Pleidooi voor de lange zin Folkert Kuiken, Nederlandse Taalkunde, UvA f.kuiken@uva.nl Uva-HvA Dictee, Amsterdam, 10 december 2012 1

Een humaninterestverhaal 296 woorden 12 zinnen Kortste zin: 4 woorden Langste zin: 52 woorden Gemiddelde zinslengte: 24,6 woorden

Umberto Eco De naam van de roos 2e alinea ‘Aan het eind van mijn zondaarsleven gekomen, bejaard en vergrijsd gelijk de wereld en thans, in afwachting van het ogenblik waarop ik mij zal verliezen in de bodemloze afgrond van de zwijgende en eenzame godheid alwaar ik zal deel hebben aan het onveranderlijke licht van de hemelse geesten, met mijn zware en zieke lichaam aan deze cel van het dierbare klooster van Melk gekluisterd, maak ik mij op om dit velijn getuigenis na te laten van de opmerkelijke en schrikwekkende gebeurtenissen waarvan het lot mij in mijn jeugd getuige deed zijn; en ik wil woordelijk herhalen wat ik zag en hoorde, zonder mij te verstouten er een plan uit op te maken, ten einde aan hen die zullen komen (als de Antichrist hen niet voor zal zijn) tekenen van tekenen na te laten, opdat daarop het vrome werk van de ontcijfering moge worden beoefend.’ De gemiddelde zinslengte van de eerste vijf zinnen van Umberto Eco’s ‘De naam van de roos’ (1983) bedraagt 72,4 woorden, met als uitschieter een zin van 144 woorden.

Hans Sahar Hoezo bloedmooi Begin van ‘Wrede dagen’ ‘Mooie zwartharige jongen verwent dames. Bel voor een afspraak naar Abi: Telefoon 17775. Dat was de definitieve tekst van de advertentie. Hij had er lang aan zitten prutsen en proberen. Verschillende kladjes had hij verscheurd en door de plee getrokken. Al vonden ze thuis maar een flintertje van zo’n tekst dan kon dat al fataal zijn.’ Ter vergelijking: in ‘Hoezo bloedmooi’ (1995) van Hans Sahar is dat 7,7 (met als langste een zin van 16 woorden).

Korter, sneller, beter? CDA: Iedereen PvdA: Nederland sterker en socialer VVD: Niet doorschuiven, maar aanpakken SP: Nieuw vertrouwen SGP: Daad bij het woord Groen Links: Nieuwe kansen voor Nederland

De ontwikkeling van complexiteit (Norris & Ortega 2009)

Belang van connectieven en signaalwoorden (Land 2009) 1. In de 19de eeuw waren er veel plantages in de zuidelijke staten van Amerika. 2. Er waren te weinig arbeiders. 3. De Amerikanen lieten slaven uit Afrika voor hen werken. 4. De slaven wilden graag naar Amerika komen. 5. Ze konden geld verdienen voor hun familie. 1. In de 19de eeuw waren er veel plantages in de zuidelijke staten van Amerika, maar er waren te weinig arbeiders. 2. Daarom lieten de Amerikanen slaven uit Afrika voor hen werken. 3. De slaven wilden graag naar Amerika komen, want zo konden ze geld verdienen voor hun familie. 7

Wat wel? (Biber 2006) Zelfstandige naamwoorden, bijvoeglijke naamwoorden, voorzetsels Passieve zinnen Nominalisering Niet: Wie teveel drinkt en daarna in de auto stapt, krijgt gemakkelijk een ongeluk Maar: Buitensporig alcoholgebruik is een belangrijke oorzaak van auto-ongevallen Betrekkelijke bijzinnen Knokkelkoorts is een virusinfectie die door de denguemug wordt overgedragen op mensen.

Wat niet? (Hyland 2009) Persoonlijke voornaamwoorden Niet: We hebben in het onderzoek vastgesteld dat… Maar: In het onderzoek is vastgesteld dat… Bijwoordelijke bijzinnen Niet: Als bij mannen een stukje van het Y-chromosoom ontbreekt, leidt dat vaak tot een verminderde kwaliteit van hun zaad. Maar: Het ontbreken van een stukje van het Y-chromosoom bij mannen leidt vaakt tot een verminderde kwaliteit van hun zaad.

Conclusie Het taalgebruik moet niet te lang en ingewikkeld zijn cf. Eco Maar zeker ook niet te simpel cf. CDA, Land (2009), Hertmans (2012) ‘Le juste milieu’ cf. Biber (2006) Hyland (2009), Brandt Corstius (2012)

Literatuur Biber, D. (2006) University language. A corpus-based study of spoken and written registers. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. Hertmans, S. (2012) Gelijkmoedigheid en verlies. De verloren liefde voor de samengestelde zin. Nexus 61, 22-33. Hyland, K. (2009) Academic discourse. English in a global context. London: Continuum. Land, J. (2009) Effecten van tekst- en lezerskenmerken op het tekstbegrip en de tekstwaardering van vmbo-leerlingen. Delft: Eburon. Norris, J. & Ortega, L. (2009) Towards an organic approach to investigating CAF in instructed SLA: The case of complexity. Applied Linguistics 30, 4, 555-578.