Een verdere verdieping op classificatie en indeling CLP/EU-GHS Een verdere verdieping op classificatie en indeling

Inhoud Scope GHS (VN-GHS versus EU-GHS/CLP) Van gevaarsklasse naar indeling Fysisch-chemische gevaren Gezondheid Milieu Het etiket Speciale eisen aan de verpakking

Scope VN-GHS Harmonisatie van indeling op materiële gevaren, gezondheid en milieu Gericht op levering, gebruik en transport Wereldwijd dezelfde criteria en testmethoden Landen/regio’s kunnen binnen VN-GHS kiezen voor bepaalde gevaarscategorieën (building block approach)

CLP/EU-GHS CLP/EU-GHS richt zich op levering en gebruik (niet op transport) van chemische stoffen en mengsels CLP/EU-GHS richt zich op fysisch-chemische gevaren, gezondheid en milieu Voor fysisch-chemische gevaren alle bouwstenen in EU-GHS overgenomen Voor gezondheid niet alle bouwstenen overgenomen Voor milieu bouwstenen toegevoegd

Van gevaarsklasse naar indeling Indeling en etikettering van stoffen, mengsels en ontplofbare voorwerpen in materiële gevaren, gezondheid en milieu Deze drie soorten gevaren zijn onderverdeeld in gevarenklassen (bijv. ontplofbare stoffen bij materiële gevaren) Per gevarenklasse zijn weer verschillende gevarencategorieën (weergave voor ernst van gevaar) Indeling in gevarenklassen aan de hand van criteria Per categorie zijn pictogram, signaalwoord, gevarenaanduiding (H- zinnen) en voorzorgsmaatregelen (P-zinnen) vastgelegd

Nieuwe elementen Nieuwe gevarencategorieën en nieuwe criteria voor indeling in gevarencategorieën Wijzigingen pictogrammen Nieuw symbool voor andere ernstige effecten (lange termijneffecten) Uitroepteken vervangt andreaskruis Symbool voor gassen Doodshoofd alleen voor acute toxiciteit Extra: signaalwoorden (“Gevaar” / “Waarschuwing”) Gevarenaanduidingen, H-zinnen i.p.v R-zinnen Voorzorgsmaatregelen, P-zinnen i.p.v. S-zinnen Nieuwe rekenregels voor mengsels (preparaten)

Fysisch-chemische gevaren 16 Gevarenklassen Ontvlambare gassen Ontvlambare aërosolen Ontvlambare vloeistoffen Ontvlambare vaste stoffen Zelfontledende stoffen en mengsels Voor zelfontbranding vatbare vloeistoffen Voor zelfontbranding vatbare vaste stoffen Voor zelfverhitting vatbare stoffen en mengsels Stoffen en mengsels die in contact met water brandbare gassen ontwikkelen Organische peroxiden Ontplofbare stoffen Oxiderende gassen Oxiderende vloeistoffen Oxiderende vaste stoffen Gassen onder druk Bijtend voor metalen

Fysisch-chemische gevaren Categorie overgenomen door EU Categorie niet overgenomen door EU (wel wereldwijd vastgelegd)

Pictogrammen fysisch-chemische gevaren Ontplofbare stoffen Zelfontledende stoffen en mengsels Organische peroxiden Brandbare gassen, aërosolen, vloeistoffen en vaste stoffen Voor zelfontbranding vatbare vloeistoffen en vaste stoffen Voor zelfverhitting vatbare stoffen en mengsels Stoffen en mengsels die in contact met water brandbare gassen ontwikkelen Oxiderende gassen, vloeistoffen en vaste stoffen Gassen onder druk Bijtend voor metalen

Gezondheid 10 Gevarenklassen acute toxiciteit stoffen die voor de huid corrosief en irriterend zijn stoffen die irriterend en schadelijk zijn voor de ogen sensibiliserende stoffen voor ademhaling, huid, geslachtscelmutageniteit carcinogene stoffen toxisch voor de voortplanting Specifieke doelorgaantoxiciteit (STOT) bij eenmalige blootstelling STOT bij herhaalde blootstelling Aspiratiegevaar

Gezondheidsgevaren Gevarenklassen Categorieën Acute toxiciteit CAT1 Huidirritatie/corrosief (bijtend) (irriterend) Irriterend voor ogen CAT2A CAT2B Sensibiliserend (ademhaling, huid) (adem) (huid) Mutageen in geslachtscellen CAT1A CAT1B Kankerverwekkend Voortplantingstoxiciteit (incl effecten op of via lactatie) STOT (eenmalige blootstelling) STOT (herhaalde blootstelling) Aspiratiegevaar Categorie overgenomen door EU Categorie niet overgenomen door EU (wel wereldwijd vastgelegd)

Pictogrammen Gezondheid Huidcorrosie Ernstig oogletsel Acute toxiciteit Huidirritatie Oogirritatie Huidsensibilisatie STOT (éénmalige blootstelling) Sensibilisatie van de luchtwegen Mutageen in geslachtscellen Kankerverwekend Giftig voor de voortplanting STOT (éénmalige en herhaalde blootstelling) Aspiratiegevaar

Milieu 2 Gevarenklassen Gevaarlijk voor aquatisch milieu Gevaarlijk voor de ozonlaag

Gevarenklassen milieu Categorieën Gevaar voor het aquatisch milieu Acuut 1 Acuut 2 Acuut 3 Chronisch 1 Chronisch 2 Chronisch 3 Chronisch 4 Gevaarlijk voor de ozonlaag Waar-schuwing   Categorie overgenomen door EU Categorie niet overgenomen door EU (wel wereldwijd vastgelegd)

Pictogrammen Milieu Gevaar voor het aquatisch milieu Gevaar voor de ozonlaag

Informatie op het etiket Elementen van etiket (art. 17). NAW gegevens van leverancier van stof of mengsel Nominale hoeveelheid van stof of mengsel in aangeboden verpakking Productidentificaties (naam, identificatienummer) Gevarenpictogrammen Signaalwoorden (Gevaar of Waarschuwing) Gevarenaanduidingen (H-zinnen) Veiligheidsaanbevelingen (P-zinnen) Aanvullende informatie Etiket moet in de officiële taal van het land waar stof/ mengsel in de handel wordt gebracht (meer talen is onder voorwaarden toegestaan) Speciale voorschriften voor kleine verpakkingen (art. 29)

Gevarenaanduiding: H-zinnen (1) H-zin: zin die behoort bij een gevarenklasse en –categorie en die de aard/intrinsieke gevaarseigenschap van de stof/het mengsel beschrijft

H-zinnen (2) H 2XX: fysisch-chemische gevaren H 3XX: gezondheidsgevaren H 4XX: milieugevaren EUH: aanvullende zinnen

H-zinnen (3) Voorbeelden: H272: Kan brand bevorderen; oxiderend H330: Dodelijk bij inademing H400: zeer giftig voor in het water levende organismen

Veiligheidsaanbevelingen: P-zinnen (1) P-zin: schrijft aanbevolen veiligheidsmaatregelen voor om nadeling effecten te voorkomen/minimaliseren

P-zinnen (2) P 1xx: algemene voorzorgsmaatregelen P 2XX: preventie P 3XX: reactie P 4XX: opslag P 5XX: verwijdering (1 zin) Maximaal zes op het etiket

P-zinnen (3) Voorbeelden: P102: Buiten het bereik van kinderen houden P273: Voorkom lozing in het milieu P301: Na inslikken:…. P410: Tegen zonlicht beschermen P501: Inhoud/verpakking afvoeren naar…

Voorbeeld etiketteringselementen Criteria voor indeling van stoffen en mengsels in categorieën per gevarenklasse in bijlage I Etiketteringselementen voor ontvlambare vaste stoffen Indeling categorie 1 2 GHS - pictogrammen Signaalwoord: Gevaar Waarschuwing Gevarenaanduiding H228: Ontvlambare vaste stof H228: Ontvlambare vaste stof Voorzorgsmaatregelen i.v.m. preventie P210 P240 P241 P280 i.v.m. reactie P370 + P378 i.v.m. opslag i.v.m. verwijdering

Voorbeeld etiket Nominale hoeveelheid alleen verplicht bij consumentenverpakkingen Afmetingen etiket in bijlage 1, sectie 1.2.1.3 1 liter 24

Eisen verpakking Bijlage II: Speciale voorschriften voor de etikettering en verpakking van bepaalde stoffen en mengsels Deel 1: Speciale voorschriften voor de etikettering van bepaalde ingedeelde stoffen en mengsels; Deel 2: Voorschriften voor nadere gevarenaanduidingen die op het etiket van bepaalde mengsels moeten worden aangebracht Deel 3: Speciale voorschriften voor de verpakking kindveilige sluiting en voelbare aanduiding Deel 4: Speciaal voorschrift voor de etikettering van gewasbeschermingsmiddelen

Deel 1 Speciale voorschriften voor de etikettering van bepaalde ingedeelde stoffen en mengsels Extra toekenning van de volgende EUH-zinnen (onder voorwaarden) EUH001 – "In droge toestand ontplofbaar" EUH006 – "Ontplofbaar met en zonder lucht" EUH014 – "Reageert heftig met water" EUH018 – "Kan bij gebruik een ontvlambaar/ontplofbaar damp-luchtmengsel vormen" EUH019 – "Kan ontplofbare peroxiden vormen" EUH044 – "Ontploffingsgevaar bij verwarming in afgesloten toestand" EUH029 – "Vormt giftig gas in contact met water" EUH031 – "Vormt giftig gas in contact met zuren" EUH032 – "Vormt zeer giftig gas in contact met zuren" EUH066 – "Herhaalde blootstelling kan een droge of een gebarsten huid veroorzaken" EUH070 – "Giftig bij oogcontact" EUH071 – "Bijtend voor de luchtwegen"

Deel 2 Voorschriften voor nadere gevarenaanduidingen voor het etiket van de volgende mengsels: Loodhoudende mengsels Mengsels die cyanoacrylaat bevatten Cement en cementmengsels Mengsels die isocyanaten bevatten Mengsels die epoxyverbindingen met een gemiddeld molecuulgewicht van ten hoogste 700 bevatten Aan het grote publiek verkochte mengsels die actief chloor bevatten Mengsels die cadmium(legeringen) bevatten en die bestemd zijn om te worden gebruikt voor het lassen en solderen Niet als sensibiliserend ingedeelde mengsels die tenminste een sensibiliserende stof bevatten Vloeibare mengsels die gehalogeneerde koolwaterstoffen bevatten Niet voor het grote publiek bestemde mengsels Aërosolen

Deel 3 Kindveilige sluiting Verpakkingen van stoffen en mengsels die als volgt zijn ingedeeld moeten een kindveilige sluiting hebben (indien bestemd voor het grote publiek) Acute toxiciteit categorie 1 t/m 3 Specifieke doelorgaantoxiciteit (STOT) bij eenmalige blootstelling van categorie 1 STOT - bij herhaalde blootstelling van categorie 1 Huidcorrosie van categorie 1 Stoffen en mengsels die aspiratiegevaar opleveren (onder voorwaarden) Stoffen en mengsels die ≥ 3% methanol of ≥ 1% dichloormethaan bevatten

Deel 3 Voelbare gevarenaanduiding Verpakkingen van stoffen en mengsels die als volgt zijn ingedeeld moeten een tactiele (voelbare) gevarenaanduiding hebben (indien bestemd voor het grote publiek) Acute toxiciteit Huidcorrosie Mutageniteit in geslachtscellen van categorie 2 Kankerverwekkendheid van categorie 2 Voortplantingstoxiciteit van categorie 2 Sensibilisatie van luchtwegen Specifieke doelorgaantoxiciteit (STOT) van categorie 1 en 2 Aspiratiegevaar Omdat het ontvlambare gassen, vloeistoffen of vaste stoffen van de categorieën 1 en 2 zijn Nvt op aërosolen die alleen maar als "zeer licht ontvlambare aërosol" of "licht ontvlambare aërosol" ingedeeld en geëtiketteerd zijn.

Deel 4 Gewasbeschermingsmiddelen In de etikettering van gewasbeschermingsmiddelen die onder richtlijn 91/414./EG vallen moet de volgende zin worden opgenomen: EUH401 – "Volg de gebruiksaanwijzing om gevaar voor de menselijke gezondheid en het milieu te voorkomen".