ruimteconferentie 3 november 2009 Ruimtelijke veranderingen in het stedelijk gebied Drie studies Dynamiek Stedelijke Milieus. Jan Ritsema van Eck Jan Jaap Harts Roland Goetgeluk Hans van Amsterdam

2 Opbouw  Inleiding  Methodiek drie studies  Vergelijking  Oppervlak en uitbreiding stedelijk gebied  Dichtheid en verdichting  Regionale verschillen  Afsluitend

3 Achtergrond  Drie rapporten uit 2000, 2005, 2009  Verzoek van RPD/DGR aan resp UU/OTB en RPB  Over ruimtelijke ontwikkelingen in de stad

4 Methodiek Milieus, stedelijke dichtheden en functiemenging vastgesteld en geanalyseerd mbv GIS op basis van gegevens voor 250 x 250 m vierkanten Data -CBS bodemgebruik: detailhandel/horeca, openbare voorzieningen, sociaal-culturele voorzieningen, bedrijventerrein, groen– en sportvoorzieningen, infrastructuur, bouw- en overige terreinen -Andere bronnen voor dichtheden en onderverdeling van woningen, arbeidsplaatsen en winkels/horecavestigingen Data vertaald naar 250 x 250 m vierkanten; voortschrijdend ruimtelijk gemiddelde gebruikt voor beter interpreteerbaar beeld

Methodiek  Grid van 250m x 250m  Ruimtelijk voortschrijdend gemiddelde 9 gridcellen  Alle variabelen herschaald van 0 tot 100

6 Methodiek  Vierkanten dmv clusteranalyse ingedeeld in aantal milieus  Steeds op basis van zelfde criteria voor begin- en eindjaar  Indices voor dichtheid en specialisatie/functiemenging (0 tot 100) op basis van dichtheden van woningen, banen en verkooppunten

Milieugroepen  Legenda’s vergelijkbaar gemaakt adhv milieugroepen: centrummilieus, woonmilieus, werkmilieus en overige stedelijke milieus. 7

8 Ruimtelijk beeld

9 U bent hier

Vergelijking over 3 perioden  Vergelijkbaarheid uitkomsten is beperkt  Doordat in iedere studie de milieus opnieuw (inductief) zijn gedefinieerd  Door verschillen in gebruikte (en beschikbare) databestanden  Door (kleine) verschillen in methodiek  Feitelijke veranderingen in de stad  Maar “door de oogharen” is vergelijking wel mogelijk 10

11 De onderscheiden milieus Centrummilieu hoogstedelijk Centrummilieu stedelijk Centrummilieu laagstedelijk Centrummilieu dorps (Laagstedelijk centrum, bedrijventerrein)Detailhandelsmilieu perifeer Woonmilieu hoogstedelijk Woonmilieu stedelijk Woonmilieu woonwijk Woonmilieu laagstedelijk Woonmilieu dorps Wonen en groenWoonmilieu groenstedelijkWoonmilieu bij stedelijk groen (Hoogstedelijk centrum, voorzieningenconcentratie)Kantorenmilieu hoogstedelijk (Bedrijventerrein)Kantorenmilieu perifeer Voorzieningenconcentratie Bedrijvenmilieu voorzieningenWerkmilieu voorzieningen Voorzieningen in buitengebied Bedrijventerrein Werkmilieu bedrijventerrein Bedrijven en wonenBedrijventerrein bij woningen Bedrijven en groenBedrijventerrein (klein, rand) Groen- en sportvoorzieningen InfrastructuurGrootschalige infrastructuur (...)Bouw- en stortterrein

Oppervlak 12

Dichtheid 13

Regionale verschillen 14

15 Samenvattend en afsluitend  Methode robuust gebleken  Door inductieve methode komen ook nieuwe ontwikkelingen (milieus) naar voren (herkenbaar in het veld)  Nadeel (vergelijkbaarheid in tijd) blijkt mee te vallen  Door niveau 250x250m vierkanten te aggregeren naar iedere relevante gebiedsindeling  Daardoor ook bruikbaar in ruimtegebruiksmodellen en andere berekeningen