Universiteit van Amsterdam School segregatie Sjoerd Karsten Universiteit van Amsterdam

Vragen Wat is het belang van segregatie (mogelijke effecten)? Wat is de omvang (vergelijkenderwijs)? Wat zijn de oorzaken? Wat zijn beleidsopties?

Vooraf School segregatie = onevenredige verdeling van individuen uit bepaalde groepen (SES, etnische, migranten status etc) over scholen in een bepaald gebied – met mogelijke gevolgen op individueel en sociaal niveau Betere term: school- en klascompositie (hoeveelheid hulpbronnen per leerling) Klascompositie is belangrijkste schoolkenmerk (bijv. meer nog dan klassengrootte), maar minder belangrijk dan individuele leerlingkenmerken (bijv. gezinsachtergrond, land van herkomst, taal)

Mogelijke effecten Effecten op prestaties Peer effects (middelgroot voor SES, niet of nauwelijks voor etniciteit als zelfstandig effect, wel diversiteit, taal wel een effect, een-ouder gezinnen) Verlagen van standaarden of specialisatie (onduidelijk; effect is niet-lineair dus…) Effecten op sociale integratie Discriminatie, zelfwaardering, identiteit (gemengd) Burgerschap (?) Effecten op de arbeidsmarkt van leraren Ongelijke verdeling (VS, enige indicaties) Lange termijn effecten Perspectieven op werk (sociaal kapitaal, diversiteit bedrijven)

Omvang Wat is je indicator? Wat is je referentiepunt? Onevenredigheid (spreiding) Mate van contact (concentratie) Wat is je referentiepunt? Basisonderwijs: buurt, voedingsgebied, (deel) gemeente, agglomeratie Voortgezet onderwijs: scholen van hetzelfde type in een gebied Bij landenvergelijking oppassen Gebaseerd op populatie of steekproef Welk type onderwijs Ongelijke verdeling over het land

Wat zijn oorzaken? Demografische ontwikkelingen en woonsegregatie Groei (immigratie, hogere geboortes; gezinshereniging) Ongelijke spreiding over het land (aantrekkingskracht steden) Ontwikkeling wijken; woonsegregatie Sociaal en etnisch gemotiveerde schoolkeuze Nederlandse vrijheid van schoolkeuze Ontstaan scholen met religies van niet-westerse migranten

Beleidsopties? 1 Directe sturing 2 Indirecte sturing Schoolverbetering Selectief toelatingsbeleid op landelijk niveau Spreiding over het land, stad (quotering, huisvesting) Leerling moet in eigen wijk/postcode naar school Maxima stellen bij scholen Wachtlijnen bij scholen “Controlled choice” (centrale aanmelding, mix voorkeur en balans) 2 Indirecte sturing Oudervoorlichting Ouderinitiatieven Afspraken tussen scholen (doorverwijzing, gezamenlijke activiteiten) Schoolverbetering Uitruil contact/verbetering; aanvulling of exclusief Vergroting leertijd Aantrekken van “beste” leraren Specialisatie/minder diversiteit Drempel voor problematische leerlingen

Belemmeringen Tegenstrijdige belangen en keuzes (scholen, schoolbesturen, leerlingen, ouders, gemeenten) ‘Nimby’-principe: spreiden prima, maar niet met mijn kind Demografische verscheidenheid en onvoorspelbaarheid Ongewenste neveneffecten van maatregelen