Wat zijn in het huidige en het nieuwe recht (33 054) rechten, plichten en taken van curatoren, bewindvoerders en mentoren ? SAMEN BESLISSEN, ANTROPIA 8 juni 2012 Mr Kees Blankman c.blankman@vu.nl

Te behandelen onderwerpen (cbm = curatele, bewind, mentorschap) Iets over (groeiende) aantallen cbm Toepassingsgebied van de 3 maatregelen Belang van een goede en betrouwbare vertegenwoordiger tbv een meerderjarige die niet of niet meer in staat is zijn eigen belangen goed te behartigen (Familie)curatoren, -bewindvoerders en -mentoren in het huidige en nieuwe recht

Groeiend aantal maatregelen Aantallen: per 1 mei 2008 waren er circa 65.000 beschermingsbewinden Op dit moment 100.000 bewinden, 30.000 mentorschappen en 20.000 curatelen ?? Rechterlijke uitspraken in 2009: 2.100 curatelen, 20.900 bewinden en 5.100 mentorschappen; cijfers in 2010 mbt cbm zijn 2.500 resp. 25.500 resp. 5,900

De drie maatregelen in Boek 1 BW; curatele= bewind + mentorschap ? Curatele betreft de vermogensrechtelijke en de niet-vermogensrechtelijke belangen van de meerderjarige; het vermogen van de meerder jarige onder curatele wordt goed beschermd. Beschermingsbewind beperkt zich tot vermogens- rechtelijke belangen; bescherming is minder goed. Mentorschap = een halve curatele, uitsluitend voor verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding. Combinatie met bewind is mogelijk.

Belang van een goede en betrouwbare vertegenwoordiger Minderjarigen wel, maar wilsonbekwame meerderjarigen hebben niet altijd een vertegenwoordiger. Overigens is CBM niet altijd nodig want soms is er een volmacht en voor medische beslissingen is benoeming door rechter niet nodig: familie of partner zijn sowieso vertegenwoordigingsbevoegd

Rechtspositie van de curator, de bewindvoerder en de mentor Wettelijke regeling in Boek 1 BW Aanbevelingen mentorschap van cie Bewind en familie van het LOVCK (te vinden op www.rechtspraak.nl) Ook andere wetten regelen hun taken en bevoegdheden o.a. WGB0 (Geneeskundige behandelingsovereenkomst) en Wet Bopz (Onvrijwillige opnemingen in instellingen)

Wetsvoorstel tot wijziging van de wettelijke regelingen cbm 1 Wetsvoorstel 33054 op 1 november 2011 bij de Tweede Kamer ingediend; Verslag vaste cie voor Veiligheid en Justitie 20 jan. 2012 Meer uniformiteit tussen de 3 regelingen Uitbreiding groep van verzoekers Ook benoeming van stichtingen mogelijk Minister stelt beloning vast

Wetsvoorstel tot wijziging van de wettelijke regelingen cbm 2 Kwaliteitscriteria gaan gelden voor wie in meer dan 9 cbm zaken is benoemd Meer instrumenten in de wet voor rechters om toezicht uit te oefenen; de voor goed toezicht gewenste/vereiste mankracht komt er waarschijnlijk niet (financiën) Vanuit Raad van State en Tweede Kamer vragen over toezicht bij KTR of daarbuiten

Besluit Kwaliteitseisen curatoren, bewindvoerders en mentoren (concept) Wie tot vertegenwoordiger is benoemd over tien of meer personen, moet aan kwaliteitseisen voldoen o.a. integriteit, opleiding en nascholing, klachtenregeling, kantooradministratie en bereikbaarheid Uit een deskundigenverklaring (accountant of andere deskundige) moet blijken dat aan de kwaliteitseisen is voldaan

Belangrijke rol familie bij verzoeken om cbm in huidig en nieuw recht Kring van verzoekers omvat o.a. naaste familie en partner; bij mentorschap ook de instelling waar betrokkene verblijft Nieuwe recht: alle hulpverleners kunnen cbm verzoeken, ook de hulpverlener die de betrokkene begeleidt. Soms zijn ze verplicht mentorschap aan te vragen (Wets voorstellen Zorg en Dwang en Verplichte GGz)

Voorkeur voor benoeming partner of familie blijft zo in nieuwe recht Naar schatting is het merendeel van de door de rechter benoemde curatoren, mentoren en bewindvoerders familielid of partner van de meerderjarige; in 30 tot 40% van de gevallen wordt een vertegenwoordiger van buiten de familie benoemd; dit percentage zal de komende jaren wellicht toenemen

Meer ruimte voor hulpverlener in Wetsvoorstel 33 054 Voorgesteld wordt dat de hulpverlener niet kan worden benoemd tenzij hiermee het belang van de betrokkene is gediend Ook in 33 054: de hulpverlener kan verzoeken om ontslag van de (familie) vertegenwoordiger en om opheffing van de maatregel; deze bevoegdheid heeft de hulpverlener in het huidige recht niet

Uitbreiding ambtshalve bevoegdheid kantonrechter Ook in 33 054: de kantonrechter (KTR) kan ambtshalve (d.w.z. zonder een verzoek van iemand die behoort tot de kring van verzoekers) de vertegenwoordiger ontslaan of de maatregel opheffen; de KTR kan op dit moment wel ambtshalve ontslaan, maar niet ambtshalve de maatregel opheffen

Nieuw bij (her)benoeming van (familie)vertegenwoordigers De rechter let bij benoeming in alle gevallen op bereidheid en geschiktheid van de te benoemen persoon; op dit moment alleen bij benoeming mentor Ook in 33 054: de rechter kan in alle gevallen twee vertegenwoordigers benoemen of een rechtspersoon Testamentaire benoeming niet mogelijk

Meer toezicht en betrokkenheid van de KTR bij uitvoering cbm Meer mogelijkheden voor de rechter om aanwijzingen te geven, een plan te laten opstellen (toepassing kwaliteitscriteria) Ook meer bevoegdheden KTR bij fraude of ontslag (o.a. inbeslagname dossiers) Anderzijds is het aan te raden om vaker rugdekking door KTR te zoeken voor ingrijpende beslissingen die nodig zijn

In 33054: tussentijdse evaluatie nut en noodzaak maatregel Een maatregel kan voor onbepaalde tijd worden uitgesproken, maar in het nieuwe recht moet om de maximaal 5 jaar worden ingegaan op de vraag of voortzetting nog nodig is. De eis van een ‘periodical review’ is opgenomen in art. 12 van het UN verdrag rechten van mensen met beperkingen

Bewind wegens verkwisting en uitbreiding taak bewindvoerder In 33 054 wordt curatele ogv verkwisting omgezet in bewind wegens verkwisting of het hebben van problematische schulden; Dit bewind wordt vermeld in het openbare register (betere bescherming vermogen ?) In 33 054: de bewindvoerder kan voorts alle handelingen verrichten die aan een goed bewind bijdragen

Taken en omvang bevoegdheden van de mentor en de curator 1 Vertegenwoordigen in zorgaangelegenheden bij wilsonbekwaamheid van betrokkene, o.a sluiten van ovk met hulpverleners, tekenen zorgplan en bewaken uitvoering daarvan; niet bevoegd bij hoogstpersoonlijke zaken (niet-behandelverklaring, euthanasie) of tot onvrijwillige opneming in een Bopz-instelling

Taken en omvang bevoegdheden van de mentor en de curator 2 Maximaliseren eigen inbreng betrokkene Wgbo gaat uit van samenwerking tussen mentor/curator en hulpverlener; beroep op rechter bij verschil van opvatting of toegang tot geschillenprocedure ontbreekt Voor ingrijpende beslissingen of conflicten met hulpverlener steun van KTR zoeken In nieuwe recht op dit punt geen wijziging

Taken en bevoegdheden van de bewindvoerder en de curator Kerntaak: doelmatig beleggen van onder bewind gesteld vermogen, tenzij .. Anders dan bij mentorschap is in de wet geregeld dat voor ingrijpende beslissingen de machtiging van de KTR is vereist In 30 054: De minister kan een model rekening en verantwoording opstellen Geen register ontslagen bewindvoerders

Familievertegenwoordigers en ondersteuning door BPBI / MNN BPBI opgericht in 2004, nu meer dan 200 leden; toelatingsaudits en vervolgaudits; sinds juni 2011 een kwaliteitsverordening; incidenteel aandacht voor familiebewinden MNN opgericht in 2006; in kwaliteits- systeem ’Goed Mentorschap’ ook aandacht voor samenwerking met anderen; soms in de regio ondersteuning familiementoren