Algemeen Ziekenhuis K O R T R I J K

De ziekenhuisapotheker en medicatieveiligheid 19.02.09 Katy VERHELLE Hoofdapotheker AZ Groeninge, Kortrijk

Risico op medicatievergissingen staat in de topvijf van de risico’s in verband met patiëntveiligheid (WHO) * accurate samenstelling van geneesmiddelen * preventie van hoge concentratievergissingen

Wie? Waarom? Wat? Waar? Wanneer? Hoe? De fundamentele vragen die iedere professioneel zichzelf dient te stellen : Wie? Waarom? Wat? Waar? Wanneer? Hoe?

Wie? Een ziekenhuisapotheker in een ziekenhuis met patiëntvriendelijkheid als uitgangspunt van kwalitatieve en veilige zorg. Evolutie van veiligheid van het geneesmiddel naar veiligheid van geneesmiddelentherapie Evolutie van een ziekenhuisapotheker met ervaring binnen de muren van de apotheek, naar ervaring extramuros

2. Waarom? Opgeleid als geneesmiddelendeskundige en artsenijbereidkundige Opgeleid als beoefenaar van de geneeskunst Medebehandelaar zijn is de ambitie.

3. Wat? De ziekenhuisapotheker naast het bed van de patiênt Instappen in een veiligheidsmanagementsysteem Veiligheidsrondes Checklijst medicatieveiligheid Alert-berichten, tips voor de patiënt en de verpleegkundigen, posters,… Actieve medicatiebewaking (FAGG)

3. 1 De ziekenhuisapotheker naast het bed van de patiënt Klinische farmacie is in ons ziekenhuis gestart als een project op de spoedopname. Momenteel staat reeds 4 dagen een apotheker op spoed die instaat voor een actueel medicatieschema en cave-informatie plus adviezen en adverse drug events die worden meegegeven aan de behandelende geneesheer. Nauwe samenwerking met de huisartsen en de huisapothekers om dit te optimaliseren en te automatiseren bvb IBBT project Share4Health (AVK ) en Seamless Care Task Force (APB). Patiënten, apothekers, dokters, verpleegkundigen en directie zijn zeer enthousiast

3. 2 Instappen in een veiligheidsmanagementsysteem Wat geldt voor de vliegtuigen van Zaventem, geldt ook voor het ziekenhuis en voor de ziekenhuisapotheker : risico’s dienen geïdentificeerd te worden, geanalyseerd om prospectief of retrospectief, fouten op patiënten te voorkomen. Dit moet bijdragen tot een betere veiligheidscultuur op alle echelons in de organisatie. Het melden van ongevallen en bijna-ongevallen vormt een belangrijke hoeksteen van ons veiligheidsmanagementsysteem.

3. 3 Veiligheidsrondes en checklijsten medicatieveiligheid Ziekenhuisapothekers stappen mee in het eigen ziekenhuis en kijken op de afdelingen aan de hand van checklijsten of medicatie op een veilige manier gehanteerd wordt. Op zo’n ronde wordt ook de dialoog aangegaan met medewerkers rond patiëntveiligheid. Het is ook de intentie van de Vereniging van Ziekenhuisapothekers om medicatiechecklijsten te verfijnen en te standaardiseren voor de verschillende deelaspecten van de medicatieprocessen.

3. 3 Veiligheidsrondes en checklijsten medicatieveiligheid Medicatieveiligheid kan worden opgevolgd door middel van * structuurvragen : is er een procedure voor…? * procesvragen : wordt de procedure werkelijk toegepast? * uitkomstvragen : wordt de uitkomst van die toepassing gemeten?

3. 4 Alertberichten, tips, posters De apothekers evalueren alles wat met medicatie te maken heeft en werken alert, tips, posters … uit onder de auspiciën van het Medisch Farmaceutisch Comité en de Antibioticabeleidsgroep. Ook de medicatie in de staande orders, richtlijnen, klinische paden,… wordt door apothekers gevalideerd in coördinatie met de multidisciplinaire comités.

3. 5 Actieve medicatiebewaking FAGG De melding van vermoedelijke bijwerking van geneesmiddelen is suboptimaal en de ziekenhuisapothekers helpen mee om de actieve medicatiebewaking te faciliteren.

4. Waar en wanneer? Synergie van de totale apotheekprocessen 1. Voorschrift 2. Afleveren 3. Bereiden 4. Toedienen 5. Opvolgen van de farmacotherapie 6. Transmurale zorg 7. Opleiding

4. 1 Voorschrift Voorbeelden Correcte naam (naam, dosis,vorm, posologie) Elektronisch voorschrift Inbouwen van controles Farmacotherapeutische richtlijnen Staande orders Adviezen van klinische apothekers Volledige informatie over de patiënt

4. 2 Afleveren Voorbeelden Dubbele controle. Cave look-alikes, sound-alikes. Eenheidsdosisdistributie Individuele distributie Stockcontrole

4. 3 Bereiden Voorbeelden Controle op de dosis Controle op de veiligheid bvb cytostatica Promoten van officinale bereidingen

4. 4 Toedienen Voorbeelden Aparte distributie verdovende middelen Specifieke etikettering bijvoorbeeld voor intrathecale toedieningen Pletmedicatie Correcte patiëntidentificatie

4. 5 Opvolgen van de farmacotherapie Voorbeelden Klinische apothekers : thuismedicatie en adverse drug events met als doel het vermijden van hospitaalopname (HARM-studie) Klinische apothekers : antibioticatherapie Elektronisch voorschrift : tophonderd interacties op basis van APB-Delphi

4. 6 Transmurale zorg Voorbeelden Medicatie-anamnese Electronische informatieoverdracht Apotheekservicepunt Substitutie – resubstitutie Medicatie-ontslagdocument

4.7 Opleiding Voorbeelden Vorming voor apotheekassistenten Vorming voor verpleegkundigen ziekenhuisbreed bijv. transmurale zorg of specifiek bijv. antibioticabeleid Vorming voor apothekers en apotheekassistenten in risicomanagement en veiligheidscultuur bijv. melden van fouten

5. Hoe? Stimuleren van een veiligheidscultuur binnen de organisatie Opzetten meetsystematiek Gerichte verbeteracties Verhogen patiëntenparticipatie

6. Tot slot Patiëntvriendelijkheid impliceert kwaliteit van zorg en veiligheid. Het succesvol implementeren en opnemen van de farmacovigilantie, is een multidisciplinair gegeven, dat meer dan ooit ondersteund dient te worden door overleg. Op die manier komen we van coëxistentie naar samenspraak en tenslotte tot integratie

The healthcare professionals magazine 6x/year - FR/NL 8.000 readers —————————— Hot topics seminars driven by reknown opinion leaders