De toekomst van het onderwijs in de maatschappij van morgen : wat kan beter? Prof. Dr. F. Dochy, KU Leuven / Universiteit Maastricht http://www.youtube.com/watch?v=w8fu-hq3S7A

Inhoud Wat beinvloedt prestaties? Wat toont de wetenschap aan? Denken we teveel in termen van kennisoverdracht – koppeling aan professionaliteit en loopbaan ? Wat is de rol van de leerkracht? Ondernemer? Lessen uit Finland? Hoe talent laten excelleren? Maatregelen om iedereen te laten excelleren, ook onderpresteerders

1. Wat beinvloedt prestaties?

A. Toffler (1928) : nine to five … Peter Drucker (1909): The age of discontinuity Opleiden en leren in een kenniseconomie: competentiegericht opleiden The third wave … “The only thing we know about the future is that it will be different “

Een paar bevindingen in het onderwijs… Er zijn teveel toetsen en examens – nog teveel ‘lessen’ (‘overdracht’) Vrijwel allemaal summatief (of verborgen summatief) Die overdaad aan toetsen is onnodig om het niveau van de lln. te bepalen. Dit geeft lln. de indruk dat ze een hordenloop doen, niet dat ze iets leren waar ze interesse in hebben. Interesse, keuze, ruimte voor lln. was verloren gegaan in ons onderwijs (« Engagement ») Leerlingen blijven daardoor onder hun potentie Met ‘assessment for learning’ en nieuwe onderwijsvormen & nieuwe assessmentvormen proberen we dat terug te brengen.

2. Wat toont de wetenschap aan 2. Wat toont de wetenschap aan? Denken we teveel in termen van kennisoverdracht – koppeling aan professionaliteit en loopbaan ?

« Engagement «  in onderwijs : wetenschappelijke bewijzen & wat heeft invloed op prestaties (meta-analyse);

Kern van leren: “Engagement” – “Learning that lasts” er is aandacht voor zelfregulatie en metacognitie; er is ruimte voor zelfverantwoordelijk leren; leren vindt plaats in een authentieke leeromgeving; leren wordt beschouwd als een sociale activiteit; collaboratief en teamleren leren vindt plaats met behulp van ICT; er wordt gebruik gemaakt van nieuwe beoordelingsmethodieken (assessment), die passen bij een of meer van de hiervoor genoemde uitgangspunten.

Wetenschappelijke evidentie? (UvA, 2007; KUL, POOLL, 2010) Uitgangspunten Wetenschappelijke evidentie Aandacht voor zelfregulatie en metacognitie Voldoende overtuigende empirische bewijsvoering dat het gaat om effectieve instructievariabelen Nog onvoldoende bekend welke instructiecomponenten het meest werkzaam zijn en of deze voor uiteenlopende leeftijdsgroepen, typen leerlingen, vakdomeinen en typen taken verschillen.

Wetenschappelijke evidentie Ruimte voor zelfverant-woordelijk leren Volledig onbegeleid leren zonder enige vorm van begeleiding blijkt niet erg effectief Zelfverantwoordelijk leren waarbij tevens begeleiding wordt gegeven in de vorm van instructie of nadere ondersteuning laat goede resultaten zien Leerlingen hebben zelf een voorkeur voor constructivistisch onderwijs waarin de leerkracht begeleider is Leerlingen verschillen in de mate waarin ze behoefte hebben aan externe sturing Vraag blijft of zelfverantwoordelijk leren voor elke leerling even geschikt en effectief is Autonomie-ondersteunend begeleiden levert sign. betere resultaten dan controlerend (Sierens, Goossens, Dochy, et al., 2007)

Wetenschappelijke evidentie Leren in een authentieke leer- omgeving Leren in meer authentieke contexten leidt tot betere prestaties mbt vaardigheden, gelijke prestaties wat betreft kennis (Dochy, Segers, Gijbels & Van den Bossche, RER, 2003) Aansluiten bij voorkennis en ervaring van leerlingen is nuttig: voorkennis is de sterkst voorspellende variabele van studieprestaties (Dochy, Segers & Buehl, RER,1999). Interesse is sterk verweven met voorkennis. Condities waaronder transfer van het geleerde naar nieuwe contexten plaatsvindt (Govaerts & Dochy, 2013)

Wetenschappelijke evidentie Leren als een sociale activiteit Samenwerkend leren is te prefereren boven individueel leren Onderzoek naar de optimale condities voor coöperatief leren en teamleren Psychologische veiligheid en interdependentie zijn basiscondities (Dochy et al., 2011)

Wetenschappelijke evidentie Leren met ICT/ social media Computers en software in de klas leidt niet zondermeer tot effectiever onderwijs Veel mogelijkheden om onderwijs aantrekkelijker te maken en plaats- en tijdsongebonden aan te bieden Sociale media kunnen nuttig zijn voor netwerken, maar storend zijn tijdens een proces van leren, teamwerk, probleemoplossing, coaching, …

Wetenschappelijke evidentie Gebruik van nieuwe beoordelings-methodieken Veel onderzoek naar functie en vorm van portfolio’s, effecten van peer-assessment Assessment stuurt leren Leerlingen hebben veelal voorkeur voor nieuwe assessmentvormen Congruentie tussen leren en assessment is belangrijk Percepties van leerlingen op toetsen beïnvloeden hun gedrag

3. Wat is de rol van de leerkracht? Ondernemer?

Wat is belangrijk in onderwijs?Invloeden op prestaties ? Decreased Enhanced Zero 16

Effect van reduceren van omvang van de klas op prestaties? Er zijn al honderden evaluaties van het effect van het reduceren van de klasgrootte … Decreased Enhanced Zero 17

Effect op prestaties? An effect-size of .20 1.0 advancing achievement Typical Effect Size .40 1.0 .20 Decreased Enhanced Zero An effect-size of .20 1.0 advancing achievement 9 mths 3 yrs % improving rate of learning 10% 45% % of students with treatment exceeding those not treated 8 34 18

Vraag: rangorde effecten? Feedback Acceleratie van talent Geintegreerd curriculum Huiswerk Individuele instructie Niveaugroepen Van school veranderen 19

effecten: Feedback .72 Acceleratie van talent .60 Geintegreerd curriculum .40 Huiswerk .30 Individuele instructie .20 Niveaugroepen .10 Van school veranderen -.34 20

Effecten geordend in domeinen (EARLI, 2009; Hattie, 2005) Curricula Home School Student Teacher Teaching

Top 10 ... 1.44 .86 .80 .77 .74 .73 .72 .70 Rank Category Influence Studies Effects ES 1 Self-report grades 209 305 1.44 2 Absence of disruptive students 140 315 .86 3 Classroom behavioural 160 942 .80 4 Quality of teaching 141 195 .77 5 Reciprocal teaching 38 53 .74 6 Prior achievement 3387 8758 .73 7 Teacher-student relationships 229 1450 .72 8 Feedback 1276 1928 9 Providing formative evaluation to teachers 21 .70 10 Creativity programs 658 814 22

Diverse invloeden .50 .45 .43 .39 .35 .23 .40 Teacher Curricula Metas Studies People Effects ES se Teacher 29 2,052 .5m 5,379 .50 .05 Curricula 135 6,892 7m 29,476 .45 .07 Teaching 344 24,906 52m 50,953 .43 Student 133 10,735 37,308 .39 .04 Home 31 1,998 10m 3,968 .35 .06 School 96 4,019 4m 13,609 .23 Average 768 50,602 82/241m* 140,693 .40

Identificeren wat ertoe doet… Percentage van verklaarde variantie in prestaties Students Teachers Home Peers Schools Principal

Leerkrachten Duidelijke competenties Uitdagende criteria Waaier van leerstrategieën Weten wanneer leerlingen niet vorderen Verzorgen feedback Leren zichtbaar ook zelf!!

Leerlingen … Begrijpen de competenties Uitgedaagd door de criteria Ontwikkelingen een waaier van leerstrategieën Weten wanneer ze geen voortgang maken Zoeken feedback Onderwijzen zichzelf zichtbaar

4. Lessen uit Finland

Finland: een andere cultuur Cultuur zet je niet over!! Waarden liggen anders!! Maatschappelijke status is anders ingevuld!! Leren wordt anders bekeken! Elke vergelijking is uitermate complex, ook voor kenners (vgl B-NL) “Equality: gender, professions, …” Grotere autonomie van leerkrachten Selectie: Slechts 1 op 10 kandidaten wordt toegelaten tot de lerarenopleiding (minder dan geneeskunde …)

Het Finse onderwijs “The highest ranked educational system in the world” Prof. E. Lehtinen ; Prof. S. Lindblom; Prof. P. Sahlberg USA today: “If you want to live the American dream, move to Finland”.

Kernbeleid voor optimaal onderwijs (Lehtinen, Lindblom, Sahlberg): 1. “More collaboration, less competition” (samenwerking leerkrachten, cooperatief leren van de leerlingen, teamwerk & teamleren) 2. “More trust-based responsibility, less test-based accountability” (minder controle, geen inspectie, geen centrale sturing, meer autonomie voor school en leerkracht) 3. “More evidence based policy, less experimentation in schools” (meer actie gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek)

5. Hoe talent laten excelleren 5. Hoe talent laten excelleren? Structurele maatregelen om iedereen te laten excelleren, ook onderpresteerders

Op beleidsniveau: meer teamwerk stimuleren, minder controle, meer autonomie Op schoolniveau: Stel hoge verwachtingen (high expectations): potentie wordt aangesproken Van “zesjes” mentaliteit naar “excellence” mindset.

Maatregelen om iedereen te laten excelleren, ook onderpresteerders: Differentiëren (en dit aan leerkrachten leren) DE SCHOOL HEEFT HIER EEN OPDRACHT!!! Onderpresterende lln uitdagen? Uitdagende lessen, maar het ligt veel dieper Self-efficacy doen stijgen, interesse aanspreken (voorkennis); dus andere assessmentvormen (self-, peer-, co-assessment; portfolio assessment; …) Dit begint heel vroeg; in voortgezet onderwijs anders aanpakken, maar ligt ook aan de organisatie!!! Meer versnelling en verdieping, meer signaleren en begeleiden, meer creatief denken, meer ontdekkend leren, meer constructive controversy (stellingen verdedigen), meer begeleiden met als doel persoonlijke ontwikkeling, meer ICT, uitdagende activiteiten (niet:lessen), minder denken in kennisoverdracht en ‘lessen’, …

Filip.Dochy@ppw.kuleuven.be O2L - Centre for Research on Professional Learning & Development, Corporate Training and Lifelong Learning

Vragen?

Verdere literatuur Dochy, Heylen & van de Mosselaer (2002). Assessment in onderwijs. Utrecht: Lemma Segers, Dochy & Cascallar (2003). Optimizing new modes of assessment. Boston/Dordrecht: Kluwer Academic. Dochy, Heylen & van de Mosselaer (2000). Cooperatief leren in krachtige leeromgevingen. Leuven: Acco. Dochy, e.a. (2003). Anders evalueren. Assessment in de onderwijspraktijk. Tielt: Lannoo Campus. Dochy, F., Nickmans, G. (2005). Competentiegericht opleiden en toetsen. Utrecht: Lemma. Dochy, F., Berghmans, I., Kyndt, E., Baeten, M. (2011). Contributions to innovative learning and teaching? Effective research-based pedagogy - a response to TLRP's principles from a European perspective. Research Papers in Education, 26(3), 345-356. Zie ook alle publicaties op https://prep.cc.kuleuven.be/ppw/o_en_o/pooll/Publicaties Publicaties op POOLL research centre & F. Dochy: http://ppw.kuleuven.be/o_en_o/pooll/publicatiespooll/publfdochy

Wat levert het op? Ervaringen na een intensief innovatieproces : Draagvlak en betrokkenheid binnen het team is groot Gevoel van eigenaarschap Mensen worden actief en ondernemend Transparantie resulteert in rust Professionele ruimte Verworvenheden behouden Ervaring en opgedaan inzicht benutten Knelpunten onderkennen en aanpakken Wat levert het op?

Wat zou beter kunnen? Werkveld betrekken Studenten een actieve(re) rol geven Innovatie binnen lange termijnplanning Pragmatiek versus benutten talenten