binnen de Enterprise Architectuurfunctie. Wij denken aan de volgende voorbeelden: zie de sheet. We kunnen nu per rol de benodigde competenties aflezen. Verdere uitschrijven van de rollen valt buiten het bestek van deze opleiding. Suggestie: Laat iedereen aangeven wat naar zijn gevoel zijn huidige rol is. Ga hierna terug naar dia Taakgebieden, en kijk of men de taken die daar staan herkend. Ga hierna naar de dia competentieprofiel en kijk of men de competenties herkend Beheren EA Beheerder Actualiteit EA-gebouw Module 6, dia 23

(7) Conclusies en aanbevelingen Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" (7) Conclusies en aanbevelingen Conclusies: Dé enterprise architect bestaat niet, wel een Enterprise Architectuurfunctie De Enterprise Architectuurfunctie ≠ informatiearchitectuurfunctie IA + opleiding ≠ EA Aanbevelingen: Pas EA-competentiematrix toe bij inrichten EA-functie EA-competentiematrix biedt basis voor: Carrièrepadontwikkeling inclusief het onderkennen van junior-, medior- en seniorrollen. Beoordelingen aan de hand van competentie-eisen. Functiebeschrijvingen van rollen via competentieprofielen. Opleidingen om gericht te werken aan competenties. Werving & selectie via competentie zoekprofielen. Navigatie Dit is de eerste en enige dia van onderdeel “Conclusies en aanbevelingen” op het basismodel. Hierna terug naar basismodel via icoontje Bronnen: Tekstboek blz 143 en 144 Toelichting: Pas de EA-competentiematrix toe bij het inrichten van de Enterprise Architectuurfunctie. Dit betekent nog niet dat de Enterprise Architectuurfunctie moet worden uitgekristalliseerd in een aparte afdeling. De EA-functie kan worden belegd binnen een strategieafdeling, of een afdeling concernbeleid of worden opgenomen in de portefeuille van directieleden. Het EA-competentieprofiel biedt de mogelijkheid de Enterprise Architectuurfunctie in te richten. De EA-competentiematrix biedt onder andere de basis voor: Carrièrepadontwikkeling inclusief het onderkennen van junior-, medior- en seniorrollen. Beoordelingen aan de hand van competentie-eisen. Functiebeschrijvingen van rollen via competentieprofielen. Opleidingen om gericht te werken aan competenties. Werving & selectie via competentie zoekprofielen. Module 6, dia 24

(8) Wat ga ik hier vanmiddag mee doen? Opleiding MARIJ - module 6 "Architectuur bemensing en - competenties" (8) Wat ga ik hier vanmiddag mee doen? Navigatie Dit is de laatste dia die hoort bij deze module. Hiervan dan kun je nog terugspringen naar het basismodel maar daarna volgen geen andere dia’s. Toelichting Aan het eind van iedere module kort evalueren wat de module geleerd heeft. Daarbij ook de nadruk op de bruikbaarheid: wat ga je er mee doen? Module 6, dia 25