Leren en innoveren in de regio: overwegingen bij reCoMaLab Loek Nieuwenhuis Beroepspedagogiek 6 juni 2013

Lay out 1.Veranderende omgeving –Verandering in publieke waarde –Flexibilisering van de organisatie 2.Varianten van leren in de regio – Werkplekleren en nieuwe kennisproductie – Uitdagingen voor het lectoraat

DEEL 1: VERANDERENDE OMGEVING

Publieke waardemodel MBO 4

Uitdagingen voor het MBO Drie grote opdrachten: •een startkwalificatie voor iedereen •innovatief vakmanschap •leven lang leren als nieuw perspectief Drie probleemclusters: •demotivatie, voortijdig schoolverlaten •aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt •maatwerk voor bedrijven Drie oplossingsrichtingen: •zingeving: zicht op je loopbaan •competentie-ontwikkeling via co-makership •Flexibiliteit van organisatie en personeel

Wat doet het lectoraat Duurzame Innovatie  Op zoek naar de context  Verbinden van binnen en buiten  Leren van studenten verbinden aan leren van ondernemers  Een responsieve school: “hub in de regio”  Werkplekleren is slechts een onderdeel

Articulatie van leervragen door bedrijven Clustering leervragenOmschrijving Regulier initieel beroepsonderwijs• behoefte aan competente vaklieden • ter beschikkingstelling van leerplaatsen en begeleiding • reguliere BOL- of BBL-trajecten Tweede kans beroepsonderwijs• opscholing van laag opgeleid personeel (kwaliteitsbeleid en/of personeelsbeleid) • maatwerk gevraagd, toegesneden op eigen processen • kritisch op scholen, maatwerk is zeldzaam Cursussen en korte opleidingen• gerichte scholingsvraag, ondersteuning van bedrijfsstrategie • hoge kwaliteit en maatwerk • veelal private aanbieders, die zijn gespecialiseerd en flexibel Consultancy en ondersteuning• leeraspecten van veranderingstrajecten: organisatie- ontwikkeling, procesoptimalisatie, competentie-ontwikkeling • weinig aanbod dat meer biedt dan structuurverandering Management ondersteuning• inrichting van leerrijke arbeidsomgeving • ondersteuning kwaliteit van de arbeid: leerprocessen maken hier onderdeel van uit • professional moet bedrijf goed kennen Uit: Jager, Hoeve, Mittendorff & Nieuwenhuis, 2004

Een nieuwe missie: een klein voorbeeld Verandering van perspectief: de bakkerij •Vroeger: kwaliteit brood is core business •Nu: kwaliteit dienstverlening centraal •De professional (de bakker) in dienst van het proces (teamwork in de keten, van inkoper tot chauffeurs)

Een nieuwe missie: MBO en HBO Verandering van perspectief: het ROC •Vroeger: inhoud en praktijk losgekoppeld •Nu: leerloopbaan van de deelnemer centraal •Van individuele professionals naar opleidingsteam: hier begint de vernieuwing •Van initieel naar leven lang leren

plannen acties _ + Flexibele ROC’s en HBO’s?

Nieuwe rollen voor de opleiding • Initiator: aanjagen van regionale actie • Deelnemer aan regionale actie • Begeleider: expliciteren, reflecteren, afronden van leerprocessen in netwerken • Leverancier: cursussen op maat • Uitzendbureau: leerwerkopdrachten voor leerlingen en afstudeerders • Gastheer: plaats van samenkomst

Nieuwe taken voor docenten • Deelname aan regionale netwerken • Herkennen van parallelle leerprocessen • Reflectie en afronding van leerprocessen • Toegang tot informatie en kennis • Opdrachtnemer van leerwerktaken (studenten participeren in netwerken)

DEEL 2: (WERKPLEK)LEREN IN DE REGIO

© IVA Activity system volgens Engeström

Netwerkleren boundary object • Innovatie van activiteiten treedt op door externe impulsen • Netwerkleren = het organiseren van externe impulsen • Voorbeeld: een prestatieopdracht voor studenten

16 Twee rationaliteiten van leren

17 Leren van tuinders: de wereld draait door Van:  Beschermde sector  Lineaire R&D  Bulk productie  Aanbod keten  Vaste prijzen  Enkelvoudige modellen  Volgende onderneming Naar:  Globale markten  Interactieve R&D  Niche productie  Consument keten  Markt bepaalde prijzen  Multipele modellen  Innovatieve onderneming

Leren van ondernemers • Creatieve destructie via nieuwe combinaties van kennis • Twee soorten leren: scannen en probleemoplossen • Meervoudige probleem context • Ontwikkeling flexibele expertise: open oog voor onregelmatigheden (wereld visie II, Feltovitch c.s.) • Balanceren van exploratie and exploitatie

Onderzoekend experimenteren Problemen in productieketen (proces, product, markt) Zoeken naar oplossingen (kennisnetwerken) Shoppen in W+T-aanbod (kennisinstellingen) Onderzoek formaliseert en levert input Leren: open-eind zoek- en leerprocessen

Praktijk en kennisbasis

21 Onafgemaakte leerprocessen  Trial and error processen  Stappen overslaan (analyse, herformuleren, alternatieven, reflectie)  Expertise van de ondernemer belangrijk om complexiteit te kunnen overzien  Werking heeft prioriteit over leren  80-20% regel: suboptimale oplossingen

Uitdagingen voor het lectoraat  Verbinden meerdere werelden  Afmaken van leerprocessen  Organisatie van je backoffice  Nieuwe rollen voor docenten  Verbindend leren voor studenten  Opdracht voor participatieve evaluatie

Discussie