SG-LVB Behandeling EFP, Den Dolder 12-12-2013 Teunis van den Hazel Klinisch psycholoog & Psychotherapeut Trajectum

De SG-LVB behandelvoorziening als “Last Resort” De SG-LVB behandelkliniek Als niet meer helpt Als Laatste redmiddel Borg sleutelwoorden en kernbegrippen: Bejegenen = vanuit de relatie Behandelen Beveiligen = begrenzen Last resort als laatste stap. Ik mag het hopen van niet. Fase toevoegen: wat is er na de kliniek. Op nieuw vastlopen in een ingewikkeld maatschappij? Zijn er mogelijkheden om in de kliniek al meer risico te lopen I

Cliënten met 3 - 4 vraagstellingen in de SG-LVB behandeling: LVB + psychiatrie + verslaving + delict • Zorg voor verstandelijk beperkten: - te veel agressie en geweld - te veel psychiatrie - te veel ontregeling naar anderen • GGZ: - onvoldoende cognitieve mogelijkheden tot een behandeling over te gaan - overvraging - onvoldoende grond voor een Rechterlijke Maatregel • Justitie - preventie van recidive centraal, maar straffen helpt niet Laatste toevluchtsoord Als niets meer helpt Drang = keuze tussen detentie of kliniek Dwang = vanuit een strafrechtelijke maatregel = of vanuit een BOPZ maatregel

Behandelen door middel van een therapeutisch milieu 1e Afgeschermd milieu Prikkelselectie Rust Ruimte om te leren Géén afwijzing Géén uitstoting Géén keuzevrijheid Géén gedrag zonder gevolg 2e Op stabilisatie en ontwikkeling gericht milieu = een therapeutisch milieu

5 5

Model voor behandelen: R.N.R.-model (Andrews & Bonta) Risk Duur en intensiteit afhankelijk van het risico Need – Behoefte Aansluiten op wat nodig is, delictgerelateerde factoren Responsiviteit Rekening houden met specifieke kenmerken van de persoon Motivatie, cognitieve kenmerken

Bejegenen, Behandelen, Beveiligen… Hoe doe je dat bij? … beperkt tot geen zelfinzicht … beperkt tot geen ziekte-inzicht … gebrek aan motivatie … verzet tegen behandelen Een beschermend kader helpt om ‘vast te houden en door te zetten’ Beschermend kader: GGZ, BOPZ schieten tekort in het afgeven van een machtiging tot behandelen Bestwil principe mag niet gelden Afwenden van gevaar voor zichzelf of anderen Bij een cliënt die verbaal vaardig is, zichzelf overschat, zichzelf vanuit een bedacht en niet en presenteert,

Eerste fase in de behandeling: stabiliseren tot een eerste evenwicht (homeostase)komen beeldvorming en diagnostiek begrenzen van gedrag de tijd…. Hoe lang duurt het voor er behandeleffect = gedragsverbetering optreedt? Je moet niks Maar je moet wel blijven

Motiverende gespreksvoering: “Wie is je vader, wie is je moeder”? Wie ben je?, vertel je verhaal… Hoe noem je wat je hebt? Waarom vinden anderen dat je in behandeling moet… Wat wil je echt? (waarden en doelen) … ben je bereid oude gedragspatronen los te laten? … ben je bereid in beweging te komen? Door middel van: • aansluiten, betrokkenheid tonen • begrip en empathie • heldere therapeutische relatie Bejegenen

SG-LVB Ortho- pedagogiek Verstandelijk Gehandicapten zorg Psychiatrie Model voor diagnostiek en behandeling Integratief Inzichten bundelen uit 4 invalshoeken Forensische psychiatrie Psychiatrie

“What you see is not what you get….” LVG + Compensatie + Camouflage = streetwise Voorbeeld van compensatie - je zelfbeeld halen uit stoer doen, mee doen, meer doen Voorbeeld van camouflage; - zwart rijden omdat je niet weet hoe de OV kaart werkt, - grote mond, - Narcisitische pose Disharmonische profielen

Een LVB komt zelden alleen (over co-morbiditeiten) Bijv. Sociale en emotionele problemen op grond van de hechtingsgeschiedenis Mishandeling, misbruik, verwaarlozing Omgevingsellende? Leergeschiedenis met onvoldoende begrenzing en bescherming Ontwikkelingsstoornis (Adhd?) Psychiatrie (bi-polair?) Verslaving Gevolgen van de beperking op persoonlijkheidsontwikkeling Zelfbeeld en zelfverwachting? Levenslang afhankelijk zijn? Een positieve verwachting over de beschikbaarheid van anderen?

Integratieve diagnostiek Probleemgedrag = contact = resultaat van een ongunstige interactie tussen persoon, fysieke omgeving, sociale omgeving, en leergeschiedenis (Dosen, LKNG, 2008). Uitkomst uit de diagnostiek = een holistische theorie over ontstaan en voortbestaan van probleemgedrag in relatie tot persoon, context en leergeschiedenis (in de richting van verklaringen…) Ontwikkelingspsychologische kijk Ontwikkelingsdynamische kijk Geen DSM kijk

5 dimensies ~ verstandelijke beperking Behandelen is gebaseerd op integratieve diagnostiek van mensen met een VB Integratieve diagnostiek: = verstandelijke beperking gaat niet over IQ = sociaal aanpassingsvermogen centraal, niet de classficaties op as 1 of as 2 16

Diagnostiek bij LVB is ook gericht op • context • mate van ‘passende ondersteuning’

Diagnostiek: = handelingsgericht, = ten dienste van het perspectief van de cliënt 5 velden van het AAIDD-model voor verstandelijke beperking handelingsgericht maken door onderzoek naar: - Executieve functies: plannen en organiseren van gedrag Sociale cognitie Emotionele ontwikkeling

“Oefenen met grenzen” (M.Mulder, 2013)

Emotionele ontwikkeling Begrijpen van gedrag = onderscheid maken tussen: • kunnen en aankunnen, zien en overzien • denken en voelen • onderliggende behoefte en zichtbaar probleemgedrag • onderliggende onzekerheid, angst, … • maar al te vaak leidt een woede-uitbarsting tot contactbreuk Een driftbui komt niet voort uit een tekort aan IQ Aan onderliggende beleving Tekortschietende coping

Maatschappelijk verantwoord behandelen Rust en regelmaat (van een externe naar een interne structuur) Controle (er zijn nl. grenzen)

Paradox 1 Prikkelselectie, controle, (strikte) structuur beschermt èn roept juist verzet op….

= controle ~ angst voor ontregeling = controle ~ bescherming Paradox 2 Therapeutisch milieu = zeer intern gericht = controle ~ angst voor ontregeling = controle ~ bescherming = angst voor ontregeling = de realiteit is erg ver weg, ieder risico wordt uitgesloten (Hummelen, 2011, 2013) Adequaat gedrag op de afdeling is nog geen adequaat gedrag in de samenleving

Op Boschoord geen reclame voor opwindende erotiekbeurzen Geen dance feesten met alcohol, pillen en opwinding Zelfs geen bushalte Koffieshop 3 uur 45 minuten lopen Wel structuur Medicatie Gedragstherapie

= eigen keuzes centraal = gericht op participeren Realiteit dichtbij “Burgerschap” “Inclusie” “Community care” = eigen keuzes centraal = gericht op participeren in gewone woningen in de samenleving Grenzeloos, onvoldoende beschermend (M.Teeuwen, 2012) Jaren ’90 Jaren 2013 Participatie 26

Behandelen, met welk perspectief?

Context inbrengen in de behandeling • Systeem nodig als vertegenwoordigers van de context Toekomst inbrengen in de behandeling • Blijvende beperkingen = blijvende ondersteuning Citaat: “Vanaf het moment dat er meer zelfstandigheid gevraagd wordt gaat het minder goed met hem…” • Risico op overschatting • Risicotaxatie!

Uitstroom uit de SG-LVB behandelvoorziening: 62% 24 uurs woonvoorziening 4% dagelijks contact 10% wekelijks 8% géén contact, geen vervolgvoorziening (Hesper en Drieschner, 2013)

Laatste fase in de behandeling: = bouwen aan het model voor passende ondersteuning = meer een orthopedagogisch kader 1977

Met dank voor uw aandacht tvandenhazel@trajectum.info