Praktijkgericht onderzoek divers, complex en methodologisch veeleisend Piet J.M. Verschuren Nederlandse Organisatie voor SociaalWetenschappelijk Onderzoek Utrecht maart 2013 ***

Uitgangspunt Praktijkgericht onderzoek is een vorm van wetenschappelijk onderzoek Consequentie: niet de tevredenheid van de opdrachtgever is primaire maatstaf, maar waarheidsvinding en validiteit

Praktijkgericht onderzoek definitie Onder praktijkgericht onderzoek wordt hier verstaan wetenschappelijk onderzoek dat beoogt om door middel van het leveren van kennis een bijdrage te leveren aan de aanpak van een handelingsprobleem, hetzij direct hetzij indirect via theorievorming.

Verschil wetenschap en praktijk Vele wetenschappers benadrukten de afgelopen 30 jaar de verschillen tussen wetenschap en praktijk (Caplan 1979, Van de Vall 1980, Van Strien 1986, Gibbons e.a. 1994, Schein 1999, Vennix/Rouwette 2009) Verschillen : Meer en andere eisen  bruikbaarheid, acceptatie Lastig object  politieke context/- rationaliteit, messy problems

State of the art mainstream methodologie is de norm Velen denken nog altijd dat… 1. Praktijkgericht onderzoek een gemakkelijke variant is van het theoriegerichte onderzoek 2. Theoriegericht onderzoek superieur is aan het praktijkgerichte onderzoek 3. Theoriegericht onderzoek complexer is 4. De bestaande methodologie toereikend is Met o.a. als gevolg dat: - handboeken praktijkgericht onderzoek zich niet of nauwelijks onderscheiden van algemeen methodologische handboeken - onderwijs in het vak onderzoek aan universiteiten de laatste 45 jaar nauwelijks is veranderd

Diversiteit soort object object labels in wetenschappelijke literatuur Business  business research  industrial relations research Management  management research Marketing  Marketing research Organisation  Organisational research Public policy  Policy research

Diversiteit soort onderzoeksdoel Door het leveren van kennis bijdragen aan: Oplossing van incidenteel probleem in de werkelijkheid Ontwikkeling of toetsing van een overheidsbeleid  N-type verbeter- > probleem Ontwikkeling of toetsing van een strategisch management  n-type Het nemen van een (cluster van) beslissing(en) Ontwerpen van een nieuw materieel of immaterieel artefact constructieprobleem

Diversiteit type kennis Typologie van kennis met vier typen type kennis verklarend prescriptief oplossing van idiografisch causale incidenteel verklaring I II probleem nomothetisch causale III IV prescriptieve theorie theorie

Complexiteit van probleemoplossing Vier clusters van complicaties: 1. Probleemkluwen  messy problems 2. Noodzaak van gefaseerde aanpak  interventie-cyclus / -methodologie  ontwerp-cyclus / -methodologie 3. Complexiteit van probleemanalyse  contingentie, politieke rationaliteit 4. Complexiteit van benodigde kennis  prescriptie

Complexiteit van object Interconnectedness  probleem onafhankelijke waarneming Afhankelijkheid onderzoekspersonen  problemen met validiteit Interne onderzoeker  idem

Complexiteit van prescriptie vergeleken met verklaring Vele en grote diversiteit van oplossingsvoorwaarden (stakeholders, context) Oorzaken onbekend, niet manipuleerbaar of niet aan te pakken (in redelijkheid) Interacterende oorzaken  noodzaak interdisciplinaire kennis

Praktijkgericht versus theoriegericht onderzoek Praktijkgericht onderzoek: Is veel diverser van aard Dient ander soort kennis op te leveren Moet aan andere en meer eisen voldoen Heeft een complexer karakter qua ontwerp en uitvoering Staat aan meer en lastigere bedreigingen bloot Is daarom methodologisch veeleisender En dus veel moeilijker uit te voeren En vraagt om aanzienlijk meer training En om aanpassing/uitbreiding bestaande methodologie

Praktijkgericht onderzoek hoge moeilijkheidsgraad Vereist kennis van en vaardigheden in: Interventiemethodologie Ontwerpmethodologie Probleemanalyse Omgaan met contingentie en politieke rationaliteit Hantering interconnectedness Aanpakken problematiek van afhankelijke doelgroepen Omgaan met problematiek van interne onderzoeker Gebruik ruim areaal onderzoeksstrategieën/-methoden ( zoeklicht bias)

Nodig Meer tijd in curricula voor onderzoekstraining (30 à 40 ects in Bachelor) Werkgroepen en cursusaanbod in (methodologie van) praktijkgericht onderzoek Specialisering in typen handelingsproblemen en bijpassende methodologie Oprichting afdelingen methodologie en onderzoeksondersteuning Inrichting van onderzoeksmasters Verdere ontwikkeling methodologie van praktijkgericht onderzoek