Van traditionele toezichthouder naar moderne handhavingsorganisatie prof. dr. Gerrit van der Wal Inspecteur-generaal voor de Gezondheidszorg

Opbouw presentatie Missie en positie Doelen Dilemma’s Handhavingskader Effecten

Missie Bevordert de volksgezondheid door effectieve handhaving kwaliteit van zorg, preventie en medische producten. Adviseert de bewindspersonen. Gebruikt bij zorgaanbieders advies, stimulans, drang en dwang. Onderzoekt en oordeelt onpartijdig, deskundig, zorgvuldig en onafhankelijk van politieke kleur of heersend zorgstelsel. Wij geven gevraagd en ongevraagd adviezen aan de minister van Volksgezondheid. We signaleren discrepanties tussen het beleid, de praktijk van de gezondheidszorg en de noden en verwachtingen van de burger. Wij trekken aan de bel als het beleid tekortschiet. De inspectie fungeert als angel en antenne. We oordelen onafhankelijk; dat wil zeggen onafhankelijk van departementaal beleid, van belangen van uitvoerders van de zorg, van de producenten van medische producten (zoals medicijnen en medische hulpmiddelen), en van verzekeraars. Verantwoorde zorg heeft twee betekenissen: Het is in de eerste plaats zorg die verantwoord is voor wat betreft het niveau van kwaliteit. In de tweede plaats moeten zorgaanbieders verantwoording afleggen aan patiënten of cliënten, aan het bevoegd gezag en aan de samenleving.

Voor gerechtvaardigd vertrouwen in verantwoorde zorg Motto Voor gerechtvaardigd vertrouwen in verantwoorde zorg Het motto van de inspectie is dan ook: Voor gerechtvaardigd vertrouwen in verantwoorde zorg. Iedere burger moet erop kunnen vertrouwen dat de zorg die hij krijgt goed is en dat hij bij een zorgaanbieder in veilige handen is. NB: Kan je uitleggen waarom vertrouwen nu juist zo’n sleutelbegrip is? Als je hierin slaagt, dan gaat het motto denk ik meer leven voor de mensen. Het is de taak van de inspectie om ervoor te zorgen dat mensen dat vertrouwen met recht kunnen hebben. De inspectie doet dat door toezicht te houden op zorgaanbieders en eventuele misstanden op te sporen. Een eervolle taak, van groot maatschappelijk belang. Ik ben er trots op dat ik de uitvoering van deze taak mag aanvoeren!

De IGZ: feiten en cijfers Relatief kleine inspectiedienst (zo’n 350 fte, waarvan ongeveer 110 inspecteurs) Een greep uit ons brede toezichtveld: huisarts, ziekenhuis, apotheker, GGZ, thuiszorg, privékliniek, fabrikant geneesmiddelen en medische technologie, gehandicapteninstelling, GGD, verpleeghuis 800.000 beroepsbeoefenaren, 3000 instellingen, 60.000 adressen IGZ handhaaft 25 wetten Kosten 2 euro per burger per jaar

Positie inspectie

Verantwoordelijkheidsverdeling beleid – uitvoering - toezicht Overheid ontwikkelt beleid, is kaderstellend Zorgaanbieder levert verantwoorde zorg IGZ toets aan wet- en regelgeving en beroepsnormen, oordeelt en adviseert beleid en verplicht zorgaanbieder tot verbetering Rollen zijn gescheiden, maar complementair

Positie van de inspectie Druk vanuit: - zorgontvanger - maatschappij - zorgaanbieder IGZ koers obv patiënt-/cliëntbelang (soms op langere termijn) Van de minister, voor de patiënt/cliënt, via de zorgaanbieder Adviseren, stimuleren, corrigeren of ingrijpen (strafrecht, bestuursrecht, tuchtrecht)

Vier inspectieprioriteiten (MJB 2008-2011) Kwaliteit van zorg (met name patiëntveiligheid) bevorderen Preventie effectiever maken Transparantie van geleverde kwaliteit van zorg vergroten Meer en gerichter aandacht besteden aan kwetsbare groepen

Transitie naar moderne handhavingsorganisatie Gerichter reactief en meer proactief optreden Stimuleren naar de beste gerealiseerde kwaliteit Naast stimuleren/initiëren, ook regisseren Van ‘silent service’ naar ‘public service’ Niet alleen objectgericht inspecteren, maar ook aandoeningsgericht

Rollen inspectie Niet vrijblijvende adviseur van veld op grond van expertise Stimulator van goede kwaliteit van zorg Onafhankelijk toetser van naleving van wet- en regelgeving en veldnormen Opspoorder van wetsovertredingen Maatregelennemer als zorgaanbieders hun verantwoordelijkheid niet waarmaken. Treedt soms op als kwaliteitspolitie

Verwachtingen en mogelijkheden Risico’s inherent aan de zorg De inspectie ziet niet alles, weet niet alles Bijdragen aan systematische risicovermindering in de zorg Opereren vanuit vertrouwen, tenzij vertrouwen wordt beschaamd ‘Zacht’ als het kan, ‘hard’ als het moet

Drie onrustbarende vragen Waarom waren we er niet? Waarom zagen we het niet? (we waren er wel) Waarom hebben we niet voldoende gedaan? (we zagen het wel)

Transparantieparadox Verbeterprojecten, indicatoren, ranglijsten: Grote variatie zichtbaar: het is niet overal goed… Roep om meer informatie  steeds minder vertrouwen Gevolgen: Zorg is niet overal even goed  patiënt wil weten en kunnen kiezen Reputatieprikkel, private initiatieven Variatiebreedte neemt af, vertrouwen herstelt Patiënt wil het niet meer weten  gerechtvaardigd vertrouwen

Dilemma’s capaciteit – risico’s - verantwoordelijkheid Wanneer melding (die tot IGZ-actie moet leiden)? Zelf of laten onderzoeken? Vertrouwen of verifiëren? Reactief (incidententoezicht) of proactief (gefaseerd toezicht en thematisch toezicht)? Welk thema/welke sector wel/niet – meer/minder? Wat wanneer en hoe openbaar? Wanneer welk handhavingsmiddel?

minister, parlement, pers Vertrouwen (scrisis?) vertrouwen verificatie IGZ Private partijen: zorgaanbieders branches Publieke partijen: minister, parlement, pers

Vertrouwen Verificatie Vertrouwen  Goed vertrouwen Kennis  Blind vertrouwen Verificatie Kennis Deskundigheid Indicatoren Resultaten van toezicht IGZ

transparant & voorspelbaar Handhavingskader transparant & voorspelbaar

Keuze van de inspectie: grootste risico’s eerst De IGZ is relatief klein Risicogestuurd toezicht Ingrijpen op basis van risico voor veiligheid patiënt/cliënt

Handhaving De inspectie onderscheidt vier soorten van handhaving: Incidententoezicht (IT - toezicht op basis van meldingen en signalen; veelal casusgericht toezicht) Thematisch toezicht (TT - toezicht op bepaald onderwerp in instellingen of bij beroepsbeoefenaren) Gefaseerd toezicht (GT – toezicht op basis van brede informatieverzameling aan de hand van kwaliteitsindicatoren en analyse daarvan op risico’s) Opsporing van strafbare feiten

Handhavings- cyclus

Selectietrechter IGZ-selectie Risicovol Inspecteerbaar Belangrijk IGZ meest gerede instantie Handhaafbaar IGZ-selectie (plus, voor zover niet al inbegrepen, alles wat in detail wettelijk verplicht is)

Gefaseerd toezicht

Maatregelen

Voorbeelden Signalering psychosociale problemen bij kinderen door JGZ: Stimuleren, daarna corrigerende maatregelen en vervolgens bestuursrechtelijke maatregelen Minimaal aantal operaties Corrigerende maatregelen en daarna bestuursrechtelijke maatregelen Normen verantwoorde zorg verpleeghuizen Eerst stimuleren/adviseren, nu corrigeren en mogelijk in de toekomst bestuursrechtelijke maatregelen Bereikbaarheid huisartsen Bestuursrechtelijke maatregelen Hartchirurgie Radboud Zware bestuursrechtelijke maatregel

Effectketen Beleid VWS Input Through- put Output Outcome Final outcome inspectie onder toezicht staande (volks)gezondheid Beroepsorganisaties Koepels

Effecten toezicht IGZ Methodologische uitdagingen Evaluatieprogramma ‘toezicht op de volksgezondheid, de gezondheidszorg en medische producten’

Effecten IJsselmeerziekenhuizen Radboud ziekenhuis OCR Maria Magdalena Etc.

Kortom De Inspectie voor de Gezondheidszorg werkt… onafhankelijk transparant professioneel selectief slagvaardig effectief ….aan gerechtvaardigd vertrouwen in verantwoorde zorg