Vervolg programma 15.30 Pauze: koffie/thee 15.45 Actiegericht programma: twee invalshoeken 16.00 Discussie over de scenario’s 16.30 Afsluiting

Korte recap. Wat is per gebied de belangrijkste aanvulling

Twee invalshoeken voor een actiegericht programma Invalshoek 1: Veerkrachtige Natuurlijke Systemen– Ambitie: Bodem-watersysteem op orde Bescherming soorten en habitats Restoratie van gedegradeerde natuur Klimaatrobuuste natuur inclusief verbindingen voor migratie van soorten Invalshoek 2: Duurzaam gebruik / natuur inclusief handelen- Ambitie: Natuur ten dienste van de samenleving  uitdaging is duurzaam gebruik Instandhouding / vergroting essentiële ecosysteemdiensten voor mitigatie en adaptatie met betrekking tot klimaatverandering (verkleinen risico’s ‘beleggingsportefeuille’) Nature based solutions / bouwen met de natuur Over deze ambities hebben we vragen richting beleid en beheer. Keuzes maken hoe doe je dit in Nederland, dan inhoudelijke noten te kraken. Welke kennis nog nodig om richtinggevende keuzes te maken. Beleid en Beheer. Beleid is richting kiezen, maar beheer kan vaak niet wachten, moet vandaag en morgen al keuzes maken.

Twee invalshoeken voor vandaag Veerkrachtige natuurlijke systemen Duurzaam gebruik / natuur inclusief handelen Ambitie Klimaatrobuuste natuur Resultaat -Fysieke systemen zijn daadwerkelijk en meetbaar op orde - Er is gelegenheid voor soorten om te migreren - Het beleid en beheer kuinnen de dynamiek aan Doel Bodem-watersysteem op orde Bescherming soorten en habitats Restoratie gedegradeerde natuur Verbindingen voor migratie van soorten Ambitie robuuste en veer-krachtige natuur tbv klimaatadaptatie en -mitigatie Resultaat De waarde van natuur wordt meegenomen in andere sectoren / beleid Andere sectoren zijn natuur inclusief in wat ze doen Doel Natuur en ecosysteemdiensten zijn altijd onderdeel van afweging bij nieuwe ontwikkelingen én er wordt naar gehandeld

Wat vinden jullie? go.primoforum.com

Stelling 1 Op welke invalshoek moet de nadruk komen te liggen in het actieprogramma? Antwoorden: Schaal van 0 – 5, met benaming Natuur centraal en Ecosysteemdiensten centraal Of meerkeuze: Invalshoek Veerkrachtige natuurlijke systemen, Veerkrachtige natuurlijke systemen met elementen van Duurzaam gebruik centraal, Nadruk op Duurzaam gebruik centraal maar met een kern van Veerkrachtige natuurlijke systemen, volledig invalshoek Duurzaam gebruik centraal

Uitwerking “Veerkrachtige natuurlijke systemen” Belangrijkste partijen EU, LNV, Provincies, Terreinbeheerders, Landbouw, gemeenten en Waterschappen Soort programma: “aansluiten bij regulier natuurbeleid en –beheer” “Gedecentraliseerd beleid en uitvoering met facilitatie door LNV en IPO” Klimaatadaptatie doelen opnemen in huidige natuurbeleid en dynamischer omgaan met doelsoorten Aanhaken/uitbouwen Deltaplan Agrarisch Waterbeheer & Deltaprogramma Zoetwater Klimaatadaptatiedoelen vertalen naar acties en afspraken maken over uitvoering Beleidsbeïnvloeding bij de EU Governance Natuurpact LNV/IPO/Provincies en gezamenlijke Natuurambitie Rijk en Provincies Werkwijze aanpassen N2000-doelen  dynamischer Provincies werken verder uit op gebruikelijke wijze

Stelling 2 Wat is het kernwoord dat deze invalshoek voor jou het beste omschrijft? Antwoorden: Één woord inzenden Presenteren in wordle

Stelling 3 Een klimaatrobuuste natuur is niet te realiseren zonder aanpassing van de N2000-doelen naar een methodiek die meer geënt is op dynamiek. Antwoorden: schaal 1-5 Volledig oneens, oneens, niet eens / niet oneens, eens, volledig eens

Stelling 4 De governance van een programma volgens invalshoek ‘Veerkrachtige natuurlijke systemen’ moet niet op provinciaal niveau, maar op gebiedsniveau vormgegeven worden

Uitwerking “Duurzaam gebruik / natuurinclusief” Belangrijkste partijen “alles en iedereen overal” Financiële instellingen (investeringsbeslissingen), sleutelspelers sectoren die ecosysteemdiensten gebruiken: landbouw, woningbouw, recreatie, industrie; vanwege gezonde aantrekkelijke leefomgeving: partijen die bezig zijn met gezondheid en/of vestigingsklimaat Soort programma: “lerend netwerk met broedplaatsen” Aanjaaggroep van koplopers sluit convenanten met meerdere sectoren Er worden tools ontwikkeld om de afweging beter te kunnen maken Coalities passen de tools toe en leren ervan Bij succes wordt beleid / regelgeving aangescherpt / aangepast Governance High level groep van sponsoren vertegenwoordigen gecommitteerde partijen Aanjaaggroep smeedt coalities, verzorgt broedplaatsen en ontwikkelt tools Overheden, Kennisinstellingen, Financiële organisaties, Bedrijfsleven (triple/quadruple helix) Onderdeel van bestuursakkoord klimaatadaptatie?

Stelling 5 Wat is het kernwoord dat deze invalshoek voor jou het beste omschrijft? Antwoorden: Één woord inzenden Presenteren in wordle

Stelling 6 Invalshoek ‘Duurzaam gebruik centraal’ is niet haalbaar zonder medewerking van financiële instellingen. Volledig eens t/m volledig oneens Sectoren: Water en ruimte Landbouw Gezondheid Recreatie en toerisme Infrastructuur Energie ICT en telecom Veiligheid

Stelling 7 In invalshoek ‘Duurzaam gebruik centraal’ bouwen we aan netwerken per sector die een natuur-inclusieve manier van werken in die sector verder ontwikkeld. Bij welke sector zou deze werkwijze als éérste verder aangejaagd en ontwikkeld moeten worden?

Tot slot (stelling 8) Is er nog een invalshoek die je mist? Welk kernwoord hoort daar nog bij? Eén woord inzenden, presenteren in wordle

Afsluiting