Instructie Verantwoord Alcohol Schenken Jan Korving Actief voor Sportorganisaties Maatschappelijke organisaties Onderwijs Overheden Instructie Verantwoord Alcohol Schenken Jan Korving BOB in sport Het doel van deze Sport-IVA is het thema rijden onder invloed (BOB) veel nadrukkelijker neer te zetten dan in de oorspronkelijke versies. De aanleiding hiervoor is de pilot van de BOB-campagne die zich in 2012 richt op de sporten: voetbal, hockey, tennis en korfbal. Het initiatief is afkomstig van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, in samenwerking met onder andere NOC*NSF en de betreffende sportbonden. Doel Net als anders, ontvangen barvrijwilligers die deze sport-IVA volgen een IVA-certificaat. Het doel van de gehele BOBSport-campagne is vanzelfsprekend het terugdringen van rijden onder invloed. Deze IVA is hiervoor een van de instrumenten. Het doel van deze IVA gaat dan ook verder dan de gebruikelijke. Barvrijwilligers worden aan het denken gezet over het voorkómen van rijden onder invloed, en welke rol zij daarbij kunnen spelen. De PowerPoint reikt kennis aan, maar gaat vooral in op de eigen houding en handelen ten aanzien van rijden onder invloed én ten aanzien van BOB. Daarvoor zijn kennisvragen, stellingen en casussen ingebouwd. Uiteindelijk is het doel dat nog meer dan voorheen met elkaar wordt meegereden, en dat consequent een BOB wordt geregeld: degene die geen alcohol drinkt en zijn maatjes veilig naar huis brengt. Twee onderdelen zijn nadrukkelijk facultatief: het slachtofferverhaal, en het onderdeel met blaasapparaten. Het slachtofferverhaal kan eventueel worden ingezet om de relevantie aan te geven, als de sfeer tijdens een IVA maar niet constructief wil worden. Het werken met blaasapparatuur wordt altijd erg interessant gevonden (positief labelen – hoe vreemd dit wellicht ook klinkt) en biedt bovendien de mogelijkheid om iets te melden over de gevolgen voor een rijder onder invloed. Belonen Om het aantal BOB’s te vergroten, is belonen belangrijk. Zowel het belonen van barvrijwilligers zelf, als beloningen die barvrijwilligers kunnen uitreiken aan BOB’s in hun kantine. Belonen kan in de vorm van gratis fris, maar ook BOB-gerelateerde give aways zoals bijvoorbeeld BOB-sleutelhangers en BOB-bidons. Affichering en etalering zijn belangrijk. Sportvereniging binnen de pilotregio’s hebben daarom een gratis BOB-pakket gekregen, waarmee BOB een prominente plaats kan krijgen in de sportkantine. Meer informatie is onder andere verkrijgbaar bij het ministerie, de provinciale organen voor verkeersveiligheid, Veilig Verkeer Nederland en bij een aantal instellingen voor Verslavingszorg. Het BOB-deel van deze PowerPoint is ontwikkeld door het Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid Gelderland (ROVG) en IrisZorg in Arnhem, contactpersoon: Paul Willemsen (p.willemsen@IrisZorg.nl). Februari 2012

100% BOB 0% op

Programma IVA Alcoholquiz Alcohol en verkeer Drank en Horecawet (DHW) Bestuursreglement De praktijk van verantwoord schenken Leeftijdcontrole Bob in de sportkantine DHW = Drank- en Horecawet

Doel IVA Wat komt er aan bod vanavond Voldoen aan de wettelijke eis Gekwalificeerd barvrijwilliger Kennis alcohol Kennis wettelijke voorschriften Verantwoord alcohol schenken Omgaan met lastige situaties Verantwoord alcohol schenken betreft: leeftijdsgrens, verkeer en overmatig gebruik.

Ik drink (geen) alcohol omdat… 1 standaardglas = 10 gram alcohol = ... ‰ 0,2 Een wat aparte dia. Begin: Ik drink (geen) alcohol omdat… Gesprek over de redenen van gebruik. Gaandeweg overgaand in soorten drankjes, werkend naar de ‘wetmatigheid’ van het standaardglas, om de overstap te kunnen maken naar promillages. Maar er zijn veel meer soorten drankjes waarbij de hoeveelheid alcohol en het volume verschillen van standaardglazen, en daarmee ook het promillage. Daar kun je als drinker dus niet op vertrouwen.

Wat zijn de korte-termijneffecten? Verdooft (óók remmingen!) Slechtere waarneming Slechter beoordelingsvermogen Slechter reactievermogen Slechtere spiercontrole Verandering stemming Zelfoverschatting

Effecten op lichaam bij alcohol en sport Meer spierpijn Reactievermogen neemt af: Minder alert, minder prestatie Grotere kans blessure Langere termijn: conditie neemt af Je lichaam breekt melkzuur (ontstaat door het sporten, daarvan krijg je spierpijn) minder snel af omdat de lever bezig is om de alcohol af te breken. Reactievermogen neemt af: je reageert minder snel, dus ook minder snel in beweging om een actie te maken: je wordt een tragere speler. Omdat je reactievermogen afneemt reageer je ook langzamer en ben je minder goed is staat om een corrigerende beweging te maken om te voorkomen dat je valt. Daardoor belast je spieren en pezen overmatig: meer kans op blessure. Positief punt: minder zenuwachtig, overmoedig. Daardoor kan iemand ook meer vrij uit spelen, wat het spel ten goede kan komen. Moet misschien niet zo in de presentatie, maar toch goed om te benoemen of op in te gaan. Spelers geven regelmatig aan dat ze beter spelen als ze de avond daarvoor goed hebben doorgehaald.

(Afbraak van alcohol door je lever) Hoe lang zit de alcohol in je bloed nadat je een glas bier hebt gedronken? 1 à 1,5 uur 3 à 4 uur Ligt er aan hoe goed je tegen alcohol kunt (Afbraak van alcohol door je lever)

Hoe word je weer nuchter? Bewegen in de buitenlucht Iets eten of drinken (bijv. koffie) Geen van bovenstaande antwoorden

Na hoeveel glazen alcohol begint het beoordelingsvermogen af te nemen? Na 1 tot 2 glazen Na 6 glazen Dat ligt eraan hoe goed je tegen alcohol kunt

Bob houdt zich keurig aan de wet en drinkt hoogstens één glas alcohol voor hij zijn maatjes naar huis brengt. Ja Nee Ja, alleen voor beginnende bestuurders

Heb je wel eens met iemand meegereden die onder invloed was? Ja Nee Weet ik niet

Rijden onder invloed Al vanaf het eerste glas Aantal doden: ………. en gewonden: ………. Strafbaar ‘ervaren’ bestuurders: vanaf 0,5 promille beginnende bestuurders: vanaf 0,2 promille fiets? 1 standaardglas = 10 gram alcohol = 0,2 ‰ Mannen 0,3 ‰ Vrouwen (meer Hersenen) ook bij lagere promillages! (afhankelijk van rijgedrag) De oplossing is … 175 2.500 vanaf 0,5 promille Als je voor het eerst je rijbewijs haalt ben je beginnend bestuurder. Is je eerste rijbewijs een autorijbewijs, dan ben je gedurende vijf jaar beginnend bestuurder. Is je eerste rijbewijs dat voor een bromfiets (scooter) én ben je op dat moment zestien jaar, dan ben je gedurende zeven jaar beginnend bestuurder. Dit om ervoor te zorgen dat je tóch tot je 24ste jaar onder de strengere regels voor beginnende bestuurders valt. (De groep tot 24 jaar valt namelijk op door hoge ongevalsbetrokkensheid, vandaar de strengere wettelijke limiet.) Dus, haal je je eerste rijbewijs voor de bromfiets en ben je op dat moment 18 jaar (of 38), dan geldt gewoon de termijn van vijf jaar.

15-jarige jongen “niet-drinker” 15-jarige jongen “zware drinker”

Wegenverkeerswet alcohol en verkeer Rijden onder invloed is misdrijf: Bij veroordeling > strafblad (gevolgen voor carrière! Waarom 0,5 promille (‰) grens? Vanaf 0,5 ‰ neemt de rijvaardigheid aantoonbaar af (reactievermogen, waarneming) Kans op ongeval: bij 0,8 ‰ 2 x zo groot als bij 0,5 ‰ bij 1,3 ‰ is de kans 9 x zo groot De wettelijke grens voor beginnende automobilisten: 0,2 ‰

Drank- en Horecawet Verstrekking alcohol op een verantwoorde wijze reguleren Voorkomen van mogelijke risico’s zoals: Alcoholgebruik jeugd Overmatig gebruik Ongevallen onder invloed Regelt verstrekking in commerciële en in niet-commerciële inrichtingen Gemeente verstrekt de vergunning en kan eigen regels toevoegen Gemeente kan nadere regels stellen in b.v. een verordening.

Aanwezigheidseis leidinggevende Horeca: - Verklaring Sociale Hygiëne (sport)vereniging Tijdens het verstrekken van alcohol dient er altijd OF een leidinggevende OF een barvrijwilliger (die IVA heeft bijgewoond) aanwezig te zijn Dus er mag dus één IVA gecertificeerde op een groep barvrijwilligers draaien Club moet twee personen hebben die verklaring Sociale Hygiëne hebben. Gekwalificeerd barvrijwilliger mag eindverantwoordelijkheid overnemen (voor die avond dat hij chter de bar staat). Non profit clubs en / of stichtingen, veelal gesubsidieerd.

Bestuursreglement bij verenigingen Wettelijke verplicht Schriftelijke vastlegging: wettelijke voorschriften (Drank en Horeca Wet) huisregels over alcohol bijhouden register van barvrijwilligers Intentieverklaring bestuur (Door het bestuur ondertekend “het bestuur wil niet dat leden of bezoekers met alcohol op aan het verkeer deelnemen”) Bij aanvraag van een vergunning: Bestuursreglement indienen bij gemeente. DHW= Drank en Horecawet.

Schenkverbod (1) Geen alcohol voor jongeren onder de 16 jaar. Nieuw wetsvoorstel binnenkort 18? Geen alcohol voor ouderen, wanneer drank bedoeld is voor jongeren onder de 16 jaar. Geen alcohol voor personen die in kennelijke staat van dronkenschap zijn.

Schenkverbod (2) Strafbare feiten Wetboek van Strafrecht, artikel 252: doortappen aan iemand die zichtbaar onder invloed is iemand dwingen tot het gebruik van bedwelmende drank

Leeftijdsgrenzen voor kopen Vanaf 16 jaar: zwak alcoholische dranken (tot 15%): Binnenkort vanaf 18? Vanaf 18 jaar: sterke drank (boven de 15%):

Nieuw per 1 januari 2013 Bij wijziging van leidinggevenden melding doen (geen nieuwe vergunning ) Jongeren onder de 16/18 zijn strafbaar wanneer zij in het bezit zijn van alcohol op de openbare weg/- gelegenheden

Nieuw per 1 januari 2013 Gemeenten hebben toezicht op naleving Drank en Horeca Wet. (Voorheen de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteiten Gemeenten hebben meer mogelijkheden om overmatig alcohol gebruik onder jongeren tegen te gaan (regelen van alcoholverstrekking in (sport)kantines

Toegangsverbod Voor personen die zichtbaar te veel hebben gedronken

Leeftijdcontrole Bij twijfel altijd legitimatie vragen: Paspoort Identiteitskaart Rijbewijs B (auto) Rijbewijs AM (brommer) ID-check: iedereen jonger dan 20 jaar Geen legitimatie, geen verkoop! 20 jaar [supermarkten]

Filmpje casus D:\ DVD verantwoordschenken nu of dadelijk? 20 jaar [supermarkten]

Gevolg van overtredingen: boetes en straffen Gemeente: trekt vergunning tijdelijk of definitief in Naast intrekking van vergunning kan vergunning voor max. 12 weken worden geschorst Politie: maakt proces verbaal op (vnl. artikel 252) Boetes door verantwoordelijke instantie(s) VWA VWA: Voedsel en Waren Autoriteit geeft hoge boetes: economisch delict

Boetes vergunninghouder Afwezigheid leidinggevende of IVA-barvrijwilliger € 450,- Alcohol schenken aan 16- € 900,- Bij herhaling > verdubbeling boete Gemeentes geeft hoge boetes: economisch delict

Wie is aansprakelijk? Barvrijwilliger Leidinggevende Bestuur De vereniging ! > indien alles goed geregeld is > geen hoofdelijke aansprakelijkheid;

Bestuursreglement bij verenigingen Ben je op de hoogte van de regels van je eigen vereniging? Bespreek (pedagogische) rol van sportvereniging: Hoog bereik jongeren, Sport als verstrekker, Sport leert normen en waarden, Voorbeeldfunctie jeugdleiders, Grenzen stellen. Geen alcohol schenken bij jeugdwedstijrden. KNVB, KNHB: Bij sport géén alcohol

Bestuursreglement bij verenigingen ‘Wettelijke’ huisregels Zichtbaar bij de ingang! Jonger dan 16 jaar: geen alcohol 16 jaar: zwak-alc; 18 jaar: sterke drank Geen alcohol bij dronkenschap Zichtbaar onder invloed: geen toegang Volwassenen mogen geen alcohol kopen als deze bestemd is voor jongeren Geen verstrekking als dat kan leiden tot verstoring van orde, veiligheid of zedelijkheid Bespreek (pedagogische) rol van sportvereniging: Hoog bereik jongeren, Sport als verstrekker, Sport leert normen en waarden, Voorbeeldfunctie jeugdleiders, Grenzen stellen. Geen alcohol schenken bij jeugdwedstijrden. KNVB, KNHB: Bij sport géén alcohol

Aanbevolen aanvullende huisregels Geen alcohol drinken buiten kantine of terras (terras moet! Op de vergunning vermeld staan!) Geen alcohol schenken aan: Jeugdbegeleiders die in functie zijn Chauffeurs jeugdteams Geen prijsacties Barfunctionarissen drinken niet tijdens diensttijd Onze vereniging promoot het drinken van alcohol vrije dranken Bob drinkt geen alcohol

Hee, een breezer graag! Schenk je Jana een breezer?

Mag ik van jou een baco? Schenk je Inge een baco?

Mag ik een biertje? Schenk je Jan een biertje?

Foto opdracht: de antwoorden Ja, Jana krijgt een breezer. Ze is 23 jaar. Nee, Inge krijgt geen baco. Ze is 17 jaar. Nee, Jan krijgt geen bier. Hij is 15 jaar. Baco is aan de bar gemixed met sterke drank. Promillage is niet te controleren.

Weigeren van een verzoek Inschatten Verifiëren d.m.v. legitimatie Toon begrip Geef regel aan Biedt alternatief aan Geef ruimte voor reactie - meewerkend - tegenwerkend Wat maakt weigeren moeilijk? B.v. aardig gevonden willen worden, angst voor discussie of agressie, een bekende tegenover je aan de bar, je bent jonger dan degene die alcohol bestelt enz… Inventariseer met groep tips en trucs die helpend zijn.

Casus Een vader komt aan de bar met zijn veertienjarige zoon. Hij bestelt twee bier. Wat doe je? Jan lijkt genoeg te hebben gehad. Hij bestelt nog een biertje.

Stelling 1 Afspreken wie er rijdt is geen probleem, maar of hij ook de Bob is … Is degene die rijdt totaal alcoholvrij? Bespreek: welke houding cursisten zelf hebben tav BOB?

Stelling 2 Ik ga pas straks naar huis, dan mag ik nu toch wel wat drinken? Bespreek ook: maakt het verschil of je zelf rijdt, of dat je met iemand meerijdt? Als je met iemand anders meerijdt, dan is die ander verantwoordelijk? “Als ik met Bob meerijd, mag hij er wel ééntje drinken van mij.” Hou je eigenlijk wel in de gaten wat de ander drinkt?

Doos met BOB materialen en wat doet de vereniging met deze actie! De praktijk 1 Zijn de mensen die de BOB zijn herkenbaar voor de barmedewerker(s)? Doos met BOB materialen en wat doet de vereniging met deze actie! Wat kan je ondersteunen?

De praktijk 2 Je weet van iemand dat hij vaak anderen naar huis rijdt. Vlak voor vertrek vraagt hij om een biertje. Wat doe je? Consequenties wanneer je toch gaat rijden met (teveel) alcohol op

Lichtgrijs gearceerd: de extra richtlijn voor beginnende bestuurders; Donkergrijs gearceerd + stippelrand: OM-hoorzitting i.v.m. opleggen OBM. De zwarte lijn markeert de grens tussen strafoplegging door het OM en door de rechter OBM = ontzegging van de bevoegdheid motorvoertuigen te besturen (rijontzegging, ook voor bromfiets!) SB = strafbeschikking TS = taakstraf GS = gevangenisstraf Strafvordering (Openbaar Ministerie) De tabel geldt voor bestuurders van motorvoertuigen uitgezonderd bromfietsers. Tot en met 1,65‰ straft het openbaar ministerie (OM) zelf met een zogeheten strafbeschikking. Bij recidive binnen vijf jaar wordt strenger gestraft en geldt in plaats van de gebruikelijke richtlijn, de naastgelegen hogere schaal met altijd een OBM die in een OM-hoorzitting wordt opgelegd. Vanaf 1,66‰ wordt de verdachte altijd gedagvaard; het OM eist, de rechter (ver)oordeelt. Of nu het OM straft of de rechter: in alle gevallen krijg je een ‘strafblad’ (de tegenwoordige justitiële documentatie). Omdat de boetes zo hoog zijn, lijkt het slim om bij de politie te weigeren om het alcoholgehalte te laten vaststellen met het idee: geen promillage, ook geen boete. Maar wie weigert, wordt zwaar gestraft met: € 1.400,- plus een OBM van 9 maanden. Daarna moet je, na afloop van de OBM, deelnemen aan het alcoholslotprogramma van € 3.000,- tot € 4.000,- (zie hieronder). Vorderingsprocedure (CBR) Bij rijden onder invloed, twijfelt het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) aan je rijgeschiktheid. Om de verkeersveiligheid te verbeteren, start het CBR de zogeheten vorderingsprocedure, die resulteert in het opleggen van een: - LEMA: de Lichte Educatieve Maatregel Alcohol en verkeer, een cursus van twee middagen die je € 380,- kost; - EMA: de Educatieve Maatregel Alcohol en verkeer, een cursus van drie dagen die je € 732,- kost; - Alcoholslotprogramma: in je auto komt een blaasapparaat gedurende ten minste twee jaar. Vóór het starten, en ook een aantal keren tijdens de rit, moet je blazen. De motor start niet meer boven 0,2 promille. De opgeslagen gegevens worden later bekeken en kunnen leiden tot verlenging. Aan het begin van de gehele periode moet je een korte begeleidingscursus volgen. De kosten bedragen in totaal € 3.000,- tot € 4.000,-. - Onderzoek, uitgevoerd door een psychiater, kosten: € 999,-. In het Onderzoek gaat een psychiater na of je wel rijgeschikt bent. Word je ongeschikt bevonden, dan verklaart het CBR je rijbewijs ongeldig. Vindt de psychiater je ‘niet ongeschikt’, dan moet je het alcoholslotprogramma volgen. De kosten van in totaal € 4.000,- tot € 5.000,- zijn voor eigen rekening. Als je niet meewerkt aan de vorderingsprocedure, wordt je rijbewijs ongeldig verklaard. Een eenmaal ongeldig rijbewijs wordt niet meer geldig. Je kunt na verloop van tijd wel proberen om een nieuw rijbewijs te verkrijgen; niet door het opnieuw afleggen van het examen, maar door aan te tonen dat je tóch rijgeschikt bent. De criteria in de tabel gelden bij eerste overtreding. Er gelden strengere criteria voor wie vaker is gepakt binnen vijf jaar, of voor wie in de afgelopen vijf jaar bijvoorbeeld al een EMA heeft gevolgd. Een BAG van 1,00 promille levert dan niet nogmaals een EMA op, maar het alcoholslotprogramma. Twee keer gepakt… PW Vanaf 1 juni 2011 is ook de ‘recidiveregeling’ van kracht. Wie binnen vijf jaar een tweede keer wordt gepakt met een promillage hoger dan 1,3 (of wie dan weigert) raakt ‘van rechtswege’ - dus geheel buiten de strafrechter en het CBR om - zijn rijbewijs kwijt. Je moet dan eerst opnieuw rijexamen doen (theorie en praktijk). Maar van de rechter krijg je naast de geldelijke boete, standaard óók een rijontzegging. Je kunt dus pas weer gaan lessen nadat de rijontzegging is afgelopen. En dan krijg je daarna ook het CBR nog op je dak, met een alcoholslot of onderzoek.

Afzakkertjes: Wat zijn de leeftijdgrenzen voor het schenken van alcoholhoudende dranken? Hoe hoog is de boete voor het schenken aan 16-/18-? Wat doe je als barvrijwilliger wanneer een puber een biertje bij jou bestelt? Hoe hoog is de boete voor het niet aanwezig zijn van een leidinggevende of I.V.A.-gecertificeerde? Vanaf welk promillage ben je strafbaar als ervaren automobilist? En een beginnende automobilist? Voor een fietser gelden geen beperkingen?!? Hoeveel promille mag een BOB hebben? Hebben jullie iets opgestoken of wisten jullie alles al? Hebben jullie zelf nog vragen?????

Einde? Gekwalificeerd barvrijwilliger!