Waterschap Rivierenland werkt aan: Duurzaamheid Innovatie Klimaat Peter willems is de naam Agenda: 1. Waarom? 2. DIK-organisatie 3. klimaatakkoord en actieprogramma 4. energiedoelen 5.energieprojecten 6. de weg naar enerigeneutraal 7. ambiuties en uitdagingen 8. nalezen: website 1/10

Broeikas Venus, 96% CO2 450 °C

DIK Organisatie Projectorganisatie DIK Doel DIK: multi-disciplinair:KAM, communicatie, beleidsafdeling, inkopen, programmadirecteur en programmamanager medewerkers doen dit erbij naast andere werkzaamheden Bestuurlijk aangestuurd Programmanager regie over individuele projecten Doel DIK: medewerkers Waterschap Rivierenland handelen vanuit "people, planet, profit, pleasure“ Alle medewerkers van Waterschap Rivierenland zijn dusdanig doordrongen van "people, planet, profit", dat zij als vanzelfsprekend en aantoonbaar denken en handelen vanuit dit perspectief Voor de omgeving staat WSRL bekend als een inspirerende, initiatiefnemende en innoverende organisatie die qua bedrijfsvoering en taakuitoefening handelt volgens de principes van "people, planet en profit". 3/10

Het Klimaatakkoord & Het Klimaatactieprogramma 4/10

energiedoelen Energie-efficiency waterschap 2005-2020 van minimaal 30% (2% per jaar) Reductie broeikasgassen: 30% 1990-2020 Streven naar klimaatneutrale huisvesting in 2020 Realiseren aandeel eigen duurzame energie van 40% in 2020  Streven naar een energieneutrale waterschapsector in 2050

energieprojecten Klimaatneutraal hoofdkantoor streven Kleine milieuwinsten Vervoersmobiliteit Zonnecellen op rwzi Groot-Ammers Meerjarenafspraak rwzi’s Energiefabriek Tiels energieconvenant Groene Kracht uit biomassa Wind: kleine turbine Energiescenario-studie Energiebesparen bij gemalen

De weg naar Energieneutraal Scenario's energiegebruik en DE-productie Waterschap Rivierenland + ketenpartners 50 100 150 200 250 300 350 400 450 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 TJ/jaar Afvalwater: slibeindverwerking zeefmateriaal Waterkracht Wind extra Wind Zon Biomassa Rivierenland Intensief consumptiescenario totaal Basis

ambities Huidige koers: door met MJA, IPA, Schelluinen, energiefabrieken: gemiddeld waterschap Transitie: extra maximale energiebesparing, “nieuwe” duurzame stroom kopen, 10 jaar terugverdienen: bovengemiddeld waterschap Versneld klimaatneutraal: zeer ambitieus, zelf investeren in energie-opwekking, met zon en wind. Excellent waterschap. Grote gemeentes in 2030 klimaatneutraal: Utrecht, Wageningen, Utrecht Rijk zegt: 16%, nu 4%: moeten wij relatief meer doen? Scenario’s uitwerken!!! 8/10

Duurzaam inkopen Doel 2015: 100% Landelijk: 85% WSRL: 100% Wij kopen 100% duurzaam in volgens de criteria die destijds door Agentschap.nl zijn opgesteld. Ook kopen we 100% groene stroom in en 100 % TCAP-hout. Verder met GWW-convenant proefproject Ambitieweb CO2-prestatieladder

Grondstoffenfabriek: Struviet (fosfaat) Cellulose biomassa

Doelstellingen project vervoersmobiliteit In 2015 moeten het aantal kilometers, de kosten en de uitstoot van CO2 gereduceerd zijn met 15% ten opzichte van 2011 (jaar van de 0-meting) De doelstellingen per jaar zien er als volgt uit: Eind 2012-----------------2,5% Eind 2013 --------------------------- 6% Eind 2014 ---------------------------------- 10% Eind 2015 --------------------------------------------- 15%

Bewustwording medewerkers Voorkeursladder Vervoersmobiliteit

Acties o.a. kerstpakket, puntenrace etc. Intranet Lunchgesprekken Personeelsblad Voorbeeldprojecten Integratie met KAM Acties o.a. kerstpakket, puntenrace etc. 10/18

Uitdagingen nu - 2020

Meer info? http://www.klimaatactieprogramma.nl/