GESTRUCTUREERDE INNOVATIE BROODNODIG Innovatiewerkgroep PeGO NaarEnergieNeutraal

• EPC voor nieuwe gebouwen 25% lager in 2011 en 50% lager in 2015 • Streven naar nieuwbouw energieneutraal in 2020 • Halvering van het energiegebruik in de bestaande bouw in 2020 Klimaatakkoord Gemeenten en Rijk Gebouwde omgeving

Doelen PeGO Innovatie: •Nieuwbouw stapsgewijs richting energieneutraal • Meer met Minder op een steeds hoger niveau brengen • Energieleverende gebiedsontwikkeling Gestructureerde innovatie broodnodig

Concrete bijdrage aan de energietransitie door: • meerdere commercieel aanvaardbare systeemconcepten nieuwbouw en bestaande bouw te ontwikkelen, op de markt te brengen en te realiseren, • met oplopende ambitieniveaus van 45%, 60% en 80 % CO2-reductie • in drie cycli, in vijf jaar tijd, zodanig dat • alle bij de Gebouwde Omgeving betrokken partijen zich de benodigde kennis eigen kunnen maken, • de opgedane kennis in zo'n vorm beschikbaar komt,dat partijen de systeemconcepten op grote schaal kunnen en willen toepassen.

Nationale Overheid VROM – EZ- VenW Provincies SenterNovem Gemeenten Platforms EnergieTransitie PeGO EnergieNed Aedes PeGO Innovatie Kennisinstellingen TNO- ECN - Bouwbedrijven Ingenieursbureaus Adviesbureaus Projectontwikkelaars Woningbouw corporaties Vastgoedbedrijven Energiebedrijven Onderwijsinstellingen Architecten Vakbladen Industrie Detacheringbureaus Software leveranciers Organisaties AVBB, KIVI, ONRI BouwNed, SBR, ISSO ………. Toeleveranciers Verenigingen Eigenaars & Bewoners Banken & Verzekeraars Opleidingsinstituten Ontwerpers Gestructureerde innovatie broodnodig

DOEN Transitie- groepen DENKEN Innovatie- teams OPSCHALEN Lokaal PeGO Innovatie ORGANISATIE Programmamanagement Coördinatie

NaarEnergieNeutraal Platform voor Innovatiepartnerschap Transitiemanagement betekent een structurele koppeling tussen research/innovatie, realisatie in de praktijk en opschaling. Het gaat om een parallelle werking tussen: • Innovatieteams verantwoordelijk voor research/innovatie: • Zij ontwikkelen nieuwe)oplossingsvarianten, technieken en processen • Zij werken realistische en realiseerbare, integraal samenhangende pakketten en woningconcepten uit. • Transitieteams verantwoordelijk voor realisatie in de praktijk: • Zij realiseren de verschillende bouwopgaven concreet • Zij committeren zich in meerdere rondes aan oplopende ambities • Zij creëren volume, waardoor marktinvesteringen in vernieuwing niet alleen mogelijk maar ook interessant worden • Opschalingteams verantwoordelijk voor brede marktintroductie: • Zij gaan de beschikbaar komende kennis in de markt zetten voor alle partijen.

Benodigde samenwerkingen PeGO Innovatie Gestructureerde innovatie broodnodig • Rijk met technologiebeleid, regelgeving en financiële steun; • Researchinstellingen en ingenieursbureaus leveren nieuwe technisch / organisatorische modellen; • Koplopers gemeenten met: - klimaatbeleid met doelstellingen; - locaties voor pilots. • Koplopers industrie met: - research voor benodigde producten - kennis inbreng in pilots • Koplopers ontwikkelaars en corporaties door: - maatschappelijk ondernemerschap - procesinnovaties en realisatie pilots

De UKR tender voor de PeGO Innovatie pilots gaat uit van niveau PeGO A Globaal uitgedrukt in m 3 aardgas primair De eerste klap: Een PEGO-UKR

• Onderdeel van lokaal beleidsplan • Meer dan eenmalig kunstje • Kwalitatief en Kwantitatief opschaalbaar De eerste klap: Een PEGO-UKR Begint bij energievisie consortium

De eerste klap: Een PEGO-UKR Toetsing- & Ranking Criteria op basis indicator-onderzoek • Binnen korte tijd consortia één taal (sluitingsdatum tender eind april) • Bruikbaar als ontwerpinstrument • Instrument voor bepaling woonlastengarantie en energiehypotheek kWh/m 2 EPC CO 2 EPL € GPR EPA/EI

De eerste klap: Een PEGO-UKR Concrete aanpak op alle energieposten • GGE: Klimatisering en warm tapwater zoals in EPN • GAGE: Bouw- en Installatiekundige voorzieningen die energiegebruik van huishoudelijke apparatuur direct beïnvloeden • HHE: Maatregelen ter beïnvloeding gebruikersgedrag

Duurzame EnergieTransitie kan niet plaatsvinden zonder bouwprocestransitie bouwprocestransitie kan niet plaatsvinden zonder contracttransitie. Programma EisenOntwerpUitwerking/BestekRealisatieOnderhoud& Beheer Sturen op doelstellingen en prestatie-indicatoren gedurende gehele proces is essentieel De uitgangspunten van ‘commissioning’ hanteren en een transitiemanagement aanpak in de praktijk brengen. De eerste klap: Een PEGO-UKR Ambitie vereist ook bouwprocesinnovatie

• Delen: Halen en Brengen • Ondersteuning bij UKR-aanvraag en daarna • Makelen en Schakelen voor consortia • Dialoogrondes: spiegelen UKR aanvraag aan PEGO- gedachtegoed • Ontsluiten leerpunten (succes- en faalfactoren) innovatietrajecten in de bouw => Vervulling transitie- en innovatiebehoefte van de koplopers NaarEnergieNeutraal Platform voor Innovatiepartnerschap