DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013 GIEP HAGOORT, ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU Just arrived: The DIY-Creative Economy 3.0 Denklijnen ter voorbereiding van de Opendag van het Cartesius Museum op 2 juni 2014. DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013

GIEP HAGOORT, ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU Nassim Taleb (De zwarte zwaan) “Een samenleving die bestaat uit kleine units is robuuster dan die door grote molochen wordt gedomineerd.” (FD 5/10/2013) DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013

DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013 GIEP HAGOORT, ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU Actuele DIY-voorbeelden • Artists run spaces, Urban Crafts Collectives, 3 D printing • Zelf producerende en distribuerende muziekgroepen (via internet) • Nieuwe regionale geldeenheden (munten, punten, etc.) • Buurtcollectieven tbv energieopwekking, stadslandbouw • Repaircafe’s, buurtbibliotheken, DHZ eet- en klusgroepen • Crowdfunding: zelffinanciering van (kunst)projecten • Autonome jongerenfestivals • Sharing auto’s, fietsers en vervoer op buurtniveau (DIY Mobility) • ZZP-teams en voorzieningen voor ZZP’ers op basis van eigen afspraken • Familiestichtingen internationale samenwerking • ‘Schrijf zelf een boek’, Straatnieuws DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013

DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013 GIEP HAGOORT ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU CREATIVE ECONOMY 3.0 (Unctad: een samengaan van creativiteit, technologie, onderwijs/onderzoek, investeringen) Creative Economy 1.0 tot 2000 Opkomst culturele en creatieve industrieën Creative Economy 2.0 vanaf 2000 Invloed digitalisering op en vanuit culturele en creatieve industrieën Creative Economy 3.0 vanaf 2010 invloed DIY op en vanuit culturele en creatieve industrieën DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013

DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013 GIEP HAGOORT, ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU Wat is er gaande anno 2013/2014? • Groeiend gat tussen bureaucratische overheid en MBA-management enerzijds en lokaal ondernemerschap anderzijds • Groei nieuwe sociaal-culturele economie van onderop met accent op duurzaamheid (CE 3.0) • Heft in eigen hand nemen door nieuw maatschappelijk bewustzijn; met opleiding/ervaring niet werkloos willen zijn • Maatschappelijke creativiteit (gelinkt aan artistieke creativiteit) zoekt nieuwe ontwerppraktijken • Social media versterken zelfsturend organiseren Maar ook: • Wetenschap, onderwijs, politiek en media pakken nieuwe signalen niet of nauwelijks op … DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013

DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013 GIEP HAGOORT, ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU Wat is DIY? • Praktijk: zelf ondernemend vormgeven van maatschappelijk relevante gebeurtenissen op individueel, collectief en/of buurtniveau - zonder (initiële) hulp van buitenaf ---------------------- • Theory: de netwerkmaatschappij (Castells) breekt hierarchiën af • Geschiedenis: syndicalisme, boerencoöperaties, arbeiderszelfbestuur Plus: • Politiek 2013: ‘Zelfredzaamheid in de participatiemaatschappij bevorderen’ (VVD, PvdA) DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013

DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013 GIEP HAGOORT, ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU Waarom is DIY van belang? • Gevestigde systemen raken verstopt (overheid, financiën, planning, kenniscreatie, kennisoverdracht, etc.) • Systeemdoorbraken van onderop op basis van duurzaamheid zorgen voor uitdagende perspectieven • Groeiend bewustzijn van mensen leidt via internet wereldwijd tot lokale actie • DIY acties kunnen worden omgezet in nieuwe, meer humane systemen. … DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013

DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013 GIEP HAGOORT, ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU Geschiedenis: • Syndicalisme (eigen lokale organisaties van productie en distributie, opkomst 18e eeuw) • Boerencoöperaties (zelforganisatie voor behalen van schaalvoordelen, opkomst vanaf 2e helft 19e eeuw) • arbeiderszelfbestuur (bedrijven worden bestuurd op basis van arbeidersraden – Commune van Parijs 1871 ) • Provo (Amsterdam rond 1965) en krakersbeweging in grote steden (rond 1980) • Utopia (More, 1516), Small is Beautiful (Schumacher, 1973) DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013

DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013 GIEP HAGOORT, ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU Wat is nieuw aan DIY anno 2013/2014? • Koppeling aan duurzaamheid • Maatschappelijke reactie op bureaucratische maakbaarheid en Neo-liberaliteit • Ook verouderde systemen hebben behoefte aan innovatie (‘transitie’) • Sociaal-creatieve invulling van het begrip ondernemerschap (anders dan winstmaximalisatie) • Culturele en Creatieve sectoren als DIY-vliegwiel DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013

DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013 GIEP HAGOORT, ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU Is de ‘participatiemaatschappij’ (VVD/PVDA) een DIY-ding? Niet als bezuinigingsideologie Wel als overheid haar eigen politiek duurzaam verbindt met DIY-initiatieven en DIY-organisaties (zoals sommige lokale bestuurders al laten zien) DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013

DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013 GIEP HAGOORT, ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU Wat we weten: • DIY is in het tweede decennium van de 21e eeuw door toedoen van creatieven een maatschappelijk aantrekkelijk organisatieconcept met historische wortels • Groeiende stroom DIY-initiatieven, aandacht voor cases • Transitie kan beïnvloed worden door DIY-acties • Deelname aan DIY geeft persoonlijke, sociale en maatschappelijke voldoening (autonomie) • De geringe behoefte aan/ruimte voor reflectie bij betrokkenen, het doen staat centraal • DIY is een wereldwijde ontwikkeling DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013

DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013 GIEP HAGOORT, ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU Wat we nog NIET weten • De (macro-economische) omvang van de DIY Creative Economy 3.0 inclusief de Craft Economy (Tbilisi, 2013) • Succescriteria DIY organisatievormen • De werking van business models in de DIY economie • De feitelijke doorwerking van de DIY Creative Economy 3.0 naar bestaande systemen • Specifieke motieven van de initiatiefnemers • De grootstedelijke werking van DIY in intercultureel perspectief (gericht op sociale cohesie en talentontwikkeling, vgl. ANATALAB A’dam 2030) DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013

DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013 GIEP HAGOORT, ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU De reflective practitioner als onderzoeker • Onderzoek noodzakelijk voor versterking DIY-CE 3.0 • Onverschilligheid t.o.v. reflectie moet verdwijnen • DIY ook ontwikkelen in het doen van praktijkgericht onderzoek • bruikbaar concept is de reflective practitioner van Schön en Javris • Behoefte aan nieuwe platforms voor DIY onderzoek DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013

DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013 GIEP HAGOORT, ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU DIY: de noodzaak van action research • Wetenschappelijke DIY-kennis komt voort uit de praktijk • Lokale kennis van DIY-professionals is cruciaal • Onderzoekers dragen mede-verantwoordelijkheid voor DIY-organisatieontwikkeling • Wetenschappelijke DIY-programma’s dienen onderdeel te zijn van transitieprocessen (ontsluiting en onthechting van bestaande NWO-circuits) DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013

DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013 GIEP HAGOORT, ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU Is de NL-overheid DIY-proof? Nee! • NL overheid zit klem tussen top-down beheersing van de samenleving en ideologie van zelfredzaamheid • Overheid stimuleert geen bottom-up benaderingen in het industriebeleid (‘topsectoren’) • Overheidsnderzoek gaat uit naar wat werkt BINNEN systemen maar niet naar het WAAROM SYSTEMEN NIET WERKEN en wat alternatieven zijn (t.b.v. groene en duurzame economie). • NL overheid werkt aan een ‘controle-samenleving’ en niet aan ‘samenleving-van-vrije-mensen’ DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013

DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013 GIEP HAGOORT, ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU Cartesius Museum als DIY-case (Opendag 2 juni 2014, www.cartesiusmuseum.org) • Utrechts Cartesiusgebied als coördinatiemechanisme t.b.v. innoveren, samenwerken en leren rond stedelijke dynamiek en vernieuwende samenwerkingsvormen • Maandelijkse Open Cartesiustafels als bron van informatie en inspiratie t.b.v. ontwikkelen en afstemmen van activiteiten • Het ‘wij’ ontstaat door De kracht van DOEN i.p.v. constructie. Plus: kleine denk- en doeteams • De kern: DIY-conservatoren (25 op afroep, 10 actief) • Kenniscreatie via CAMU University (jaarlijks event, lezingen) • Ook ‘doe- en leerstek’ voor bedrijfsondernemers en overheid (Spoorzone Cartesius, Cartesius Garten) • Traditionele stichtingsvormen als financieringsinstrument DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013

DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013 GIEP HAGOORT, ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU DIY Critical Issues from the underground • DIY: Misplaatste romantiek in een steeds harder worden wereld • DIY wordt steeds meer ingekapseld door het kapitalistische bedrijfsleven (DIY communities als marketing tool) • DIY-zelfredzaamheid laten sociaal zwakke mensen aan hun lot over • DIY brengt amateurisme voort en levert verwatering op van hoogwaardige professionele artisticiteit DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013

DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013 GIEP HAGOORT, ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU Toekomst? • Gevestigde organisaties nemen DIY componenten over t.b.v. eigen systemen • Leegstand, afvalproducten en tweedehands goederen zorgen voor een nieuwe DIY maakindustrie (creativiteit x goedkope grondstoffen x goedkope lokaties) • Enkele grote crises (Funkushima, bankencrisis, werkloosheid) vooroorzaken radicale DIY-sprongen vooruit DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013

DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013 GIEP HAGOORT, ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU Stemmen uit de mainstream • Edwin de Bree (Groei Coöperatie): Het is onvermijdelijk dat mensen zelf de regie nemen. Waardecreatie vindt nu plaats door creativiteit en oplossingen verzinnen. De werkverhoudingen uit het industriële tijdperk zijn onhoudbaar (NRC/THEOPTIMIST 12/10/2013) • Dominic Barton (topman McKinsey wereldwijd): We moeten het kapitalistisch systeem herijken. (-) Ondernemers moeten hun verantwoordelijkheid nemen (t.b.v. duurzaamheid, banen en sociale cohesie) (NRC 7/9/2013) • Robert Fransman (Holland Finance Centre): Economen (zeggen leken) zitter er al meer dan vijf jaar naast. (-). Macro-economie is ook de studie van het gedrag van allen. Andere disciplines moeten ook bijdragen (Volkskrant 14/9/2013) DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013

DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013 GIEP HAGOORT, ASOM, CAMU, ANATALAB, ISU, HKU/UU Wat we hoorden. Wat we kunnen doen… “Aan het begin van de 21e eeuw hoorden we: ‘De maatschappij is af. Het kapitalisme heeft gezegenvierd. Het communisme bleek een gevaarlijke utopie. De vrije markt is in de 21e eeuw het meest effectieve ordeningsprincipe. De overheid moet op afstand.’ Nu weten we dat het mythes zijn, soms ook halve waarheden van hen die zichzelf verrijkten ten koste van anderen. Maar we weten ook dat we nu zelf de kans hebben wereldwijd het duurzame en humane alternatief van sociaal-creatief ondernemerschap van onderop op te bouwen, als kern van de Creatieve Economie 3.0.” Giep Hagoort, cultureel ondernemer DIY-Creative Economy 3.0/14 oktober 2013