“Cannabisproductie in België: evaluatie van de aard en de schadelijkheid en implicaties voor prioriteitsbepaling” - « Culture de cannabis en Belgique: définition de sa nature et ses dommages, et les implications pour la fixation des priorités. » Eerste vergadering Begeleidingscomité Belspo - Première réunion du Comité d’Accompagnement Belspo 26/04/2012

1. Onderzoeksteam 2. Inleiding en context 3. Onderzoeksdoelstelling 4. Methodes  Internetenquête  Interviews en criminele dossiers 5. Planning 6. Vragen Universiteitstraat 4, 9000 Gent 2

 Coördinator Prof. dr. Tom Decorte (UGent)  Promotor Prof. dr. Letizia Paoli (KUL)  Onderzoekers Julie Heyde (UGent) Loes Kersten (KUL)  Experts Dr. Gary Potter Prof. dr. Toine Spapens Universiteitstraat 4, 9000 Gent 3

 Import  binnenlandse productie cannabis ◦ Cannabis meest in beslag genomen illegale drug in België ◦ ↑ aantal opgerolde cannabisplantages ◦ Geassocieerd met professionalisering ◦ Geassocieerd met georganiseerde misdaad.  Verschillende strategische actieplannen (Nationaal Veiligheidsplan , Actieplan van het College van Procureurs-Generaal) noemen strijd tegen commerciële en lokaal geproduceerde cannabis als één van belangrijkste prioriteiten. Universiteitstraat 4, 9000 Gent 4

Elke inspanning of activiteit om het cannabisaanbod te verminderen, moet goed gestructureerd zijn en gebaseerd op een adequate beschrijving en representatie van het fenomeen.  Nood aan een grondige analyse van de organisatie en structuur van de aanbodzijde van de cannabismarkt.  Internationale studies: grootschalige commerciële kwekers, gebaseerd op politiegegevens; Empirische studies kleinschalige cannabisteelt zijn schaars.  Gebrek aan empirische studies naar cannabisteelt in België  Vorige studies wijzen aan dat kleinschalige cannabiskwekers een significant deel uitmaken van cannabismarkt.  Studies over criminele netwerken achter grootschalige cannabisproductie zijn onbestaande. Universiteitstraat 4, 9000 Gent 5

 Volledige drugsketen dient in kaart gebracht te worden oorsprong cannabis, organisatoren cannabisproductie en hun modus operandi, afzetmarkt, criminele opbrengsten,…  Schadelijkheid van criminele activiteiten dient te worden bepaald A.d.h.v. ‘business model’ van criminele activiteit (‘danger’-project) en ‘harm assessment framework’ (Greenfield en Paoli, 2011)  Overdracht bruikbare informatie voor efficiënt drugsbeleid Universiteitstraat 4, 9000 Gent 6

 Hoeveel mensen kweken? Wat is de grootte van de binnenlandse cannabisproductie?  Wie zijn die mensen die kweken? Wat zijn hun profielen, kweekpatronen en motieven? Wat is het aandeel van en verhouding tussen zgn. hobbyisten en commerciële kwekers?  Hoe professioneel zijn die verschillende kwekers? En In welke mate zijn ze geassocieerd met criminaliteit en geweld?  Wat is de schadelijkheid van verschillende soorten kwekers? Wat is de impact van de huidige bestrijdingsstrategieën op hun activiteiten?  Deze inzichten zijn bruikbaar voor beleidsmakers en adviseurs inzake politiële en justitiële planning om strategische, operationele en tactische prioriteiten te bepalen. Universiteitstraat 4, 9000 Gent 7

1. het beschrijven van de organisatie van cannabisproductie in België; 2. het creëren van typologieën van verschillende cannabisproducenten in België en het identificeren van hun modi operandi en motieven; 3. het inschatten van de significantie (of het aandeel) van verschillende soorten cannabisproducenten op de Belgische markt (i.e. marktsegmenten); 4. het inschatten van de schade die met verschillende types van producenten gepaard gaat; 5. het evalueren van de impact van de strategieën van het Belgische drugsbeleid op de producenten. Universiteitstraat 4, 9000 Gent 8

complementaire expertise van twee onderzoeksteams: 1. ISD (UGent): Internetenquête 2. LINC (KULeuven): Interviews en dossier- analyse Universiteitstraat 4, 9000 Gent 9

10

 Grootschalige enquête ◦ Doelgroep: alle Belgische cannabiskwekers  Voordelen ◦ Anonimiteit: gevoelig onderwerp en moeilijk te bereiken doelgroep ◦ Groot aantal potentiële respondenten bereiken op snelle en relatief goedkope manier  Nadelen: methodologische beperkingen ◦ Sampling-problemen (dekkingsfouten, graad van internetpenetratie) ◦ Zelfselectie (convenience sample) ◦ Waarheidsgetrouwheid van antwoorden ◦ Respons error en item non respons ◦ Privacy via het internet Universiteitstraat 4, 9000 Gent 11

 Micro scale: 2-5 plants  Mini scale: 6-49 plants  Small scale: plants  Middle scale: plants  Large scale: plants  Industrial scale: >1000 plants Universiteitstraat 4, 9000 Gent 12

 Kleinschalige cannabisteelt ◦ micro- (2-5 planten) en minischaal (6-49 planten)  Mogelijkheden tot internationale vergelijking (GCCRC) Simultaan worden wereldwijd internetenquêtes opgezet, gebaseerd op eenzelfde basisvragenlijst + specifieke nationale focus. ◦ Australië (buiten- versus binnenteelt) ◦ VS & Canada (carrière transities en sociale netwerken) ◦ Verenigd Koninkrijk ◦ Denemarken ◦ … Universiteitstraat 4, 9000 Gent 13

 WP1 Literatuurstudie ◦ vormen van theoretisch kader waaruit onderzoeksinstrument geconstrueerd kan worden. ◦ wetenschappelijke databases ◦ Zowel wetenschappelijke publicaties als zogenaamde grijze literatuur. ◦ Expertise van het Global Cannabis Cultivation Research Consortium en buitenlandse collega’s van de promotors.  WP2 Voorbereiding dataverzameling: constructie enquête ◦ Gebaseerd op Vlaamse internetenquête (Decorte & Tuteleers, 2007) en replicatiestudies (Denemarken, Finland) ◦ In overeenstemming protocol interviews en dossieranalyse LINC ◦ Internationale vergelijking via basisvragenlijst Universiteitstraat 4, 9000 Gent 14

 WP3 Dataverzameling ◦ 5 maanden online ◦ Internationale centrale website  nationale websites ◦ Promotie via online en offline invitaties ◦ Data cleaning  WP4 Data cleaning en analyse ◦ Data cleaning ◦ Data analyse en interpretatie a.d.h.v. SPSS (statistisch programma)  WP5 Eindrapportage ◦ Onderzoeksrapport op basis van resultaten en literatuur ◦ Vergelijken resultaten verschillende onderzoeksmethoden Universiteitstraat 4, 9000 Gent 15

 Literatuurstudie ◦ Bestaande typologieën cannabisproducenten: grootschalige (commercieel georiënteerde) telers, kleinschalige producenten (‘thuiskwekers ’) met daartussen een grijze zone (‘sociaal-commerciële producenten’) (Weisheit, 1992; Hough et al., 2003; Bovenkerk & Hogewind, 2002) ◦ Binnenlandse Cannabisteelt: profiel, achtergrond, kweekpatronen en – motieven van kwekers (Gettman, 2006; Bouchard, 2007; Potter, 2010; Decorte, 2008; Decorte et al., 2011) ◦ Georganiseerde misdaad en cannabisproductie (Fijnaut & Paoli, 2004; Spapens et al., 2007, Wilkins & Caswell, 2003) ◦ Methodologische literatuur (Dillman, 2007, Coomber, 1997; Mann & Stewart, 2000; Schonlau, Fricker, & Elliott, 2002) Universiteitstraat 4, 9000 Gent 16

 Constructie internetenquête ◦ Gestructureerde vragenlijst gesloten vragen met gestandaardiseerde antwoorden ◦ Topics ervaringen met kweken, motieven voor kweken, sociale aspecten, cannabisgebruik, marktparticipatie, politiecontacten en demografische kenmerken ◦ Bestaande vragenlijsten Vlaanderen (Decorte), Denemarken (Hakkarainen) en Finland (Vibeke Asmussen) ◦ Overleg LINC (KULeuven) Vragen afstemmen op protocol interviews en dossieranalyse Universiteitstraat 4, 9000 Gent 17

Global Cannabis Cultivation Research Consortium (GCCRC) VS: Aili Malm California State University Canada: Martin Bouchard Simon Fraser University UK: Gary Potter London South Bank University Australië: Simon LentonCurtin University Monica Barratt Curtin University Finland: Pekka Hakkarainen University of Turku Denemarken: Vibeke AsmussenAarhus University  constructie internationale basisvragenlijst met oog op comparatief onderzoek  Afspraken methodologie en ethische implicaties  Per land extra module(s) specifieke focus Universiteitstraat 4, 9000 Gent 18

 To do ◦ Vertaling Frans ◦ Testen vragenlijst ◦ Vragenlijst programmeren naar internetenquête ◦ Goedkeuring ethische commissie ◦ Vermoedelijke start: 1 juni 2012 Universiteitstraat 4, 9000 Gent 19

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 20

 Focus op grootschalige producenten die waarschijnlijk moeilijker te bereiken zijn met internet enquête ◦ Verwachting dat we data kunnen verzamelen over plantages van verschillende schaalgrootte (taxonomie Belgische Federale Politie)  Drie methoden dataverzameling: ◦ 40 gerechtelijke dossiers, digitaal en fysiek ◦ 20 interviews experts ◦ 15 interviews gedetineerde cannabisproducenten  Essentieel om volledig beeld te creëren van cannabisteelt zoals beoogd in onderzoeksdoelstellingen Universiteitstraat 4, 9000 Gent 21

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 22  Voordelen ◦ Kennis en ervaring experts ◦ Dossiers: in depth informatie over (grootschalige) cannabisproducenten (modus operandi, nevenactiviteiten, samenwerkingsverbanden) ◦ Interviews gedetineerde cannabisproducenten: modus operandi, (in)directe ervaring met nevenactiviteiten  Nadelen: methodologische beperkingen ◦ Selectiviteit strafrechtelijke benadering: focus op plantages en producenten die worden ontdekt/vervolgd ◦ Interviews gedetineerden: medewerking, grootspraak… Voor- en nadelen methoden

 WP1 Literatuurstudie (3 maanden) ◦ Theoretisch kader voor de onderzoeksinstrumenten (topiclijsten) ◦ Wetenschappelijke publicaties en grijze literatuur ◦ Expertise van het Global Cannabis Cultivation Research Consortium en buitenlandse collega’s van Decorte en Paoli  WP2 Voorbereiding dataverzameling (2 maanden) ◦ Toestemmingsaanvragen ◦ Lijst te interviewen experts (regionale verdeling) ◦ In overleg met experts: selectie van dossiers ◦ Opstellen topiclijsten in overeenstemming internetenquête ISD Universiteitstraat 4, 9000 Gent 23

 WP3 Dataverzameling (5 maanden) ◦ 40 gerechtelijke dossiers, digitaal en fysiek ◦ 20 interviews experts ◦ 15 interviews gedetineerde cannabisproducenten  WP4 Data-analyse (3 maanden) ◦ Rangschikken interviews naar topics op basis van audio-opnames ◦ Rangschikking dossiergegevens naar topics ◦ Data uit verschillende bronnen samenvoegen  WP5 Eindrapportage (3 maanden) ◦ Onderzoeksrapport op basis van resultaten en literatuur ◦ Vergelijken resultaten verschillende onderzoeksmethoden Universiteitstraat 4, 9000 Gent 24

 Het aanbod van cannabis en de aanpak (Decorte, 2008; Korf et al., 2006; Wouters et al., 2007)  Schade van criminele activiteiten in relatie tot beleid (Dorn & van de Bunt, 2010; Greenfeeld & Paoli, 2010; Greenfeeld & Paoli, 2011)  Illegale markten en georganiseerde misdaad (Fijnaut & Paoli, 2004; Spapens et al., 2007)  Geweld in relatie tot het productieproces (Bovenkerk & Hogewind, 2002; Spapens et al., 2007)  Corruptie, betrokkenheid private sector, witwassen (Bovenkerk & Hogewind, 2002; Van Duyne & Levi, 2005; Emmet & Boers, 2008; KLPD, 2009) Universiteitstraat 4, 9000 Gent 25

 Toestemming ◦ Principiële toestemming dossierinzage en expertinterviews van Parket bij het hof van beroep Luik ◦ Verwijzing naar 5 hoven van beroep: toestemming van 3 ◦ Toestemming interviews alle Belgische gevangenissen EPI  Constructie onderzoeksinstrumenten: ◦ Semigestructureerde vragenlijsten: open vragen ◦ Topics: ontmantelingen (locaties), modus operandi, schaalgrootte, type kwekers, samenwerkingsverbanden, vormen van geweld, ambtelijke corruptie, betrokkenheid private sector, verdiensten, witwassen ◦ afstemmen protocol internetenquête ISD Universiteitstraat 4, 9000 Gent 26

 Voorbereidend gesprek experts Team cannabis DGJ/DJP Drugs ◦ Eerste selectie te interviewen experts ◦ Suggesties onderzoeksplan  To do ◦ Toestemmingsprocedures afronden ◦ Onderzoeksinstrumenten afronden ◦ Referentiemagistraten drugs van arrondissementen benaderen ◦ Experts benaderen voor interviews ◦ Selectie dossiers ◦ Benaderen van inrichtingshoofden voor interviews gevangenissen Universiteitstraat 4, 9000 Gent 27

Universiteitstraat 4, 9000 Gent 28

6. Vragen of opmerkingen? Discussie Universiteitstraat 4, 9000 Gent 29