1 Het milieu in Europa — Toestand en verkenning 2005 — Een beknopte presentatie

2 Wat houdt het Europese milieurapport “Toestand en verkenning 2005” in? Derde EMA-rapport “Toestand en verkenning” Vorig rapport gepubliceerd in 1999 Instrument van de EU bij het plannen en evalueren van milieubeleid Nieuwe features in de uitgave 2005

3 Indeling rapport Het rapport 2005 omvat: Een geïntegreerde evaluatie van het milieu in Europa Een set kernindicatoren Een analyse per land Een bibliografie

4 Verbeteringen in Europa, lokale opties, wereldwijde gevolgen EU-milieuwetgeving heeft effect bij juiste implementatie Meeste succes bij eenvoudig te beheersen puntbronnen van vervuiling Diffuse bronnen van vervuiling in economische sectoren vormen nu de grootste uitdaging Landgebruik, consumptie en handelspatronen zijn grootste bedreiging voor voortgang inzake milieu Onze “voetafdruk” door consumptie en handel meer dan het dubbele van onze biologische capaciteit

5 Toenemende urbanisatie, leegloop van landbouwgebieden Urbanisatie in EU-25 tussen 1990 en 2000 toegenomen met een gebied 3 keer zo groot als Luxemburg. EU-cohesiefonds speelt hierin een rol — lessen voor 2007–2013? Stadsuitbreiding belast ecosystemen (b.v. waterrijke gebieden) in omliggende gebieden overmatig Ontwikkeling toerisme belast kustgebieden die al onder ecologische druk staan nog eens extra Lage prijs van landbouwgronden maakt verdere ontwikkeling van reeds in gebruik zijnde gebieden niet-aantrekkelijk Gebrekkige toegang tot diensten in rurale gebieden en vergrijzing van de agrarische bevolking dragen bij tot leegloop van landbouwgebieden

6 Klimaatverandering is aanwezig Temperaturen in Europa zouden deze eeuw met 2–6 °C kunnen stijgen (tegenover 0,95 °C de afgelopen eeuw, en 0,7 °C als wereldwijd gemiddelde) Verwachte consequenties zijn watertekorten, extremere weersomstandigheden, migratie van in zee levende soorten en economische verliezen De korte-termijndoelstellingen van Kyoto worden misschien gehaald — voor de lange-termijndoelstellingen tot 2020 en daarna zal dat moeilijker worden De vervoersector is een belangrijke factor. Besparingen vanwege efficiënt brandstofgebruik worden tenietgedaan door de grotere vraag naar transport. In 2030 zijn de uitlaatgassen van vliegverkeer naar verwachting verdubbeld

7 Langzame voortgang inzake beheer van vraag naar energie Vraag naar energie neemt verder toe, alhoewel langzamer dan groei BBP. Successen bij eco-efficiëntie in industriesector; grootste uitdagingen voor huishoudens en de dienstensector Lage emissies in de toekomst kunnen bereikt worden door een geringer energieverbruik, meer hernieuwbare energiebronnen en een betere energie-efficiëntie. Hiervoor is coherente lange-termijnactie nodig Mogelijkheden voor het verbeteren van de energie- efficiëntie worden met name in huishoudens en de dienstensector onvoldoende aangegrepen Investeren in emissieverlaging kan kosteneffectief zijn (naar schatting 45 EUR/persoon/jaar vergeleken met de geraamde socio-economische kosten van inactiviteit van 300–1 500 EUR/persoon/jaar)

8 Wij zijn gezonder, maar blootstelling aan vervuilende stoffen duurt voort Europa heeft successen geboekt bij het reduceren van smog en zure regen Desondanks veroorzaakt luchtverontreiniging (fijn stof & ozon) in veel steden nog steeds gezondheidsproblemen Schonere vervoerstechnologie en betere stedelijke planning kunnen bijdragen tot verbeteringen Het gebruik van marktgerichte instrumenten die het gedrag beïnvloeden, zoals “rekening-rijden”, kan ook doelmatig zijn Blootstelling aan chemische stoffen is een grensoverschrijdend probleem. Het PCB-gehalte aangetroffen in het bloed van arctische bevolkingsgroepen wordt veroorzaakt door vervuiling in Europa. Dit is een onderdeel van Europa’s “ecologische voetafdruk”

9 Uitputting van onze natuurlijke bronnen Vele Europese visbestanden worden overbevist, hetgeen consequenties heeft voor diersoorten lager in de voedselketen. In combinatie met klimaatverandering betekent dit een bedreiging voor mariene ecosystemen Biodiversiteit: Ondanks enige vooruitgang worden veel diersoorten — vogels, zoogdieren, insecten — bedreigd door fragmentatie van hun habitat. De EU-10 heeft het meeste te verliezen De bodem van Europa wordt bedreigd door erosie, afdichting, contaminatie en verzilting — 2 miljoen sites zijn mogelijk vervuild en andere moeten gesaneerd worden Water: De watervoorziening in Zuid-Europa komt naar verwachting verder onder druk als gevolg van toegenomen toerisme, irrigatie en klimaatverandering

10 Vervuiling vermijden is de moeite waard Er is veel gedaan aan afvalwaterbehandeling — 50 % van de milieu-uitgaven — maar er is nog een lange weg te gaan De beste aanpak combineert investeringen in afvalwaterbehandeling met economische instrumenten die afvalwater aan de bron verminderen Watervervuiling door landbouw in de nieuwe EU-lidstaten blijft doorn in het oog — gebruik meststoffen zal toenemen Reiniging van het grondwater zal tientallen jaren duren Preventie is goedkoper dan saneren — gedragsveranderingen, zoals aangepast agrarisch beheer met financiele steun vanuit het gemeenschappelijk landbouwbeleid, kunnen een bijdrage leveren

11 Wat kunnen wij doen? Wat kunnen wij doen? De economie in Europa kan materiaal- en energie- efficiënter worden — EU-10 moet de energie-efficiëntie verbeteren met een factor 4 ten opzichte van de EU-15. Technologie-overdracht, subsidies voor innovatie en belastingen en heffingen voor vervuilers kunnen bijdragen aan vooruitgang Grotere betrokkenheid bij milieuaangelegenheden is nodig in sectoren die het milieu het meest belasten — landbouw, energie, vervoer, industrie, huishoudens De vervoersector illustreert de voordelen van een geïntegreerde aanpak. Deze is verantwoordelijk voor luchtvervuiling, klimaatverandering, geluidsoverlast, afdichting van de bodem, habitat-fragmentatie en watervervuiling op lokaal en wereldwijd niveau

12 Wat kunnen we doen? Samenhangende lange-termijnmaatregelen ontwikkelen die marktsignalen omzetten in duurzame productie en consumptie In alle sectoren bredere en geïntegreerde marktinstrumenten inzetten die duurzaamheid tot doelstelling hebben — ecologische belasting- en subsidiehervorming Onderzoek en ontwikkeling op het gebied van milieu stimuleren (zowel door overheid als bedrijfsleven) ter vergroting van de Europese concurrentiekracht Verbetering van institutionele procedures om geïntegreerde aanpak in te voeren. Dergelijke procedures kunnen even belangrijk zijn als het beleid zelf

13 Deel C – Structuur en een aantal belangrijke punten Analyse per land Op basis van negen kernindicatoren “Scorecard” per land EMA heeft kernindicatoren voor deze analyse uitgekozen

14Broeikasgasemissies Emissies van broeikasgassen per capita, 2002 Emissies van broeikasgassen per BBP, 2002 Afstand tot Kyoto-doelstelling (DTT), lineair doelpad, 2002

15 Score voor de België

16 Rapport “Het milieu in Europa – Toestand en verkenning 2005” op internet Volledig rapport — een pdf-bestand per hoofdstuk Samenvatting in 25 talen Persbericht in 25 talen Toespraken Persconferentie (video) Flash-animatie Powerpoint-presentatie