VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019 Een presentatie van mr Els Doornhein, gespecialiseerd in Mode & Design, Advocaat / Partner bij De Vos & Partners Advocaten te Amsterdam 17 mei 2019 VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019

Introductie: Mode Els Doornhein Advocaat Partner VKCR ontwerpers columnist Innovatie & Uitvinders Intellectuele eigendommen Advocaat Creatieve industrie Partner De Vos & Partners Advocaten gespecialiseerd Design spreker textiel WOTH Kunst en Cultuur 17 mei 2019 VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019

De juridische aspecten van innovaties in de mode en design Waardoor wordt de innovatie van “makers in de mode en designwereld” juridisch begrensd ? Artistieke vrijheid: waar moet je op letten wanneer je creëert ?   Inspiratie door anderen; mag dat ? Rechten van intellectuele eigendom om rekening mee te houden; Korte introductie van het auteursrecht, wat is het en hoe krijg je het ? Wanneer maak je inbreuk ? Idee en stijl bescherming, bestaat het ? Voorbeelden! Begrenzing van innovatie door veiligheidsvoorschriften of andere wettelijke eisen ? - aansprakelijkheid voor gebrekkige producten; - Reclame; medische of gezondheidsclaims; - Botsing van auteursrecht met veiligheidseisen 17 mei 2019 VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019

Inspiratie en innovatie Innovatie drijft op inspiratie ! In Nederland hebben we het beginsel van vrije concurrentie. Alle vrijheid om elkaar na te volgen, door elkaar geïnspireerd te raken. Inspiratie is de motor van de modewereld. Mode wordt bepaald door trends en nieuwe stijlen. Het toekennen van juridische bescherming aan stijlen of trends zou “een rem op culturele ontwikkelingen vormen”. De vrijheid van makers zou worden beperkt. Navolging / inspiratie mag dus gewoon, maar waar ligt de (juridische) grens ? : Zodra : er strijd is met een recht van intellectuele eigendom; of sprake is van een onrechtmatige daad (bijkomende omstandigheden nodig); of bijvoorbeeld sprake is van “de schending van een bedrijfsgeheim”.

Rechten van intellectuele eigendom om rekening mee te houden Merken: De bescherming van de naam van een dienst of product; Auteursrecht: De bescherming van uw gouden ideeën / creaties / tekst / foto’s / muziek; Octrooirecht : De bescherming van nieuwe en inventieve techniek; Tekening en Modelrecht : De bescherming van het uiterlijk van gebruiksvoorwerpen; Handelsnaamrecht : Beschermt de naam van uw onderneming of die van uw opdrachtgever. Ben je maker / bedenker / uitvinder ? Vergeet dit niet: Doe onderzoek naar ouder werk; Check registers; Registreer rechten waar je dat moet doen! Regel de samenwerking met mede-uitvinders / bedenkers van tevoren. 17 mei 2019 VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019

Kort introductie: Auteursrecht, het recht van de makers! “Het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst”. Werken: Kunstwerk, een film, een jurkje, een droneshow, muziek, een lettertype, software, een presentatie over auteursrecht, een huisstijl, een pluchen aapje, een bank of schoenen. Makers: Schrijver, ontwerper, muzikant, architect, softwareontwikkelaar, fotograaf, kunstenaar, reclamemaker en ook een advocaat. Auteursrecht kent geen eis van “bewust creëren”. De drempel voor bescherming is laag. Eigenlijk is iedereen wel een “maker”, uw eerste werk maakte u al op de kleuterschool. Rechten: Het auteursrecht is een uitsluitend recht om te beslissen over het werk, bijvoorbeeld om dat openbaar te maken, aan te passen of ingrijpend te wijzigen. Zelfs om te vernietigen of, te voorkomen dat dit gebeurt! Ik kom daarop straks terug. 17 mei 2019 VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019

Auteursrecht, hoe krijg je het en wanneer ? Door het creëren van een werk met een eigen en oorspronkelijk karakter. Hoe bepaal je dit? Het werk moet onafhankelijk van een ander zijn gemaakt (dus niet zijn ontleend aan een ander); Vuistregel: is het denkbaar dat twee mensen, los van elkaar, exact hetzelfde maken? Zo nee, het werk heeft (meestal) een eigen karakter. Het kan natuurlijk wel op elkaar lijken, bijvoorbeeld bij keuze van hetzelfde onderwerp. Creativiteit is nodig maar de drempel is laag. Bloed, zweet en tranen wordt niet altijd beloond. Een miljoen dezelfde dominostenen achter elkaar is geen beschermd werk, een simpele schets met een persoonlijke touch kan dat wel zijn. Wel zijn er grenzen, zoals dat “techniek” niet onder bescherming valt. En, erg belangrijk voor de mode en design wereld, stijlen en trends niet auteursrechtelijk te beschermen zijn. 17 mei 2019 VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019

De grenzen van innovatie: inbreuk maken! Als twee werken op elkaar lijken, is er niet meteen sprake van inbreuk op auteursrecht: Er kan gelijkenis zijn door het gebruik van hetzelfde materiaal (Iedereen mag meubels van sloophout maken, niet alleen Piet Boon); Of het gebruik van een zelfde trend of stijl (bloemenstof of, een patroon van palmbladeren op servies). En/of, van hetzelfde onbeschermde idee (servies met een andere kleur binnenkant). Stijl of ideeën worden niet door het auteursrecht beschermd. Inbreuk op een stijl of los idee bestaat niet. Het enige dat telt is een “ overeenstemmende totaalindruk” waarbij dezelfde creatieve keuzes worden gemaakt, die terugkeren in de opvallende elementen van het werk. Juist die overname van de auteursrechtelijk beschermde elementen maakt iets een inbreuk. Het is tijd voor voorbeelden! 17 mei 2019 VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019

Het dessin van Oilily! Paisley stijl ? Veel bloemen, draaien, kleuren ? 17 mei 2019 VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019

Vlisco; stijl van Afrikaanse en exotische dessins? Bestaat er binnen een vigerende stijl voldoende ruimte voor het maken van creatieve keuzes ? Wordt door de vormgeving van (de combinatie van) elementen op voldoende eigen wijze uiting gegeven aan een vigerende trend of stijl. 17 mei 2019 VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019

Het onbeschermde idee: iconen taal Losse ideeën worden niet juridisch beschermd. Hoe nieuw, inventief of geweldig ze ook zijn. Een idee op zichzelf heeft geen eigen karakter. Dat verandert pas als het idee wordt uitgewerkt tot een concreet werk.

Mango houten tafels (Rechtbank Midden Nederland 9 januari 2019) Als de kenmerkende trekken benoemt eiseres: een onderstel gemaakt van betonijzer hairpin poten de bijzettafel is slank, in de vorm van een ijspegel; de salontafel is korter en breder een metalen rand een mango houten blad, waarbij het blad minimaal oversteekt over de metalen rand 6. een grove afwerking van het blad om de impressie van oud hout te wekken. de combinatie van die trekken maakt het eigen, oorspronkelijk karakter, met het persoonlijk stempel van de maker. 17 mei 2019 VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019

Het belang van het Umfeld ! Wat was er al ? “De rechtbank stelt vast dat gedaagde geen voorbeeld van een salon- of bijzettafel heeft overgelegd uit de relevante periode (dus: vóór februari 2014) waarin alle hiervoor opgesomde trekken zijn te zien. Dat betekent dat niet is gebleken van het bestaan van één tafel waaraan het ontwerp van is ontleend”. De rol van deskundigen, zoals de conservatoren van het Textielmuseum, om een oordeel te geven over de vraag naar “uniciteit” is groot. Oftewel wat is : “het vormgevingserfgoed”. 17 mei 2019 VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019

De Natal-alu stoel (Rechtbank Den Haag 3 april 2019) “Bij het ontwerp van de combinatie van frame en zitschelp van de stoel zijn vrije en creatieve keuzes gemaakt” “Aan het al bestaande principe van een stoel met een frame met U-vormen is een eigen invulling gegeven” “Wat opvalt is het strakke lijnenspel in combinatie van frame en zitschelp. De door gedaagde genoemde verschillen tussen de stoelen vallen weg. Anders gezegd: het strakke lijnenspel domineert en hiermee heeft gedaagde onvoldoende afstand genomen van de beschermde elementen” 17 mei 2019 VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019

Tot slot: trendproduct of slaafse nabootsing? &Klevering tegen Hema op basis van slaafse nabootsing; Ander materiaal; Porselein VS metaal Andere maat; Niet transparant Banale vorm Gevolg: andere uitwerking, geen slaafse nabootsing 17 mei 2019 VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019

Begrenzing van innovatie, juridische grenzen Een ontwerp moet altijd veilig genoeg zijn om op de mark te zetten. De informatie die je geeft, moet juist zijn, en voldoen aan de regels die daarvoor gelden. Productaansprakelijkheid : Aansprakelijkheid voor schade als gevolg van “gebrekkige producten” . De producent is ook degene die een product onder zijn naam of merk op de markt zet; Gebrekkig product, wanneer ? : “niet de veiligheid die men mag verwachten”; “Fabrieksfouten, ontwerpfouten en informatiegebreken”. Denk aan: de presentatie van het product en het redelijkerwijs te verwachten gebruik van het product. Consumer expectation test ! Sigaretten zijn onveilig, maar mogen wel worden verkocht… 17 mei 2019 VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019

Communicatie over je innovatieve product: De basisregels; reclame mag: Niet misleidend zijn; Niet onwaar zijn; Geen cruciale informatie onthouden; Niet in strijd mag zijn met goede smaak en fatsoen Gezondheidsclaims moeten wetenschappelijk onderbouwd en begrijpelijk zijn. Voor voeding geldt een verbod op “medische claims” nml geneesmiddelen! 17 mei 2019 VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019

Design versus veiligheid! Roosegaarde spreekt de Gemeente aan op aantasting van zijn kunstwerk en zijn reputatie op grond van artikel 25 Auteurswet Gemeente zet gevelverlichting aan Sensor Valley 8.0, werk van Daan Roosegaarde, bij De Nieuwe Kolk, Assen 17 mei 2019 VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019

VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019 Oeps: ze komen er niet uit; botsende belangen! Beoordeling door de rechter Beide partijen overtreden de overeenkomst (onvoldoende licht van het kunstwerk vs aanpassen kunstwerk zonder overleg); Reputatie kunstenaar versus Openbare orde en Veiligheid; Oplossing: aanpassing licht bij het theater op zo’n manier dat persoonlijkheidsrechten Roosegaarde worden gerespecteerd. De gemeente Utrecht moet 40.000 euro uittrekken om het gloednieuwe kunstwerk Observatorium van omgevingskunstenaar Lucas Lenglet toegankelijk te maken voor publiek. Lenglet ontwierp de 15 meter hoge, stalen constructie als een 'oneindige wandeling', maar dat blijkt veel te gevaarlijk. Dat laten B en W van Utrecht donderdag aan de gemeenteraad weten 17 mei 2019 VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019

VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019 Discussie over belang Kunstenaar versus het belang van de Exposant / Museum Verantwoordelijkheid als exposant / museum naar bezoekers toe; Wijziging van het werk zelf – Wijziging van de omgeving Maak afspraken via bruikleenovereenkomst / overeenkomst opdracht 17 mei 2019 VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019

Hartelijk dank voor uw aandacht ! © 2019, Els Doornhein, De Vos & Partners Advocaten Alle rechten voorbehouden. Deze presentatie is gemaakt voor de VKCR voorjaarsbijeenkomst 2019. De presentatie bevat algemene informatie en geen juridisch advies. Deze PowerPointpresentatie wordt gepubliceerd op de website van mijn kantoor : https://www.devos.nl Vragen? Advies nodig? Mr Els Doornhein (edoornhein@devos.nl) https://www.linkedin.com/in/els-doornhein-444232/ 17 mei 2019 VKCR - VOORJAARSBIJEENKOMST 2019