Kennis- en Onderwijscentrum Bodem en Ondergrond Leergang Oriëntatie Bodem en Ondergrond

Oriëntatie Bodem en Ondergrond Overzicht modulen: 1. Integrale (duurzame) gebiedsontwikkeling Excursie 2.1 Bodem en ondergrond 2.2 Watermanagement 3.1 Draagfunctie 3.2Ondergronds bouwen 4.1 Archeologie 4.2 Landschap en bewoning (geologie en geomorfologie) 5.1 Leefomgevingvraagstukken 5.2 Integrale gebiedsontwikkeling

Module 5.2 Integrale gebiedsontwikkeling

Wie gericht om zich heen kijkt! Ziet een zekere ruimtelijke ordening Ontstaan door keuzes uit het verleden

Vanuit diverse sectoren komen ruimteclaims

Die kun je ruimtelijk vertalen in (sectorale) kaartbeelden

Waar wil jij jouw huis bouwen? = Water = Rails = Woning = Veen = Zand = Bouwvlak Legenda = historie Ruimtelijke Ordening is goede keuzes maken met oog op de toekomst!

Ruimte is in Nederland een schaars goed! Bovengronds en… ondergronds! Er moeten keuzes worden gemaakt De Nederlandse overheid voelt zich verantwoordelijk Doel is ruimtelijke kwaliteiten behouden of verbeteren Om dit proces in goede banen te leiden zijn regels ingesteld

De lagenbenadering verbindt bodem en ondergrond met ROP 5 e nota Ruimte SVIR

Ruimtelijke ordening Het bewust interveniëren in de ruimtelijke orde via fysieke maatregelen en regelgeving

Ruimtelijke planning Systematische voorbereiding van beleidsvormende en uitvoerende handelingen. Gericht op het bewust interveniëren in de ruimtelijke orde, en op de organisatie van deze interventies.

Facet- en sectorbeleid (inhoudelijke afstemming regelen en afwegen!) Spin in web onderwijs natuur energievoorziening defensie Verkeer & vervoer landbouw bodem

Facetbeleid op hoofdlijnen RO water milieu natuur bodem Rijk Provincie Gemeente Locaal

Bovengrondse en Ondergrondse belangen beter op elkaar af te stemmen. Zie module 2.1 Staat voor de uitdaging! Ruimtelijk Ordenaar als spin in web

“Ruimtelijke kwaliteit is datgene wat ruimte geschikt maakt en houdt voor wat voor mens, plant en dier belangrijk is” Ruimtelijke kwaliteit als verbindend concept!

Gebruikswaarde, Belevingswaarde Toekomstwaarde Ruimtelijke kwaliteit

Bodemthema’s en ruimtelijke kwaliteit Ruimtelijke Kwaliteit 1. Leverancier van grondstoffen 2. Productiefactor voor landbouw en natuurfuncties 3. Draag kwaliteit o.a. infrastructuur 4. Archief: Archeologie, aardkundig

ROBO “ Uitgaan van 3 Dimensies” RO, horizontale afweging x as y as Relatie Bodem & Ondergrond? + Diepte z as

Fasering van het proces van geïntegreerde gebiedsontwikkeling Voorverkenning Verkenning Planstudie Realisatie Beheer en onderhoud Planvorming- fase }

Welke informatie is nodig! Gericht op de bodemsector Vaststellen visie en ambities voor de bodem in generieke zin Gevolgd door een gebiedsspecifiek uitwerking Daarna is overdracht nodig naar de ruimtelijke ordenaars! Eenvoudig Globaal Geïntegreerd met andere beleidsvelden Rechtstreeks bruikbaar in het planproces

Belangen Bodem & Ondergrond voor RO op 3 niveaus (niet uitputtend!) Rijk 5 e nota ruimtelijke ordening (lagen) Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte - Efficiënt gebruik ondergrond (4 e van 13) - Hoofdnetwerk vervoer gevaarlijke stoffen via buisleidingen. ProvincieBodemagenda, informatie, procesmanagement Bescherming, Benutting, Beleving, waterwingebieden, ruimte voor water GemeenteArcheologie, (buis)leidingen, grondwater, grondstoffen, opslag, bodemenergie, bodemvervuiling, ecologie

Rol RO bij afstemming bovengrond en ondergrond Wat is nou precies bodem en ondergrond? Van wie is de bodem en ondergrond? Wie heeft overzicht van al die mogelijke functies, belangen en tegenstellingen? Hoe krijgen we overzicht met oog op het kunnen maken van verantwoorde keuzes? Wie mogen die maken?

Beleid Uitvoering Structuurvisie RijkRijksbestemmingsplan Inpassingsplan = +/- bestemmingsplan Structuurvisie ProvincieInpassingsplan =+/- bestemmingsplan Structuurvisie GemeenteBestemmingsplan - Gedetailleerd - Globaal Wet op de ruimtelijke ordening

Voorbeelden van ontwikkelingen waar Nederland mee te maken heeft of gaat krijgen en waar we als maatschappij goede keuzes moeten maken!

Nederland zonder dijken! 9 miljoen NL inwoners leven in de kustzone Water vormt een bedreiging voor ons land! (1 m. stijging!) Bescherming tegen het water

Risicobeheersing als oplossingsrichting! De meeste kustzone verdedigingsplannen komen uit de jaren zestig en zijn verouderd Tussen 24-56% van de dijken voldeed rond 2006 niet meer aan de norm

Risico beheersing is geen garantie! Overstroming Den Bosch 1995 ANP Koen Suyk Overstroming Den Bosch 2005 A2 Beeldbank rws

Gas als bron van tijdelijke welvaart? Wat te doen aan verzakkingen, aardschokken? Wat doen we met lege gasvelden? - Inzetten voor europees distributiesysteem - Opslag van Co2?

C02 opslag Barendrecht Wie is eigenaar van het lege gasveld? Wie gaan er voor betalen? Over welke bedragen gaat het? Wat kan er mis gaan? Wat als het mis gaat? Houdt het ontwikkelingen tegen die wenselijker zijn? Hoe weeg je die belangen af?

Opslag van CO2 eenvoudig weergegeven!

Groningen gebruikt het veen uit Ommerlanden voor eigen ambities

De ontvening Emmer Compascum! Als voorbeeld van Historisch Energie Landschap

Waterrijk Weeribben Wieden

VisieInformatievoorziening Communicatie en proces

Onderstaand schema als hulpmiddel voor het zoeken naar het juiste beheer!

Doelen provincie Drenthe 2020 Bodemgezondheid Bodemarchief Bodemvoorraad Bodemkennis (informatievoorziening!)

Van bodemagenda naar bodemvisie Integrale agenda die generieke provinciale bodem ambities weergeeft Samenhang concretiseren met RO Om aan te sluiten op ruimtelijke planvorming Basis voor gebiedsspecifieke keuzes en prioriteiten vertalen naar gebiedsambities

Visie op hoofdlijnen RO functies Aspecten ondergrond Beschermen Benutten Beleven Wonen -+- Werken Recreatie Infrastructuur Landbouw Natuur Delfstoffen & drinkwater

Communicatie en Procesmanagement Formuleren beleidsdoelstellingen Pro- actieve houding naar planners Structureel netwerken

Waar wil jij jouw huis bouwen? = Water = Rails = Woning = Veen = Zand = Bouwvlak Legenda = historie Lokaal: Kijken vanuit Ruimtelijke Ordening met aandacht voor ondergrond!

Ondergronds bestemmen via bestemmingplan? aIndien ondergrondse functies een relatie hebben met bovengrond dan is er sprake van “ruimtelijke relevantie” bAls er sprake is van belangentegenstellingen is het wenselijk om wat te regelen! cEr geen sectorale regelgeving is die hier al in voorziet

Voorbeelden stad

Oldenzaalsestraat Deurningerstraat Enschede Hengelo U.T. herstel van de Roombeek Herstel van de Roombeek

Archeologie en ruimtelijke kwaliteit Leidsche Rijn Toelichting: rode stippellijn is grens wettelijk beschermd archeologisch monument Vechten

Archeologie en ruimtelijke kwaliteit Hoge Woerd Leidsche Rijn Gemodelleerde ruimtelijke structuur van het castellum. Ideaaltypische structuur!

Archeologie en ruimtelijke kwaliteit Leidsche Rijn Recreëren in Maxima Park Kennis vergaren voor verhaal

Gebouw Complex Maken vanuit hun perceptie op een goede gebiedsontwikkeling Aan het ruimtelijke schaalniveau verbonden verantwoordelijke actoren Straat Buurt Wijk Stad Gemeente Regio Provincie Nationaal keuzes t.a.v. Inhoud & Proces ruimte, milieu, sociaal, economisch, bodem & ondergrond Betrokkenen, belangen, organisatie, overleg, afspraken Maatschappelijke Inrichting! Een gebiedsgerichte benadering!

Gebiedsgerichte opdracht Enkele kaders Kaartmateriaal Bodemkundige gegevens En een vanuit de maatschappij gestelde vraag naar een bepaalde functie!

Stel jezelf de juiste vragen Wat zijn gebiedsspecifieke ambities t.a.v. bodem en ruimtelijke kwaliteit? Welke kennis is wanneer nodig? Hoe organiseer je communicatie en procesmanagement? Denk langs de lijn van vijf fasen!

Fasering proces gebiedsgerichte benadering

Voorverkenning Maatschappelijke opgave Moeten (urgenties) Kunnen (kansen en dilemma’s) Willen (commitment van bestuur) Condities (volksvertegenwoordigers) 6 – 12 maanden Startverklaring

Verkenning Wie? Wat bespreken? Strategie? Betrekken Publiek-Privaat Politiek Haalbaar (beleid, effecten, acceptatie) Betaalbaar (kosten incidenteel en structureel) Duurzaam (ruimte eco. econ. soc cultureel) Voorkeursstrategie (volksvertegenwoordigers) maanden Intentieovereenkomst

Plan(studie) fase Hoe komen tot gezamenlijk uitvoering en beheer. Procedures (wet- en regelgeving) Financieringsarrangementen (publiek/privaat) Uitvoeringsorganisatie (incl voor beheer) Politieke besluitvorming (plan fin uitv.org.) maanden Samenwerkingsovereenkomst.

Realisatie Grondverwerving Financiering Vergunningverlening Aanbesteden en contracteren Voorontwerp en Ontwerp Bouwrijp maken Woonrijp maken Bouw Verkoop Oplevering

Beheer en Onderhoud Beheersorganisatie Financiële arrangementen Beheersafspraken

Gebiedsgerichte benadering! Tussenstappen!

Een ontwikkeling die kan voorzien in de behoeften van de huidige generaties zonder die van de toekomstige generaties in gevaar te brengen. (Brundtland 1987) Duurzame ontwikkeling:

People: rekening houden en zorgzaam omgaan met mensen en hun ambities, hier en daar, nu en later. Prosperity: rekening houden met economische haalbaarheid en rechtvaardigheid. Planet: rekening houden met de natuurlijke productie en zelfherstellend vermogen van de aarde. (Bodem en ondergrond) Het gaat om het zoeken naar een “goede” balans tussen de drie P’s.

Duurzame inrichtingsprincipes

Wij (Ik)Anderen NuLater Hier Daar SectoraalIntegraal Basis Luxe In een dynamische samenleving waarin mensen onderling en door de tijd heen anders tegen zaken aankijken! Omgaan met dilemma’s als

Schaalniveau Gebouw, buurt, wijk, gemeente, provincie, regio, nationaal, Europees…. Inhoud 3 D Fysiek – ruimtelijk, Sociaal – Cultureel, Economisch Proces Betrokkenen, belangen, middelen (inclusief B&O) Ruimtelijke Visie Wensen t.a.v. toekomstige maatschappij (inclusief gebruik B&O) Ruimtelijke ontwikkeling vraagt om keuzes!