Discussiedocument van Oxfam Kate Raworth Senior Researcher Oxfam GB EEN VEILIGE EN RECHTVAARDIGE BEWEGINGSRUIMTE VOOR DE MENSHEID: HET DONUT CONCEPT Discussiedocument van Oxfam Kate Raworth Senior Researcher Oxfam GB Emmanuelle Krug 16 oktober 2012

CONTEXT VAN HET WERKDOCUMENT De GROEI campagne: Toegang tot voldoende en kwalitatief voedsel voor iedereen garanderen Een snelle overgang maken naar een nieuw welvaartsmodel gebaseerd op: * economische ontwikkeling * respect voor de limieten van onze aarde * billijkheid Een lange reflectie over Duurzame Ontwikkeling: De Commissie Brundtland (1987), Verklaring van Rio in 1992, Stockholm Resilience Center = een discussiedocument om bij te dragen tot een publiek debat

OP ZOEK NAAR EEN KOMPAS VOOR DE XXIste EEUW Vaststelling: De levensstijl van de menselijkheid overschrijdt de middelen van onze planeet (1,5 planeet) Miljoenen mensen leven in weerzinwekkende, armoedige omstandigheden Een nieuwe onthullende uitdaging: Armoede en onrecht uitroeien Welvaart garanderen binnen de grenzen van de natuurlijke rijkdommen die onze aarde te bieden heeft → meer billijkheid en meer effectiviteit in de verwerking van deze natuurlijke rijkdommen

EEN VEILIGE EN RECHTVAARDIGE BEWEGINGSRUIMTE VOOR DE MENSHEID

De limieten van de aarde tot aan het milieuplafond = de buitenste ring De sociale limieten of sociale basis = de binnenste ring Tussen deze 2 ringen ligt een ruimte waarin de mens veilig en rechtvaardig kan leven = de donut Vaststelling: de mensheid leeft helemaal nog niet binnen de donut

VASTSTELLING Enorme ongelijkheden: Wat inkomen betreft Wat macht betreft Wat gender betreft → Miljoenen mensen leven onder elke dimensie van de sociale basis →Het milieuplafond overschrijdt op zijn minst 3 van de 9 dimensies (klimaatverandering, stikstofcyclus, en verlies aan biodiversiteit)

Ver beneden de sociale basis 7

DE SOCIALE BASIS Belangrijke vooruitgang: = 11 sociale prioriteiten (gekozen door de regeringen met het oog op Rio +20): voedselveiligheid, inkomen, water, gezondheid, onderwijs, enz. Belangrijke vooruitgang: Bv.: overlijden ten gevolge van paludisme: - 20% Bv.: netto inschrijvingsgehalte in het lager onderwijs: + 9% MAAR Ontelbare ongelijkheden blijven bestaan: op het vlak van rijkdom, woonplaats, geslacht, etnisch afkomst, enz.

NEGEN PLANETAIRE LIMIETEN 9

DE PLANETAIRE LIMIETEN 2009: het Stockholm Resilience Centre heeft 29 gespecialiseerde wetenschappers in ons ecosysteem bij elkaar gebracht Voorstel voor 9 cruciale processen van het ecosysteem met «kantelpunten» De overschrijding van de drempels zou leiden tot onomkeerbare milieuveranderingen, het is fundamenteel om ze op een zwak niveau te houden 9 limieten = «zekere bewegingsruimte voor de mensheid» = verwittiging t.a.v. de internationale gemeenschap opdat ze formeel het bestaan van de drempels en de risico’s zou erkennen en opdat ze collectieve maatregelen zou nemen (op lokaal en mondiaal niveau)

NEGEN PLANETAIRE LIMIETEN Bron: Rockström en al 2009 11

DE DYNAMIEK BINNEN HET DONUT CONCEPT De sociale en planetaire limieten zijn onderling afhankelijk: de uitgeoefende druk op het milieu kan armoede versterken en omgekeerd. MAAR: Goed beleid kan tegelijkertijd de uitroeiing van armoede en respect voor het milieu bevorderen

TUSSEN DE RINGEN De interacties binnen de limieten: complex en dynamisch! Druk op het milieu kan armoede versterken bv.: de klimaatverandering Armoede kan druk uitoefenen op het milieu Bv.:x: biomassa om te koken Algemene beleidsinstrumenten die duurzaamheid willen garanderen kunnen armoede versterken Bv.: de koolstofmarkt en biobrandstoffen Een beleid dat strijdt tegen de armoede kan druk uitoefenen op de natuurlijke rijkdommen Bv.::subsidies voor het gebruik van meststoffen Het beleid kan tegelijkertijd de uitroeiing van armoede en duurzaamheid bevorderen Bv.: Isolatie van woningen, vermindering van voedselverspilling

DE DYNAMIEK VAN DE HERVERDELING Het kader van de planetaire en sociale limieten stelt de vraag van verantwoordelijkheid! 4 ideeën: Een einde maken aan armoede voor iedereen vanaf vandaag: bijna geen extra druk! 2. Een minderheid van rijken oefent een enorme druk uit op de planeet. 3. De verwachtingen van veschillende mensen zullen de druk nog vergroten. 4. Het inefficiënt gebruik van de natuurlijke rijkdommen versterkt de druk op de planeet.

DE DYNAMIEK VAN DE HERVERDELING Een einde maken aan armoede voor iedereen vanaf vandaag: Bijna geen extra druk! Voorbeelden: Voedsel: als we de noodzakelijke extra calorieën voorzien die 13 percent van de wereldbevolking nodig heeft, hebben we maar één percent van de huidige voedselvoorraad nodig. Energie: elektriciteit voorzien voor de 19 percent mensen die er op dit moment geen heeft, kan gebeuren met een toename van minder dan één percent van de globale CO2-uitstoot. Inkomen: de inkomensarmoede beëindigen voor de 21 percent mensen die met minder dan $1,25 per dag overleven zou maar 0,2 percent van het globaal inkomen vergen.  

DE DYNAMIEK VAN DE HERVERDELING Een minderheid van rijken oefent een enorme druk uit op de planeet. koolstofuitstoot: 7% van de rijksten stoten 50% van de CO2 uit en 50% van de armsten slechts 11% 20% van de rijksten verbruiken 80% van de rijkdommen inkomen: 10% van de rijksten beschikken over 57% van de algemene rijkdom koopkracht: de landen met hoge inkomens, waar 16% van de wereldbevolking leeft, vertegenwoordigen 64% van de werelduitgaven aan consumptiegoederen

HOEVEEL PLANETEN HEBBEN WE NODIG INDIEN IEDEREEN ZOU VERBRUIKEN ZOALS EEN…

DE DYNAMIEK VAN DE HERVERDELING De verwachtingen van verschillende mensen zullen de druk nog vergroten. De globale ‘middenklasses’ zullen van minder dan 2 miljard verbruikers vandaag naar 5 miljard stijgen tegen 2030 (India en China!) met een stijging van de vraag naar consumptiegoederen tot gevolg, waarvoor er veel grondstoffen nodig zijn: vb: wagenpark: x2 vb: vleesconsumptie per inwoner in China: + 40% vb: internationale vraag naar water: +30% vb: vraag naar voeding en energie: +50% Vandaar de stijgende internationale concurrentie op vlak van natuurlijke rijkdommen. De mensen die in armoede leven worden het hardst getroffen. Absolute prioriteit: hun recht op toegang tot natuurlijke rijkdommen laten gelden.

DE DYNAMIEK VAN DE HERVERDELING Het inefficiënt gebruik van de natuurlijke rijkdommen versterkt de druk op de planeet. Voedselverspilling: een gemiddelde Europese of Noord- Amerikaanse consument gooit tussen 95 et 115 kg eetbare voedingswaren weg per jaar. Transport: progressieve verbetering aan de motoren en op het vlak van aerodynamica van de nieuwe wagens zouden een verbetering van 50% voor de gemiddelde brandstofeconomie van alle auto’s in omloop op wereldschaal kunnen zijn van nu tot 2050. MAAR: enkel deze verbeterignen op het vlak van de efficiëntie is niet voldoende (gevaar op rebound-effect), er moeten absoluut maatregelen genomen worden met oog op reductie van het gebruik van natuurlijke rijkdommen

LEVEN BINNEN DE DONUT Er moet meer evenwichtigheid zijn in de verdeling van de inkomens en het gebruik van de natuurlijke rijkdommen (in een land en tussen landen). Er is meer efficiëntie nodig in de manier waarop de natuurlijke rijkdommen worden gebruikt. De traditionele economische groei heeft gefaald. Er is een andere aanpak nodig op vlak van economische ontwikkeling. Een beleid dat nodig is voor een sociale en economische transitie gaat breder dan deze voorstelling! De Donut met haar sociale en planetaire grenzen kan op mondiaal niveau als kompas gebruikt worden om dit doel te verwezenlijken.

Dankje voor jullie aandacht! Emmanuelle Krug 16 oktober 2012